Morgunblaðið - 07.12.2003, Blaðsíða 20

20 | 7.12.2003
starfs við Landlæknisembættið um ítarlegri skráningu upplýsinga. Fegrunaraðgerðir
eru gerðar án þátttöku TR og Landlæknisembættið vill fá sams konar upplýsingar
um þær og allar aðrar aðgerðir.
Landlæknir segir það ekki síður mikilvægt að hafa yfirsýn yfir fegrunaraðgerðir en
aðrar aðgerðir vegna þess að þær eru gerðar á heilbrigðu fólki. „Þess vegna er ekki
hægt að fallast á jafnháa aukaverkanatíðni eins og í öðrum aðgerðum sem gerðar eru
til lækninga.“
Til nánari útskýringar tekur hann dæmi af tveimur aðgerðum, annars vegar skurð-
aðgerð til að fjarlægja hluta af lunga vegna lungnakrabbameins og hins vegar brjósta-
stækkunaraðgerð. „Lungnaaðgerðin er ekki gerð nema til þess að lækna sjúklinginn
af krabbameininu og því föllumst við á nokkuð háa aukaverkanatíðni eftir slíka að-
gerð. Við mundum hins vegar ekki telja sams konar tíðni aukaverkana eftir brjósta-
stækkunaraðgerð viðunandi því hún er gerð í allt öðrum tilgangi. Aðgerðir sem ein-
göngu eru gerðar í fegrunarskyni mega ekki hafa háa tíðni aukaverkana ef af
siðferðilegum ástæðum á að vera unnt að fallast á að þær séu gerðar. Hins vegar get-
um við aldrei komið þeirri aukaverkanatíðni niður í núll. Brjóstastækkunaraðgerðir
og aðrar fegrunaraðgerðir hafa allar í sér fólgnar aukaverkanatíðni sem í sumum til-
vikum nær upp í eitt tilfelli af hverjum hundrað og það er stærð sem allir þurfa að
gera sér grein fyrir.“
Á afmörkuðum sviðum heilbrigðisþjónustunnar er þegar byrjað að safna mjög
heildstæðum upplýsingum og er Slysaskrá Íslands gott dæmi um það eins og Sig-
urður bendir á. Heilbrigðisþjónusta, Lögreglan, tryggingafélög, Vinnueftirlitið og
Umferðarráð koma þar að því að skrá upplýsingar um öll slys í landinu. Landlækn-
isembættið og aðrir sem að skránni standa fá þannig altækt yfirlit yfir orsakir slysa
eftir aldri, kyni, búsetu, árstíma o.s.frv.
„Með þessu er til dæmis hægt að meta hvort forvarnir eða íhlutun beri einhvern
árangur. Á sama hátt er hægt að sjá fyrir sér upplýsingasöfnun á öðrum sviðum. Segj-
um sem svo að okkur þætti fullmikið um tíðni einhverra tiltekinna aðgerða og mynd-
um benda á það. Með altæku yfirliti væri hægt að sjá strax hvort slík tilmæli hefðu
áhrif á fólk. Gildi forvarna er háð því að geta mælt hvort þær gera gagn, annars eru
þær fálmkenndari en ella. Þetta er aðaltilgangurinn með svona upplýsingasöfnun,
ekki að safna persónugreinanlegum upplýsingum,“ segir landlæknir.
Bandarískar tölur gefa vísbendingar
Í Bandaríkjunum birtir þarlent félag lýtalækna reglulega upplýsingar um heild-
arfjölda aðgerða og sundurgreindar upplýsingar eftir kynjum, aldri, landshlutum og
mismunandi aðgerðum. Íslenskir lýtalæknar hafa mismunandi skoðanir á því hvort
þörf sé á slíku hér á landi. Sumir telja það myndu vera forvitnilegt fyrir þá sjálfa og
e.t.v. almenning, aðrir telja slíkar upplýsingar ekki nauðsynlegar, að þær eigi frekar
heima hjá hverjum og einum lækni og ekki sé ástæða til að dreifa þeim.
Með samræmdum upplýsingum og tölfræði eins og þeirri bandarísku, má átta sig á
umfangi fegrunaraðgerða, og sem dæmi má
nefna að yfir 230 þúsund konur fóru í
brjóstastækkunaraðgerð í Bandaríkjunum á
síðasta ári. Í tölfræði American Society of
Plastic Surgeons, bandaríska lýtalækna-
félagsins, kemur m.a. fram að nefaðgerðir
eru algengastar meðal karla en brjóstastækk-
anir meðal kvenna. Því verður ekki á móti
mælt að slíkar upplýsingar eru fróðlegar en
engar slíkar samræmdar upplýsingar liggja fyrir á Íslandi.
Hins vegar er hægt að spegla bandarísku tölurnar yfir á Ísland að nokkru leyti, eins
og lýtalæknar staðfesta. Á síðasta ári voru framkvæmdar 236.888 brjóstastækkunar-
aðgerðir í Bandaríkjunum og sé deilt í þá tölu með 1.000 til að fá sambærilega tölu
fyrir Ísland, miðað við fólksfjölda, fæst talan 236,9. Og það er ekki ólíklegt að um 237
brjóstastækkunaraðgerðir hafi verið gerðar hér á landi á síðasta ári.
Á sama hátt má t.d. skoða augnlokaaðgerðir, fitusog, andlitslyftingar, brjóstalyft-
ingar og nefaðgerðir, sem ásamt brjóstastækkunum eru algengustu fegrunaraðgerð-
irnar hér á landi eins og í Bandaríkjunum, þótt röðin frá eitt til sex sé e.t.v. ekki sú
sama. Augnlokaaðgerðir í Bandaríkjunum á síðasta ári voru 230.672 og yfirfært á Ís-
land um 230 en sumir lýtalæknanna sem rætt var við telja að augnlokaaðgerðir hér á
landi séu um 300 á ári. Fitusogsaðgerðir voru 282.876 í Bandaríkjunum á síðasta ári,
þ.e. um 282 hér á landi. Þá tölu telja íslensku lýtalæknarnir ekki endurspegla fjölda
fitusogsaðgerða hér á landi, þær séu nokkru færri eða undir 200 og jafnvel nær 100.
Andlitslyftingar voru 117.831 talsins í Bandaríkjunum og má gera ráð fyrir með sama
hætti að þær hafi verið um 117 talsins hér á landi á síðasta ári, en á sama hátt telja
læknarnir að það sé nokkuð ofáætlað og að þær séu frekar undir 100. Nefaðgerðir
eru algengustu aðgerðirnar í Bandaríkjunum og eru einnig meðal sex algengustu hér
á landi þótt a.m.k. augnlok, fitusog og brjóstastækkanir hafi forskot. Í Bandaríkj-
unum var 354.327 nefjum breytt á síðasta ári en miðað við samtöl við íslensku lýta-
læknana er ekki hægt að gera ráð fyrir að 354 Íslendingar hafi farið í nefaðgerð á síð-
„Aðgerðir sem eingöngu
eru gerðar í fegrunar-
skyni mega ekki hafa háa
tíðni aukaverkana ef af
siðferðilegum ástæðum
á að vera unnt að fallast á
að þær séu gerðar. Hins
vegar getum við aldrei
komið þeirri aukaverk-
anatíðni niður í núll.“
Brenna þarf fyrir allar blæðandi æðar inni í brjóstinu áður en fyllingin er sett inn í það.
ALLT FYRIR FEGURÐINA
U m áramótin verða sjö ár liðin síðan hún fór í brjóstastækkun, þá 24 ára móð-ir tæplega ársgamals barns. Hún var mjög ánægð með útkomuna allt þar tilhún varð ólétt í annað skipti fyrir um þremur árum. Hún er nú 31 árs tveggja
barna móðir og segist ekki myndu fara í brjóstastækkun, gæti hún valið aftur.
„Þetta var á Pamelu Anderson tímabilinu og mikið mál að líta sem best út á barminn.
Mér fannst ég þurfa smáupplyftingu.“ Henni fannst brjóstagjöfin með fyrra barn fara
nokkuð illa með brjóstin og vildi fá þau eins og þau voru áður en hún eignaðist barn og
fór þess vegna í aðgerðina á sínum tíma. Hún var vel búin undir aðgerðina sem tókst
vel, engin ör eru sjáanleg og henni finnst brjóstin líta eðlilega út. Hún var með um-
búðir í 4–5 daga og var u.þ.b. viku að jafna sig eftir aðgerð.
Hún segir að með 260 ml sílikonpúða í hvoru brjósti hafi brjóstagjöf seinna barnsins
gengið vel en brjóstin stækkuðu mikið á meðgöngunni og henni fannst nóg um. „Þá
vildi ég helst láta fjarlægja púðana.“ Hún segist þó ekki hafa ákveðið að láta gera
það og sé nú frekar komin á þá skoðun að láta púðana vera. „Ég vil ekki fara í aðra
aðgerð og eiga það á hættu að eitthvað mistakist eða brjóstin verði bara eins og tvær
jólasveinahúfur,“ segir hún brosandi. „En svo hugsa ég stundum um að ég er með að-
skotahluti í mér,“ segir hún hugsi.
„Mér finnst miklu fallegra að vera með lítil brjóst. Það er eðlilegra.“ Hún segir að
tískan hafi þar sitt að segja og líka aldur kvenna. „Ég vil ekki alltaf hafa brjóstin al-
veg upp í hálsi. Á meðgöngunni var það þannig að ég gat varla kyngt af því þau voru
svo hátt uppi. Nú vil ég varla sjá skoru,“ segir konan sem klædd er í ullarpeysu með
rúllukraga og ber það alls ekki utan á sér að hafa látið stækka á sér brjóstin.
„Mér finnst fegrunaraðgerðir sjálfsagðar, en vil benda konum á að fara ekki í brjósta-
stækkun fyrr en þær eru búnar að eignast börn. Ef konunni líður betur með stærri
brjóst þá er það bara frábært. En mér finnst þetta algjört rugl með stelpur sem eiga
eftir að taka út fullan þroska. Ég held að margar stelpur geri þetta bara til að líta
betur út í fjöldanum.“
Eftir aðgerð fékk hún þau fyrirmæli að nudda brjóstin í tvær vikur til að mýkja upp
sílíkonið og laga púðana að brjóstunum. Hún segist ekki hafa gert mikið í því og ann-
að brjóstið hefur alltaf verið svolítið harðara en hitt.
Hún segir að á þeim tíma sem hún fór í aðgerðina, í árslok 1996, hafi verið mikil
áhersla á að vera með stór brjóst. „Ég var bara bæld og fannst ég ekki líta vel út.
Mér fannst þetta hafa mikið að segja fyrir kynlífið, að vera með flott brjóst. Það er
bara ekki málið. Maður á bara að vera sáttur við það sem maður hefur.“
Hún segir þetta spurningu um sjálfstraust og nefnir aldurinn 28 ára sem þann aldur
sem hún sjálf hafði öðlast það sjálfstraust sem hún hefur nú, og segist hefðu gert það
þótt hún hefði ekki farið í brjóstastækkunaraðgerð. „Maður gengur í gegnum ákveð-
ið tímabil, er alltaf að djamma og vill líta vel út. Ég var full af sjálfstrausti þegar ég
var nýkomin úr aðgerðinni og hafði þörf fyrir athygli. Var alltaf í þröngum bolum og
fannst mikilvægt að strákum þætti ég flott.“ Hún segist hafa verið seinþroska, fékk
ekki brjóst fyrr en 16 ára gömul, var strítt á því og það hafi kannski haft sitt að segja
um framhaldið.
„Stelpur eru bara að eltast við ímyndirnar sem sjást í myndböndunum og tískublöð-
unum. Þar er bara allt gert í tölvu þannig að það getur enginn náð því útliti. Ég er
sjálf búin að fara í gegnum þetta.“ Hún segist ekki hafa áhyggjur af því að þetta fari
úr böndunum og fleiri og fleiri vilji stærri brjóst. „Ég held að læknarnir séu með báða
fætur á jörðinni og kunni sín takmörk. Foreldrar myndu heldur ekki samþykkja fegr-
unaraðgerðir ungra stúlkna. Pabbi var nú hneykslaður á mér á sínum tíma.“
BRJÓSTASTÆKKUN
Fannst mikilvægt að strákum þætti ég flott