Morgunblaðið - 20.07.2004, Síða 37

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚLÍ 2004 37
Kynntu þér tilboð okkar
á bílaleigubílum
Pantaðu AVIS bílinn áður en þú leggur af stað
Það borgar sig – Hringdu til AVIS í síma 591-4000
Við erum í 170 löndum
5000 stöðum
T.d. Reykjavík, London, Kaupmannahöfn,
Frankfurt, Milano, Alicante ...
AVIS Knarrarvogi 2 – 104 Reykjavík – Sími 591 4000 – Fax 591 4040 – Netfang avis@avis.is – Heimasíða www.avis.is
Minnum á Visa afsláttinn
Bryndís Ragna Brynj-ólfsdóttir er einnþeirra fjölmörgu ís-lensku dansara sem
vinna á erlendri grund. Síð-
ustu fjögur ár hefur hún dans-
að með hinum virta Scapino-
dansflokki í Rotterdam og
fékk nýverið afar lofsamlega
dóma fyrir frammistöðu sína í
dansverkinu Nocturne eftir
Annabelle Lopez Ochoa.
Þannig skrifaði Isabella Lanz
gagnrýni í NRC Handelsblad
undir fyrirsögninni „Brynj-
ólfsdóttir dansar berskjölduð
með Scapino“. Í dóminum
sagði m.a.: „Það sem heldur
þessu dansverki uppi er hin
ómótstæðilega danstúlkun
Bryndísar Brynjólfsdóttur,
sem er hjartnæm og ber-
skjölduð í barnanærfötum, í
samspili við Mariëllu de Jong
sem túlkaði móðurástina af
miklu næmi.“
Í maíhefti danstímaritsins
Dance Europe skrifaði Daniel
Walton í dómi sínum: „Sér-
staklega verð ég að minnast á
Bryndísi Brynjólfsdóttur, sem
var barnalega grallaraleg í
óþekkt sinni meðan hún hvatti
og storkaði hópnum. Vissu-
lega hafna hinar stúlkurnar öfgakenndu yfirbragði henn-
ar undir lok verksins, en ég er sannfærður um flestir
áhorfendurnir hafi í laumi aðeins verið að klappa fyrir
henni, svo lokkandi var nærvera hennar.“
Kvikmyndavélin gerir kröfur um
enn meiri nákvæmni
Þegar blaðamaður nær tali af Bryndísi er hún nýkom-
in frá Frakklandi þar sem hún dvaldi ásamt hluta Scap-
ino-dansflokksins við upptökur á stuttri danskvikmynd.
„Myndin er samvinnuverkefni Ed Wubbe, stjórnanda
Scapino, og leikstjórans Willem van de Sande Bakhuy-
zen. Þeir gerðu dansstuttmyndina Lost árið 2001 og lík-
aði svo vel samvinnan að þeir ákváðu að endurtaka leik-
inn.“ Að sögn Bryndísar var verkið innblásið af Lieder
eines fahrenden Gesellen eftir Mahler. „Dansverkið seg-
ir einfalda sögu af eldri manni sem hugsar til baka og
minnist ástarinnar í lífi sínu,“
segir Bryndís sem dansaði
hlutverk stúlkunnar sem var
ástin í lífi gamla mannsins.
Aðspurð hvort hún finni
mikinn mun á því að dansa
fyrir kvikmyndavélina eða á
sviði svarar Bryndís því ját-
andi. „Það liggur allt önnur
hugsun að baki því að dansa á
sviði eða á kvikmyndasetti. Á
sviðinu ertu alltaf að dansa
fyrir áhorfendur frammi í sal,
en á settinu ertu að dansa fyr-
ir vélina og hún getur verið
allt í kringum þig. Og þar sem
kvikmyndin byggist að mikl-
um hluta upp á nærmyndum
þá krefst það enn meiri ná-
kvæmni hjá dönsurunum.“ Að
sögn Bryndísar verður mynd-
in sýnd í hollensku sjónvarpi á
næsta ári, en stefnt er að
frumsýningu hennar á hol-
lenskum dansdögum sem
fram fara í Maastricht í Suð-
ur-Hollandi í október.
En Bryndís fór ekki aðeins
með Scapino til Frakklands,
því nú í vor fór hún með
flokknum í sýningarferð til
Indónesíu. „Scapino er far-
andhópur og sýnir á bilinu
100–150 sinnum víðs vegar um
Holland á ári hverju, auk þess að sýna í nágrannalöndum
á borð við Lúxemborg og Sviss. Á nokkurra ára fresti
gefst hópnum síðan kostur á því að fara í lengri ferðir
líkt og í vor þegar við fórum til Indónesíu.“ Að sögn
Bryndísar sýndi hópurinn tvö verk eftir Ed Wubbe, ann-
ars vegar Rosary og hins vegar Kathleen sem er eitt
frægasta verk Wubbe, en þess má geta að Íslenski dans-
flokkurinn dansaði hluta verksins árið 1998 undir heitinu
Kate’s Gallery.
„Við sýndum þrjár sýningar í höfuðborginni Jakarta
og bænum Jogyakarta. Fyrirfram höfðum við ákveðnar
efasemdir um hvernig áhorfendur myndu taka verkinu,
því þótt sterk danshefð sé í Indónesíu þá höfðu fæstir
áhorfendanna nokkurn tímann séð nútímadansverk,“
segir Bryndís og bætir við að áhyggjur þeirra hafi reynst
ástæðulausar því áhorfendur tóku verkinu tveim hönd-
um og fannst greinilega spennandi að sjá nýja hluti.
Dans | Bryndís Ragna Brynjólfsdóttir fær góða dóma
Ómótstæðileg danstúlkun
Morgunblaðið/Árni Torfason
„Fyrirfram höfðum við ákveðnar efasemdir um
viðbrögð áhorfenda sem fæstir höfðu nokkurn
tímann séð nútímadansverk,“ segir Bryndís
Ragna um sýningarferð til Indónesíu.
Manneskjan er siðræn vera ogtelur oft að einmitt siðvitið
skilji milli hennar og annarra
dýrategunda. Það gefur henni
ekki rétt til að traðka á þeim.
Miklu fremur vekur það skyldu til
að hlúa að þeim og rækta tillits-
semi, ábyrgðarkennd, umhyggju,
ást og virðingu fyrir öðrum líf-
verum.“
Þannig fórust Gunnari Her-
sveini, blaðamanni og heimspek-
ingi, orð í grein hér í Morg-
unblaðinu fyrir tæpu ári, 29. júlí
2003. Hann
velti þar fyrir
sér réttindum
og réttleysi
þeirra dýra
sem byggja hálendið norðan
Vatnajökuls, þess svæðis sem fyr-
irhugað er að sökkva undir Háls-
lón, miðlunarlón Kárahnjúkavirkj-
unar.
  
Ég átti þess kost í fyrri viku aðganga með gljúfrum Jöklu
og inn í Kringilsárrana, friðlandið
undir jökli, sem afmarkast af
Jöklu í austri og Kringilsá sem
kemur undan Brúarjökli og fellur
í sveig í Jöklu. Þarna er nátt-
úrufar einstakt og það jafnast á
við kynngimagnaða listræna upp-
lifun að ganga þar um ríki dýr-
anna sem umgangast land sitt af
sannri auðmýkt og umburðarlyndi
fyrir umferð gestkomandi manna.
Þau verða brátt svipt réttindum
sínum og landi og munu þurfa að
hörfa og reyna að hasla sér völl á
öðrum stöðum og þykir sumum
ekki tiltökumál. Þess er þó að
gæta að tæpast er tilviljun að
þetta svæði hefur orðið fyrir val-
inu enda náttúran þekkt að öðru
en rasa um ráð fram og taka
skammtímahagsmuni fram yfir þá
lengri.
  
Tvær listakonur, þær Ásta Arn-ardóttir leikkona og Ósk Vil-
hjálmsdóttir myndlistarmaður,
hafa gert það að köllun sinni að
kynna umhverfi Jöklu og Kringils-
árrana fyrir þeim sem vilja, með
skipulögðum gönguferðum um
svæðið. Í leiðsögn þeirra fer sam-
an staðgóð kunnátta í fjallaleið-
sögn, yfirgripsmikil þekking á
náttúrufari, dýralífi og sögu svæð-
isins og síðast en ekki síst bjarg-
föst sannfæring að með Kára-
hnjúkavirkjun og Hálslóni sé verið
að eyðileggja stórkostleg verð-
mæti sem aldrei verði bætt að
nýju ef af verður.
Köllun þeirra, sem er mörkuð
sannri auðmýkt listamannsins fyr-
ir verki sínu, birtist í umgengni
þeirra um svæðið sem allt bendir
til að muni brátt hverfa að eilífu
undir aur; þrátt fyrir það er
hvergi rótað við grastoppi eða
hnikað við steini á ferð þeirra um
fyrirhugað botnstæði Hálslóns.
  
Í leiðsögn þeirra er lögð höf-uðáhersla á þá óendanlegu feg-
urð sem fólgin er í ósnortnu landi,
fegurðina sem blasir við í hverri
lautu og hverjum skorningi. Feg-
urðina sem birtist í lífsbaráttu og
lífsvilja allra þeirra fjölmörgu en
smáu lífvera sem byggja þetta
svæði. Og svo sorgina sem birtist í
fullkomnu réttleysi þegna þessa
fjölbreytta lífríkis gagnvart mann-
inum sem af gjörðum sínum að
dæma virðist ekki telja sig hluta
af lífríkinu heldur hátt yfir það
hafinn. Af öllu því mikla lífi sem
þetta svæði veitir skjól og lífs-
magn skín takmarkalaust varn-
arleysi. Ábyrgð þeirra sem ráða
ferðinni er meiri en svo að þeir
muni nokkurn tíma rísa undir
henni. Ábyrgðarleysi þeirra er al-
gjört.
  
Æðruleysi listakvennanna semganga um ríki dýra og
jurta á Kringilsárrana er aðdáun-
arvert. Þær hafa snúið krafti sín-
um og sköpunargáfu upp í að
opna augu fólks fyrir því lifandi
listaverki sem hálendi Íslands er
þeim sem taka því með auðmjúku
hjarta. List og málstaður renna
saman í nýju hugtaki, sem Sigríð-
ur Þorgeirsdóttir heimspekingur
hefur smíðað með dyggri aðstoð
alþjóðamálsins, og það á ein-
staklega vel við: „Þið Ásta og Ósk
eruð ekki aktivistar heldur arti-
vistar.“ Þetta má einnig orða svo
að hér séu á ferðinni listamenn
sem taka fulla ábyrgð á umhverfi
sínu og samtíma. Þroski og auð-
mýkt eru hugtök sem koma fyrst
upp í hugann.
Ábyrgir
listamenn
’Tvær listakonur, þærÁsta Arnardóttir leik-
kona og Ósk Vilhjálms-
dóttir myndlistarmaður,
hafa gert það að köllun
sinni að kynna umhverfi
Jöklu og Kringilsárrana
fyrir þeim sem vilja,
með skipulögðum
gönguferðum um svæð-
ið.‘
AF LISTUM
Hávar Sigurjónsson
havar@mbl.is
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið
Sængurfataverslun,
Glæsibæ • Sími 552 0978
Sængur, koddar
og dýnuhlífar