Morgunblaðið - 09.09.2004, Blaðsíða 28

MINNINGAR
28 FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Unnur Stefáns-dóttir bókbindari
fæddist í Grjótagötu
4 í Reykjavík 17. jan-
úar 1912. Hún lést á
dvalar- og hjúkrun-
arheimilinu Grund
við Hringbraut 30.
ágúst síðastliðinn á
93ja aldursári eftir
langa og farsæla
ævi. Hún var dóttir
hjónanna Stefáns Ei-
ríkssonar mynd-
skera, Stefáns hins
oddhaga frá Fremra-
seli í Hróarstungu í
N-Múlasýslu, f. 4. ágúst 1862, d.
19. júní 1924 og Sigrúnar Gests-
dóttur frá Fossi í Vopnafirði, f.
17. apríl 1874, d. 30. janúar 1929.
Unnur var næst yngst af barna-
hóp þeirra hjóna. Þau eignuðust
11 börn og komust 9 þeirra á
legg. Þau voru í þeirri röð sem
hér segir: Gestur, f. 1899 og lést
hann sama ár. Tvíburarnir Soffía
Sigríður Stefánsdóttir Hjaltalín,
f. 16. júlí 1900, d. 20. apríl 1977
og Bergljót Aðalbjörg Stefáns-
dóttir, f. 16. júlí 1900, d. 8. apríl
1977. Katrín Stefánsdóttir Arnar,
f. 27. júní 1902, d. 25. apríl 1997.
Tvíburarnir Eiríkur Stefánsson,
f. 13. júlí 1903, d. 16. desember
1975 og Bentína Friðrika Stef-
ánsdóttir, f. 13. júlí 1903, d. 27.
september 1965. Andvana svein-
barn fætt 1905. Sigurður Stefáns-
son, f. 4. mars 1907, d. 28. júní
1970. Sigrún Hjördís Stefánsdótt-
ir, f. 1. janúar 1909,
d. 13. apríl 1982.
Olga Stefánsdóttir,
f. 6. ágúst 1913.
Unnur var ógift
og barnlaus.
Hún stundaði nám
við Miðbæjarskól-
ann í Reykjavík og
nam síðan bókband í
Félagsbókbandinu
og starfaði þar í yfir
20 ár þar til hún
opnaði bókbands-
vinnustofu ásamt
Bentínu systur sinni
í kjallaranum að
Grjótagötu 4 árið 1954. Unnur
fékk sveinsbréf í bókbandsiðn
1952 og meistarbréf í sömu iðn
1966. Hún starfaði við iðn sína og
rak vinnustofu sína á sama stað í
Grjótagötu 4 í tæp 50 ár eða til
ársins 1999 er hún sökum aldurs
gat ekki búið ein og sinnt starfi
sínu og fluttist þá á dvalar- og
hjúkrunarheimilið Grund við
Hringbraut. Unnur var einstak-
lega handlagin og eftir hana ligg-
ur mikil og falleg vinna í bóka-
söfnum í einkaeign og í
bókasöfnum stærstu banka lands-
ins svo eitthvað sé nefnt. Auk
þess að gera við gamlar bækur
tók Unnur að sér að gera við mál-
verk og myndir og má segja að
hún hafi verið fyrsti forvörðurinn
á Íslandi.
Útför Unnar verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Í dag verður jarðsett frá Dóm-
kirkjunni í Reykjavík ömmusystir
okkar Unnur Stefánsdóttir eða
Unna eins og við kölluðum hana.
Hún var systir föðurömmu okkar
Hjördísar Stefánsdóttur. Hún tók
ástfóstri við föður okkar frá fæð-
ingu og sömu væntumþykju og
rausnarskap sýndi hún okkur systr-
unum frá því að við litum fyrst
dagsins ljós í þessum heimi. Unna
var Reykvíkingur í húð og hár borin
og barnfædd í hjarta borgarinnar í
Grjótagötu 4, dóttir hjónanna Stef-
áns Eiríkssonar myndskera og konu
hans Sigrúnar Gestsdóttur, sann-
kölluð miðbæjarrotta.
Hún var fædd á því herrans ári
1912, gekk í Miðbæjarskólann og
lærði handverk, bókband í Fé-
lagsbókbandinu og starfaði þar í yf-
ir 20 ár. Árið 1952 fékk hún sveins-
bréf í iðn sinni og árið 1966 fékk
hún meistarabréf í sömu iðn. Hún
starfrækti frá árinu 1954 bókbands-
vinnustofu í kjallaranum á Grjóta-
götu 4 ásamt systur sinni Bentínu.
Þær ráku vinnustofuna saman þar
til Bentína lést árið 1965, en frá
þeim tíma rak Unnur vinnustofuna
ein þar til hún sökum aldurs 1999
fluttist á dvalar- og hjúkrunarheim-
ilið Grund við Hringbraut í Reykja-
vík. Í tæp 50 ár var unnið fallegt
handverk í kjallaranum á Grjóta-
götunni og má segja að þau séu
tæplega 100 árin ef starfsár föður
hennar og bróður sem líka störfuðu
í kjallaranum eru talin með. Faðir
hennar starfrækti þar myndlistar-
skóla, hafði í læri hjá sér marga af
fremstu listmálurum landsins.
Heimilið var stórt, barnmargt og
við bættist að allir nemarnir voru í
fæði á heimilinu.
Eftir lát foreldra sinna hélt hún
heimili með systkinum sínum.
Lengst af hélt hún heimili með syst-
ur sinni og bróður Bentínu og Sig-
urði í Grjótagötunni og voru þessir
einstaklingar og staður stór þáttur í
uppvexti okkar systra.
Unnur frænka okkar var glæsileg
kona, hávaxin, teinrétt í baki, með
fallegt dökkt hár, sterkan augnsvip,
notaði ætíð rauðan kinnalit, rauðan
varalit og dökkan augnbrúnablýant
og passaði að fara aldrei út úr húsi
án þess að vera búin að mála sig.
Hún var hógvær, hreinskilin, sann-
gjörn, heiðarleg, fróð með afbrigð-
um, vel gefin og vel lesin, skipti
sjaldan skapi, laus við fordóma,
hvers manns hugljúfi, vel liðin og
afskaplega virt fyrir handverk sitt
af samferðamönnum sínum og yngri
mönnum í seinni tíð.
Hún stendur okkur fyrir hug-
skotssjónum í kjallaranum í vinnu-
stofu sinni í gulu klossunum sínum,
í gula vinnusloppnum sínum með
hvítu doppunum, hummandi að
binda inn eða gylla á kili hlustandi á
útvarpssöguna á meðan straumur af
virtum mönnum og konum í sam-
félaginu koma við og spjalla um
daginn og veginn. Þar var líka alltaf
afskaplega gott kaffi á kaffibrúsan-
um og aldrei var farið í gegnum
miðbæinn án þess að koma þar við.
Vinnustofa hennar var viðkomu-
staður margra og þar kynntumst
við mörgum merkum og skemmti-
legum mönnum þegar við vorum
litlar og lærðum að hlusta á alla
skapaða hluti. Þetta var þegar mið-
bærinn iðaði af lífi.
Unnur var ein af mörgum stúlk-
um sem árið 1929 tóku þátt í fyrstu
fegurðarsamkeppni á Íslandi, Teof-
ani-keppninni og fannst okkur
systrum það mjög merkilegt þegar
við vorum yngri og skoðuðum
myndir frá þessum tíma.
Frænka okkar bar mikla virðingu
fyrir heilsu sinni. Við lærðum það
frá unga aldri að það besta sem
hægt er að gera er að fara út að
ganga. Unna byrjaði daginn á því að
fara út að ganga í klukkustund áður
en hún hóf vinnu á morgnana, síðan
í hádeginu og svo aftur á kvöldin.
Það var alveg sama hvernig viðraði,
alltaf var farið út að ganga. Það er
ekki sjálfgefið að verða 87 ára og
hafa aldrei orðið veik og hafa aldrei
farið til læknis og vorum við sann-
færðar um að reglulegar gönguferð-
ir um miðbæinn í yfir 60 ár væri
besta forvörnin sem völ var á. Þegar
við vorum litlar vorum við oftar en
ekki þátttakendur í þessum göngu-
ferðum, þá sérstaklega í hádeginu
og var ferðinni þá heitið í Fiskhöll-
ina að kaupa fisk, í Silla og Valda í
Aðalstræti þar sem keypt var ný-
malað kaffi og kannski sulta og kex
og síðan brauð í Björnsbakaríi. Allt
var þetta á sömu torfunni. Hún
Unnur frænka okkar gerði þessar
gönguferðir að sérstöku ævintýri.
Það er ekki hægt að minnast
frænku okkar án þess að minnast
ferðalaga, lautarferða upp í Esju,
bíltúra út á Reykjanes eða ferða-
laga norður í land. Hvað þá ferð-
anna í sumarbústað í Brekkuskóg
sem hún hlakkaði til eins og lítið
barn. Hún var þá ein af okkur! Þeg-
ar við komum í Brekku var byrjað á
því að fara niður að Brúará og fara í
fótabað, síðan heim í bústað að
drekka kaffi og taka síðan eitt gott
spil.
Frænka okkar var líka dugleg að
ferðast til útlanda, sérstaklega til
London að heimsækja vinkonu sína
hana Brynu. Þegar hún kom heim
kom hún með fullar töskur af öllu
mögulegu sem ekki var hægt að
kaupa í Reykjavík. Það voru alltaf
jól þegar hún kom, sælgæti, ný föt
sem keypt voru í búð og leikföng.
Það var því afskaplega góð tilbreyt-
ing þegar við fluttum til Bandaríkj-
anna, nánar tiltekið til Boston, með
foreldrum okkar og gátum tekið á
móti henni þar og sýnt henni þar
ýmislegt sem hún ekki hafði séð áð-
ur og farið með henni í matarbúðir,
á grænmetismarkaðinn, á ströndina
og í sumarbústað í útlöndum. Við
lærðum hjá henni að meta fallegt
handverk. Hún kenndi okkur það
sem hún kunni svo vel að bera virð-
ingu fyrir því sem þú gerir í hönd-
unum og að besta gjöfin er alltaf sú
sem þú gerir sjálf. Hvort sem það
var að hekla, sauma út eða sauma á
saumavél, ramma inn myndir, búa
til kort, búa til umbúðapappír, binda
inn bækur, gylla á kili, gera við
gamlar bækur, rifnar skruddur,
laga og gera við gömul málverk allt
þetta kunni hún best og miðlaði
okkur af reynslu sinni. Þetta hafði
hún allt saman fengið í vöggugjöf,
handlagnari manneskja verður
vandfundin.
Jól með henni frá barnæsku voru
hluti af uppvexti okkar, jólaboð í
Götunni, hangikjöt, læri, ávaxtasal-
at og baunir í uppstúfi og tartalett-
um. Hún kenndi okkur að meta góð-
an mat, var listakokkur, bjó til
bestu kæfu, rúllupylsu, fiskibollur
og berjagraut. Þorláksmessa var
sérstakur dagur í Grjótagötu 4 og
líka 17. júní. Þessa daga var alltaf
fullt úr úr dyrum hjá frænku okkar
þar sem hægt var að fá sér kaffi og
dýrindis veitingar svo sem eins og
randalínu og fyrir suma sérrístaup.
Við viljum þakka henni kærlega
fyrir að hafa verið okkur sú Unna
sem hún var okkur því að henni eig-
um við svo margt að þakka.
Þegar hún frænka okkar fór á
Grund kvaddi hún miðbæinn. Eftir
komu sína þangað voru það sunnu-
dagarnir sem hún hlakkaði til. Þá
fór hún heim til foreldra okkar á
Hagamelinn, borðaði gjarnan kjöt-
hring og fór í sunnudagsbíltúr.
Þetta gerði hún eins lengi og hún
treysti sér til en líkamlegri heilsu
hennar hrakaði hægt og sígandi eft-
ir að hún kom á Grund. Hún saknaði
þess um síðustu jól að geta ekki far-
ið á Hagamelinn og þá gerði hún sér
grein fyrir að hún var orðin gömul.
Líkaminn var búinn en hugurinn
enn í fullu fjöri og á fleygiferð.
Hún velti því fyrir sér að kveðja
þennan heim sl. vetur en hætti svo
við, sagði okkur að hún hefðir ekki
haft réttan lykil að hliðinu. Hún
fann lykilinn að kveldi 30. ágúst sl.
og við systurnar erum vissar um að
tekið hefur verið á móti henni með
stæl og sagt: „Skál, af hverju varstu
svona lengi á leiðinni? Vertu vel-
komin.“ Minning hennar lifir með
okkur, hafi hún þökk fyrir sam-
veruna og megi góður guð geyma
hana.
Hjördís, Þorgerður og
Bentína Pálsdætur.
Unnur Stefánsdóttir frænka mín
er fallin frá eftir langa og viðburða-
ríka ævi. Eins og allir sem þekktu
Unnu vita var hún hraust langt
fram á gamals aldur, þótt síðustu
5–6 árin hafi heilsu hennar hrakað
mjög hratt. Ég verð að að viður-
kenna að það tók á að horfa upp á
þessa stoltu og glæsilegu konu vesl-
ast upp á þessu tímabili en nú þegar
ég sest niður og rita þessar línur
eru nær allar minningarnar sem
koma upp í huga minn frá þeim tíma
er ég var barn og Unna í fullu fjöri.
Á þessum árum fórum við ósjaldan í
heimsókn til Unnu í Grjótagötuna
en þar bjó hún frá fæðingu og þar til
að hún fluttist á Grund fyrir u.þ.b. 5
árum. Hef ég oft óskað þess að geta
farið aftur í tímann til að upplifa
UNNUR
STEFÁNSDÓTTIR
Móðir mín, tengdamóðir og amma,
RAGNA HELGA RÖGNVALDSDÓTTIR,
hjúkrunarheimilinu Eir,
lést miðvikudaginn 8. september.
Jarðarförin auglýst síðar.
Þóra R. Ásgeirsdóttir, Loftur Árnason,
Ásgeir Loftsson, Susanne Kiær,
Jóhannes Loftsson,
Kristín Loftsdóttir, Rúnar Sigurjónsson,
Finnur Loftsson.
Okkar ástkæri,
HALLGRÍMUR GÍSLI FÆRSETH,
Vallarbraut 6,
Reykjanesbæ,
verður jarðsunginn frá Keflavíkurkirkju þriðju-
daginn 14. september kl. 14.00.
Óla Björk Halldórsdóttir,
Pálína Færseth, Davíð Eiríksson,
Óskar A. Færseth, Ásdís Guðbrandsdóttir,
Björgvin V. Færseth, Tinna Björk Baldursdóttir,
Katrín Færseth, Guðjón Ólafsson,
Hallgrímur G. Færseth, Gréta Lind Árnadóttir,
Andrea Olga Færseth, Pálína G. Bragadóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
LILJA ÞÓRARINSDÓTTIR,
áður Hólmgarði 49,
Reykjavík,
lést á hjúkrunarheimilinu Eir sunnudaginn
5. september.
Útför hennar fer fram frá Bústaðakirkju föstu-
daginn 10. september kl. 13.30.
Oddný Ólafsdóttir, Ingvar U. Skúlason,
Óli Sævar Ólafsson, Gréta Kjartansdóttir,
Erling Ólafsson, Bergþóra Gísladóttir,
Þórarinn I. Ólafsson, Guðný Björnsdóttir,
barnabörn og langömmubörn.
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi, langafi
og langalangafi,
JÓHANN VALDEMARSSON
frá Möðruvöllum
í Eyjafirði,
sem lést föstudaginn 3. september, verður
jarðsunginn frá Akureyrarkirkju föstudaginn
10. september kl. 13:30.
Gerður Jóhannsdóttir, Kjartan Á. Kjartansson,
Gunnar Jóhannsson, Heiðdís Norðfjörð,
María Jóhannsdóttir,
Guðrún Jóhannsdóttir, Garðar Karlsson,
Jóhann Jóhannsson, Anna María Halldórsdóttir,
afa-, langafa- og langalangafabörn.
Ástkær móðir, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
UNA KJARTANSDÓTTIR,
Sjafnargötu 4,
Reykjavík,
sem lést á hjúkrunarheimilinu Víðinesi laugar-
daginn 4. september, verður jarðsungin frá
Fossvogskirkju föstudaginn 10. september
kl. 15.00.
Sigrún R. Jónsdóttir, Ólafur Emilsson,
Kjartan Jónsson,
Þrúður Jónsdóttir, Þorsteinn Guðmundsson,
Guðný Jónsdóttir,
ömmu- og langömmubörn.