Morgunblaðið - 04.09.2004, Blaðsíða 32

UMRÆÐAN
32 LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Á
tján ára karlmaður
hefur lagt fram kæru
á hendur 28 ára
gömlum karlmanni
fyrir líkamsárás.
Meint árás á að hafa átt sér stað
laugardagskvöldið 3. júlí síðastlið-
inn á heimili hins ákærða. Engin
vitni voru að verknaðinum. Kær-
andi segir að þeir hafi setið að
drykkju á heimli ákærða þegar sá
síðarnefndi reiddist og fór að láta
öllum illum látum. Kærandi segir
hann hafi kýlt sig ítrekað í magann
og ógnað sér með hnífi. Kærandi
óttaðist um líf sitt og sá sér vænst-
an kost í stöð-
unni að taka
við höggunum
án þess að
hreyfa miklum
mótmælum.
Þegar ákærði
hafði lamið nægju sína mun hann
hafa sest niður, fengið sér viskí og
boðið kæranda að drekka með sér.
Kærandi sagðist þurfa að bregða
sér á salernið en þaðan stakk hann
af út um gluggann og komst við ill-
an leik á bráðadeild Landspítala –
háskólasjúkrahúss. Samkvæmt
skýrslu vakthafandi læknis var
kærandi í losti þegar hann kom á
sjúkrahúsið en ekki var að sjá
mikla áverka á honum. Hann var
drukkinn og óstaðfastur í frásögn.
Til að mynda sagði hann fyrst að
ákærði hefði hafið barsmíðarnar í
sófanum en síðar breytti hann
framburði sínum og sagði að hann
hefði dregið hann út á gólf og byrj-
að að láta höggin dynja á honum.
Lögreglan í Reykjavík hefur
farið með rannsókn málsins en tal-
ið er að um gannislag hafi verið að
ræða og að kærandi hafi ákveðið
að kæra til þess að ná sér niðri á
ákærða. Ekki er þó vitað hver
ástæða þess gæti verið. Þá ber að
geta þess að kærandi var á þess-
um tíma snoðklipptur og gaf það
til kynna að hann hefði gaman af
að slást. Ákærði neitar að um of-
beldi hafi verið að ræða en hann
gaf sig sjálfur fram við lögreglu til
að láta vita af gannislagsmálunum
og þykir hann staðfastur í frá-
sögn.“
Nú býst ég fastlega við því að
lesendur séu farnir að velta fyrir
sér hvort viðhorfsdálkar séu nú
notaðir undir fréttir fremur en
skoðanir blaðamanna Morg-
unblaðsins. Eða er þetta ekki ann-
ars frétt? „Gannislagir“ voru (og
eru eflaust enn) sérlega vinsælt
tómstundagaman og þá einkum
drengja. Stundum gengu ganni-
slagirnir of langt og enduðu með
því að einhver meiddi sig. Ganga-
vörður eða kennari tók að sér að
hugga og kyssa á bágtið og sá sem
sársaukanum hafði valdið hrópaði
vanalega: „Þetta var bara ganni-
slagur. Í alvöru, þetta var alveg
óvart.“ Sá slasaði samsinnti því
milli ekkasoganna og allt varð gott
að nýju. Með tímanum lærðu
strákarnir betur á mörk hver ann-
ars og það kom sjaldnar fyrir að
einhver slasaðist í gannislag.
Þrátt fyrir æfingar æskuáranna
er ekki algengt að fullorðnir karl-
menn leiki sér í gannislag nema þá
kannski í þar til gerðum hringjum
með mjúku undirlagi. Þess vegna
heyrast aldrei fréttir líkt og þessi
hér að ofan og þrátt fyrir að engin
vitni séu að líkamsárásum er vana-
lega ekki talið að fórnarlambið sé
að ljúga.
Það fer þó öðrum sögum ef fórn-
arlambið er kona og ofbeldið kyn-
ferðislegt (svipað á við um heim-
ilisofbeldi en það er ekki
umfjöllunarefni þessa pistils).
Það er nóg að skoða sýknudóma
héraðsdóma og Hæstaréttar til
þess að sjá hversu undarlegar
málsmeðferðir í kynferðisofbeld-
ismálum eru. Sem dæmi má nefna
sýknudóm í nauðgunarmáli. Þar
kemur glöggt fram hversu mikið
áfengi konan sem kærði hafði inn-
byrt en vímuefnaneysla ákærða er
ekki til umfjöllunar þrátt fyrir vís-
bendingar um að hún hafi verið
þónokkur. Það þykir ýta undir trú-
verðugleika hans að hann hafði
samband við lögreglu að fyrra
bragði og var samstarfsfús málið í
gegn (það virðist ekkert þykja
undarlegt að ákærði hafi séð
ástæðu til þess að hafa samband
við lögreglu!). Þá þykir dómurum
mikilvægt að taka fram að allar
skýrslur bentu til að ákærða þætti
hann ekki hafa brotið á konunni en
væri þó nokkuð stoltur yfir að hafa
tekist að beita hana fortölum til
þess að fá hana til samræðis við
sig. Hins vegar þótti það ýta undir
ótrúverðugleika konunnar að hún
sagðist ýmist hafa staðið utandyra
eða inni í anddyri á ákveðnum
tímapunkti í frásögninni. Alveg
ótrúlegt að kona í losti geti ekki
sagt skilmerkilega frá, eða hvað?
Erlendar rannsóknir hafa sýnt
fram á að innan við 2% af til-
kynntum nauðgunum eigi ekki við
rök að styðjast. Það er sama hlut-
fall og í öðrum afbrotum. Engu að
síður virðist umræða um nauðg-
anir alltaf fyrst og fremst snúast
um ábyrgð fórnarlambsins á því
sem fram fór og nauðganir eru
kallaðar meintar á meðan aðrir of-
beldisglæpir fá ekki þetta fína við-
skeyti. (Sjálf tengdi ég orðið meint
alltaf við eitthvað agalega vont og
hélt það þýddi að nauðgarinn hefði
meint þetta …). Þrátt fyrir að fólk
geti grætt á því að sviðsetja inn-
brot í eigið húsnæði er það ekki
það fyrsta sem kemur upp í hug-
ann þegar innbrot er tilkynnt.
Hvers vegna það er öðruvísi með
nauðganir og annað kynferðisof-
beldi er erfitt að segja. Við viljum
sjálfsagt ekki að svona vondir of-
beldisglæpir séu til og við reynum
að deila ábyrgðinni jafnt á brota-
þola sem á ofbeldismanninn.
Kannski er auðveldara að sætta
sig við að einhver ljúgi svona ljót-
um glæp upp á annan en að ein-
hver fremji hann.
Þrátt fyrir að manneskja liggi
dauðadrukkin og nakin, innandyra
eða utandyra, þá gefur það engum
rétt til þess að stinga einhverju í
hana, hvort sem það er hnífur eða
typpi. Með von um að meintum
gannislögum fækki og að lög-
reglurannsókn byggist á réttlæti
en ekki fyrirfram ákveðnum nið-
urstöðum.
Meintur
„ganni-
slagur“
…að ákærða þætti hann ekki hafa brotið
á konunni en væri þó nokkuð stoltur yfir
að hafa tekist að beita hana fortölum til
þess að fá hana til samræðis við sig.
VIÐHORF
Eftir Höllu
Gunnarsdóttur
hallag@mbl.is
Í MIÐJUM klíðum mikilvægrar
baráttu framsóknarkvenna um jafn-
rétti er umræðan fótum troðin í við-
tölum fjölmiðla við
Ingibjörgu Sólrúnu.
Þar lýsir hún, „tals-
maður kvenna“, vin-
konu sína hæfari í
stöðu ráðuneytisstjóra
en þá konu sem ráðin
hafði verið.
Jafnréttishjólið
snerist afturábak eina
ferðina enn. Konur
supu hveljur, karlar
glottu.
Ingibjörg er sér-
hagsmunasinni sem
telur jafnréttisumræð-
una tilkomna henni sjálfri til fram-
dráttar í stjórnmálum.
Það er ekki öllum konum gefið að
virða aðrar konur, drauma þeirra
og dugnað, þótt þær tali þannig þá
er það hentar þeim.
Hver drap Kvennalistann?
Í Samfylkingunni eru konur á borð
við Bryndísi Hlöðversdóttur, Jó-
hönnu Sigurðardóttur og Margréti
Frímannsdóttur, sem af einhverjum
óskiljanlegum ástæðum falla í
skugga Ingibjargar Sólrúnar en
bera hag annarra kvenna fyrir
brjósti. Það þekki ég á eigin skinni.
Jafnréttið hjá þeim á við um allar
konur. Þær hvetja aðrar konur til
dáða, sama hvar í flokki þær
standa. Líkt og við eigum að gera.
Ingibjörg Sólrún hafði nú sitt að
segja í því að Kvennalistinn var
lagður niður.
Hafi henni staðið ógn af öðrum
konum þá, má draga þá ályktun að
nú sé ógnin að nálgast hryðjuverk á
framabraut framtíðarformannsins.
Valgerður, Sif, Jónína Bjartmarz
og Þorgerður Katrín eru allar að
sanna hæfileika sína á stjórn-
málasviðinu.
Samkeppni hefur að vísu ýmsar
hliðar. Nú hampar Ingibjörg vin-
konu sinni, Helgu Jónsdóttur borg-
arritara. Helga hefur setið á hnjám
hennar undanfarin ár, bæði hér
heima og eins í London, þar sem
þær dvöldu saman í vetur.
Hún vogar sér að gagnrýna ráðn-
ingu Ragnhildar Arnljótsdóttur lög-
fræðings í starf ráðuneytisstjóra fé-
lagsmálaráðuneytisins. Þessi
skemmdarverk Ingibjargar Sól-
rúnar og Fréttablaðsins á jafnrétt-
isbaráttunni eru ekki ný af nálinni.
Hún er ekki talsmaður kvenna
heldur vinkvenna líkt og hún er
ekki talsmaður jafn-
aðarmanna heldur auð-
manna.
Reynslusaga
Helga Jónsdóttir var
sett í skítverk Ingi-
bjargar á þeim tíma
sem Planet Pulse var
opnað í Austurstræti
(gatan lokuð mánuðum
saman) því Ingibjörg
treysti sér ekki í
óþægilega umræðu.
Helga Jónsdóttir sýndi
eigendum fyrirtækja
við götuna slíka vanvirðingu að
seint gleymist. Þá sýndi hún enga
hæfileika í mannlegum samskiptum
og var slétt sama þótt þarna ræddi
fólk um aleigu sína sem og draum-
inn um að gera miðbæinn líf-
vænlegri. Hennar uppáhaldssetning
er: „Það eru engin fordæmi fyrir
því.“ Það voru heldur engin for-
dæmi fyrir því að opna „spa“ í mið-
borg Reykjavíkur, sem á þeim tíma
státaði af því að kalla sig „Spa city
Reykjavík“! Hún sýndi ótrúlegan
dónaskap þeim sem með henni sátu
fundinn. Hún var því að mínu mati
vanhæf sem borgarritari. Mín
fyrsta hugsun þegar ég sat þennan
fund var; þetta þýðir ekkert, hún
þolir mig ekki. Tilfinning sem
margar konur þekkja en vilja seint
viðurkenna að ráði ferð í sam-
skiptum (samkeppni) sín í milli. Til-
finning sem er sönn en skaðleg
jafnréttisbaráttunni.
Mannaráðningar R-listans
Hverjir voru valdir til starfa hjá
borginni í stjórnartíð Ingibjargar?
Arkitektar, verkfræðingar, fjöl-
miðlafólk, lögfræðingar, vinir og
vandamenn eða þeir hæfustu? Fólk
með reynslu og menntun?
Vinir borgarstjóra voru sem
dæmi fengnir til að gera ímynd-
arauglýsingu fyrir leikskóla! Þá
náði klíkugangur Ingibjargar há-
marki sínu.
Einnig var svo langt gengið í
vinapólitík R-listans að ráða þekkta
rjúpna- og gæsaskyttu til þess að
vinna að kynningu á spa-hugmynd-
inni. Hann ásamt Alfreð Þorsteins-
syni og fleiri körlum hefur verið að
kynna sér baðhús Ungverja, allt á
kostnað borgarbúa. (Baðhús Ung-
verja voru reyndar mjög „karllæg“
á sínum tíma. Þangað sóttu homm-
ar.)
Þessar konur ættu því að líta sér
nær. Hver hefur fengið hvað á silf-
urfati og fyrir hvað?
Til hamingju, Ragnhildur!
Ragnhildur Arnljótsdóttir er mæt
manneskja og dugleg og fögnum við
ráðningu hennar í félagsmálaráðu-
neytið. Ragnhildur mun bera hag
allra einstaklinga fyrir brjósti, því
þannig er hún. Það leikur enginn
vafi á hæfileikum hennar á mörgum
sviðum.
Konur geta ekki haldið trúverð-
ugleika sínum í jafnréttisumræð-
unni með þessu háttalagi Ingibjarg-
ar Sólrúnar og Helgu Jónsdóttur.
Okkur miðar ekkert áfram með
forystukonur sem haga sér með
þessum hætti. Konur vilja jafna
ábyrgð í samfélaginu; á öllum svið-
um þess, burtséð frá pólitík.
Við viljum taka þátt í að móta
framtíð barnanna okkar, sem er,
þegar upp er staðið, það eina sem
skiptir máli. Af hverju viljum við
það?
Jú, karlmenn eru greinilega og
augljóslega ekki hæfir … einir.
Samfélagið þarf jafnvægi
kynjanna, aldrei frekar en nú. Kon-
ur krefjast jafnréttis á öllum svið-
um þjóðlífsins því það eru mann-
réttindi og hluti af velferð heimsins.
Virðum konur sem ná árangri af
drenglyndi og gleðjumst yfir
ákvörðun Árna Magnússonar um
valið á Ragnhildi. Konur eru flestar
vel hæfar þótt þær hafi ekki elt
Ingibjörgu Sólrúnu inn á vígvöll
stjórnmálanna. Reynslusaga mín er
vonandi bara einn slæmur dagur í
lífi Helgu Jónsdóttur. Ég efa reynd-
ar ekki að svo sé.
Til hamingju með
nýja starfið, Ragnhildur!
Jónína Benediktsdóttir
skrifar um jafnréttismál ’Þessi skemmdarverkIngibjargar Sólrúnar og
Fréttablaðsins á jafn-
réttisbaráttunni eru
ekki ný af nálinni. ‘
Jónína Benediktsdóttir
Höfundur er íþróttafræðingur.
HINN 29. ágúst síðastliðinn birt-
ist grein hér í blaðinu undir heitinu
„Samfélagið þarf að standa sig bet-
ur gagnvart geðsjúkum“. Það er
margt gott sem þarna
er skrifað og vissulega
þarf samfélagið að
gera betur.
En í þessari grein
er haft eftir Guðrúnu
Einarsdóttur hjúkr-
unarfræðingi og for-
stöðukonu þjón-
ustuíbúða við
Sléttuveg að „það þarf
að tryggja að ein-
staklingar með geð-
rænan vanda og í
sjálfstæðri búsetu taki
lyfin sín eins og
læknar hafi sagt fyrir
um“. Þetta eru stór orð. Ég trúi því
ekki að þarna sé verið að tala um
alla þá einstaklinga sem hafa verið,
eða eru í þessari aðstöðu, því ef svo
er þá er þetta alls ekki rétt.
Ég hef verið í þessari aðstöðu og
akkúrat þarna í mínu sjálfstæði þá
tók ég lyf að fyrirmælum læknis,
lyf sem áttu að hjálpa mér. Þessi
lyf gerðu mig svo brjálaðan að ég
hef aldrei verið eins hættulegur
umhverfi mínu og þarna, og að-
standendur mínir hafa aldrei verið
eins hræddir við mig og á þessum
tíma. Þarna sýndi ég alveg virkilega
afbrigðilega hegðun.
Auðvitað hætti ég á þessum lyfj-
um sem gerðu mig svona brjálaðan
og mér fór að líða bet-
ur. En þetta vakti mig
líka til umhugsunar.
Ég hafði verið á geð-
lyfjum í mörg ár, en
þrátt fyrir það hafði ég
oft fundið fyrir mikilli
vanlíðan vegna sjúk-
dómsins. En fyrst ég
gat ákveðið það sjálfur
að hætta á einu lyfi
sem læknirinn ávísaði
á mig og fundið það
hjá sjálfum mér að
mér leið miklu betur,
þá hlyti ég að hafa
eitthvað um það að
segja hvort ég tæki önnur lyf eða
ekki. Og vitið þið hvað? Mér líður
miklu betur án þessara lyfja.
Ég er alls ekki að segja það að öll
lyf séu óþörf. Nei! Stundum er
nauðsynlegt að vera á lyfjum en við
verðum að hafa val.
Það er heil brú í okkur, við erum
ekki öll gangandi tímasprengjur.
Stundum vitum við hvernig okkur
líður og það verður að virða það við
okkur að við segjum stundum satt
og rétt frá. Vissulega þarf sam-
félagið að standa sig betur gagn-
vart geðsjúkum.
En geðsjúkir, við getum líka
staðið okkur betur gagnvart sam-
félaginu, við getum oft gert miklu
meira en við gerum. En það verður
líka að leyfa okkur að gera það.
Enginn er sekur fyrr en sekt er
sönnuð.
Ekki loka okkur inni af því að við
gætum gert eitthvað af okkur, leyf-
ið okkur að vinna með ykkur svo
þið getið séð hvað við getum gefið
af okkur. Við erum nefnilega ótrú-
lega megnug þegar við sjálf
ákveðum að gera eitthvað í okkar
málum.
Í Hugarafli fáum við að sýna
hvað við getum og við gerum það að
eigin vali.
Gangandi tímasprengjur?
Bergþór Grétar Böðvarsson
skrifar um geðheilbrigðismál ’Við erum nefnilegaótrúlega megnug þegar
við sjálf ákveðum að
gera eitthvað í okkar
málum.‘
Bergþór Grétar
Böðvarsson
Höfundur greindist með geð-
hvarfasýki árið 1989. Hann er virkur
meðlimur í notendahópi Hugarafls.