Eintak - 07.07.1994, Blaðsíða 20

Það eru alltaf einhverjir vitleysingar, sem vilja halda því fram að fótbolti sé bara leikur.
Þetta er langt frá því að vera rétt eins og til dæmis dauði kólumbíska leikmannsins
Andres Escobars sýnir. Jón Kaldal rekur hér nokkur önnur dæmi, sem sanna
^ ^ að allt annað er leikur en...
Fotbottmn erlífío
Það er langt síðan ég hætti að
leika fótbolta undir merkjum ein-
hvers félags. Síðustu ár höfum við
spilað reglulega nokkrir félagar úr
gamla hverfinu við annan hóp úr
öðru hverfi. En þetta hefur ekki
breytt því, að þegar fótbolti er ann-
ars vegar er ég dálítið eins og dr.
Jekyll og Mr. Hyde.
Almennt tel ég mig fremur dags-
farsprúðan og seinþreyttan til
vandræða, en þegar ég kem inn á
fótboltavöll breytist ég; í fótbolta
læt ég eins og John McEnroe gerði
þegar hann var upp á sitt „besta“ á
tennisvellinum, nema hvað ég
skamma ekki dómarann heldur
samherja mína þegar mér finnst
þeir ekki leggja sig alla fram. Sér-
staklega fer það í taugarnar á mér
þegar menn nenna ekki að drattast
í vörnina. Sjálfur hleyp ég alltaf til
baka og það hefur komið fyrir að ég
hafi verið fullákafur við að reyna að
verjast í vonlausri aðstöðu.
Það gerðist einmitt í fyrrasumar
þegar löng sending kom inn fyrir
vörnina hjá mínu liði á einn and-
stæðinganna, sem var á auðum sjó
fyrir framan markið. Ég átti litla
möguleika á að koma í veg fyrir að
hann skoraði, en reyndi samt. Ég
kom á harðahlaupum og ætlaði að
renna mér fyrir boltann. Ég missti
af boltanum, sem lenti í netinu, en
náði hins vegar andstæðingnum.
Hann hentist upp í loft og þegar
hann lenti við hliðina á mér kom
hár smellur sem lét ákaflega illa í
eyrum. Þessi félagi minn er mikill
baráttumaður og þó að hann engd-
ist um af kvölum á vellinum skreið
hann í áttina til mín og reyndi að
sparka í mig. Hann hætti þó að
hugsa um að hefna sín eftir
smástund, gat reyndar ekki annað,
svo mikið verkjaði hann í fótinn, og
félagar hans aðstoðuðu hann út af
og við kláruðum leikinn. Það kom
svo í ljós þegar hann fór upp á
slysavarðstofu að hann var með
slitin liðbönd og tvífótbrotinn.
Þetta kom auðvitað illa við mig,
en það var þó langt frá því að ég
gæti ekki sofnað á kvöldin út af
þessu. Þegar menn spila fótbolta
geta þeir alltaf átt von á því að
svona lagað gerist og ef þeir geta
ekki tekið því, verða þeir bara að
snúa sér að boccia eða einhverri
álíka hættulausri íþrótt.
Ég hef orðið var við það í gegn-
um tíðina að margir geta ómögu-
lega skilið af hverju ég er að æsa
mig svona þegar ég spila fótbolta og
segja við mig að þetta sé nú einu
sinni bara leikur. Því er ég gjörsam-
lega ósammála. Ég hef nokkru
sinnum reynt að spila fótbolta með
þessu hugarfari: að hann væri bara
leikur, og mér dauðleiddist. Það
verður að vera einhver æsingur,
keppni og hasar í fótboltanum,
annars er þetta ekkert gaman. Þess
vegna get ég ekki skilið þegar menn
nenna ekki að hlaupa í vörn, hoppa
upp úr tæklingum; berjast ekki. Og
ég er langt í frá einn um þá skoðun
að fótbolti sé miklu meira en leikur.
Fótbolti er nefnilega lífið í augum
margra, hitt er bara leikur í saman-
burði við hann.
Fótboltinn
er ekki leikur
ítölsku knattspyrnuáhugamenn-
irnir sem tóku á móti á móti ítölsku
landsliðsmönnunum með því að
henda í þá úldnum ávöxtum árið
1966, eftir að Italía tapaði fyrir
Norður-Kóreu 1-0 í Heimsmeist-
arakeppninni á Englandi og féll þar
með úr keppni, fannst fótboltinn
ekki vera leikur. Og það fannst ekki
heldur argentíska leikmanninum,
sem meig fyrir framan búningsher-
bergi enska landsliðsins eítir tapleik
Argentínu fyrir Englandi í sömu
keppni.
taka fótboltann svo alvarlega að líf 3
þeirra sem klikka í leiknum getur
íegið við. Ítalía átti frábært knatt-
spyrnulið á fjórða tug þessarar ald-
ar. ítalir urðu heimsmeistarar 1934
þegar keppnina fór fram á heima-
velli þeirra og þó þeir mættu með
svo til nýtt lið til Frakklands fjórum
árum síðar náðu þeir að verja titil-
inn eftir hörkuúrslitaleik við Ung-
verja. Það var reyndar eins gott fyr-
ir ítölsku leikmennina og þjálfar-
ann að þeir unnu leikinn því
skömmu áður en hann hófst barst
skeyti frá Róm, frá engum öðrum
en II Duce, Mussolini sjálfum, þar
sem stóð stutt og laggott: „Vinnið
éða deyjið."
Áhugi á fótbolta getur líka reynst
banvænn, eins og áhangendur
ítalska liðsins Juventus fengu að
reyna, þegar þeir fóru árið 1985 að
horfa á liðið sitt keppa við Liverpo-
ol um Evrópubikar meistaraliða í
Belgíu. Skömmu áður en leikurinn 9
hófst varð fjandinn laus á áhorf-
endapöllunum á Heysel-leikvang-
inum í Brussel þegar fótboltabull-
um frá Englandi lenti saman við
kollega sína frá Ítalíu. Þegar lög-
reglunni tókst loks að skakka leik-
inn lágu í valnum 39 ítalir. Milljón-
ir manna um allan heim, sem
bjuggust við að sjá tvö frábær
knattspyrnulið eigast við, urðu í
Staðinn vitni að átökunum á áhorf-
endapöllunum í beinni útsendingu
sjónvarps. Knattspyrnuheiminn
setti hljóðan.
Fótboltinn gerir fólk
vitstola sama hvar
það býr í heiminum
Nýjustu fréttir enn norðar í álf-
unni benda til þess að fótboltinn
eigi það til að gera fólk vitstola
sama hvar það býr í heiminum.
Norðmenn hafa ekki beinlínis
haft orð á sér fyrir sérstakan blóð-
hita, en leikur Noregs við Italíu í
riðlakeppni HM í Bandaríkjunum
virtist setja ýmsa hressilega úr jafn-
vægi. Einhver tók sig til dæmis til,
þegar Ijóst var að norska landsliðið
hafði tapað leiknum, og henti
sjónavarpinu sínu ofan af svölun-
um á íbúð sinni, sem var á fjórðu
hæð. Þetta flokkast væntanlega
undir það að drepa boðbera slæmra
tíðinda. öllu svakalegri atburður
vegna þessa leiks var að norsk kona
drap manninn sinn með skærum
eftir að þau höfðu lent í rifrildi yfir
því hvort hún ætti að fylgjast með
því hvort Norðmönnum tækist að
jafna eða ekki.
Hér á íslandi hefur kriattspyrnan
sem betur fer ekki orðið beinlínis til
mannskaða, J ekki . enn þá að
minnsta kosti. Næst sem við Is-
lendingar höfum komist þvi að
upplifa slíka voðaatburði er sjálf-
sagt þegar Guðjón Þórðarson þá-
verandi þjálfari Skagamanna beit
Einar Kárason Frammara og rit-
höfund í nefið í lokahófi knatt-
spyrnumanna á Hótel íslandi í
fyrra haust. Ástæðan fyrir þeim
hasar var að Guðjóni sárnaði að
Einar skyldi ekki minnast einu orði
á lA-liðið í ræðu, sem sá síðar-
nefndi hélt í hófinu. Sýnir þetta að
knattspyrnan getur jafnt fengið
menn til að sleppa sér hér á landi
sem annars staðar.
Hrikalegustu afleiðingar knatt-
spyrnuleiks urðu hins vegar eftir
leik Hondúras og E1 Salvador í
undankeppni fyrir HM 1970. Leik-
urinn fór fram í El Salvador og lykt-
aði með því að heimamenn báru
sigur úr býtum. Skipti þá engum
togum að hondúraski herinn blés í
herlúðra og gerði innrás í E1 Salva-
dor. Spratt upp úr þessum blóðugt
stríð sem kostaði marga lífið, þó a
það stæði stutt.
Segið svo að fótboltinn sé bara
leikur. ©
Fótboltinn er óútreiknanlegur
eins og tilveran sjálf og þar getur
verið skammt milli lífs og dauða
eins morð kólumbíska varnar-
mannsins Andres Escobar sýnir.
Það, sem hann vann sér til sakar,
var að senda boltann óviljandi í eig-
ið mark, þegar hann reyndi að
koma í veg fyrir að andstæðingur
reglan einn af fararstjórum liðsins
þar sem hann var á leynilegum
fundi með mafíunni. Kólumbískir
kókaínbarónar höfðu neytt for-
ráðamenn knattspyrnusambands-
ins þar í landi til að hafa útsendara
þeirra með í för. Barónarnir höfðu
hótað því að ef ekki yrði látið und-
an kröfum þeirra yrðu fjölskyldur
inum. Maður á að minnsta kosti
erfitt með að gera sér í hugarlund
að Islendingar tækju einhvern tím-
ann upp á því að brenna brúðu,
sem væri eftirlíking af landsliðs-
þjálfaranum Ásgeiri Elíassyni,
þótt landsliðið tapaði. En þetta
gerðu einmitt Brasilíumenn þegar
landsliðið þeirra tapaði fyrir Hol-
tvígang í riðlakeppninni — fyrir
Ungverjalandi og Portúgal — og
komst ekki áfram. Það bætti ekki úr
skák að á sama tíma geisaði skæð
drepsótt í Brasilíu, svo fólk hrundi
niður í hrönnum. Eftir hrakfarir
brasilíska landsliðsins var drepsótt-
in umsvifalaust endurnefnd og
kölluð Feola-pestin í höfuðið á
leikmanna landsliðsins drepnar. Og
það er eins og Kólumbíumenn láti
sér ekki segjast. I keppninni, sem
nú fer fram í Bandaríkjunum, léku
þeir svipaðan leik þegar þeir sendu
skipun um að leikmaðurinn Gabri-
el Gomez yrði settur út úr liðinu
fyrir leikinn við Bandaríkin, ella
yrði fjölskyldur hans og þjálfarans
Maturana drepnar. Gomez þekkti
auðvitað sína menn, harðneitaði að
spila og lýsti því yfir að hann teldi
knattspyrnúferli sínum í Kólumbíu
lokið.
Drepsótt nefnd í
höfuðið á þjálfara
Kólumbíumenn eru aldeilis ekki
einir um að sýna skoðanir sýnar á
fótbolta á öfgafullan hátt. Það hefur
löngum loðað við Suður-Ameríku
að þar skiptir fótboltinn skiptir
meira máli en annars staðar í heim-
landi í Heimsmeistarakeppninni
1974 sem haldin var í Vestur-
Þýskalandi. Og þeir létu sér ekki
einungis nægja að brenna brúðu,
sem var eftirmynd þjálfarans, held-
ur báru eftirmyndir leikmannanna
í líkkistum um Rio de Janeiro.
Það hefur einhvern tímann verið
sagt að það sé eitt af erfiðari störf-
um, sem hæ'gt er að kjósa sér í
heiminum, að vera þjálfari lands-
liðs í Suður-Ameríku. Þar þykjast
allir hafa vit og skoðun á því hverjir
eiga að skipa landsliðshópinn og ef
ekki gengur sem skyldi eru þjálfar-
arnir gagnrýndir miskunarlaust.
Brasilía varð Heimsmeistari
tvisvar í röð: 1958 og 1962. Fyrir vik-
ið voru væntingarnar Brasilíu-
manna fyrir keppnina 1966, sem fór
fram í Englandi, að vonum miklar.
Að sama skapi voru vonbrigðin
gríðarlega þegar landsliðið tapaði í
landliðsþjálfaranum. Eins og gefur
að skilja þorði Feola ekki að láta sjá
sig í Brasilíu fyrr en mörgum mán-
uðum eftir keppnina.
Tele Santana, sem eitt sinn
þjálfaði brasilíska landsliðið, sagði í
þessu sambandi að í Brasilíu væru
150 miljón landsliðsþjálfarar, sem
hver hefði sína skoðun á málefnum
landsliðsins og Alfio Basile, sem
þegar er farið að tala um að verði
íátinn hætta með argentíska lands-
liðið vegna þess að liðið féll úr
keppni í 16 liða úrslitunum, sagði
áður en keppnin hófst í Bandaríkj-
unum að ef hann ætti að taka mark
á öllum þeim ráðleggingum, sem
hann fengi, þyrfti hann að láta 70
leikmenn spila í einu.
„Vinnið eða deyið“
Það er langt í frá að það séu ein-
göngu þjóðir Suður-Ameríku, sem
næði til hans. Fyrir þetta mátti
Escobar gjalda með lífi sínu. En
dauði hans þurfti ekki að koma á
óvart. Kólumbía er á margan hátt
geggjað land og þar hefur fótbolt-
inn löngum verið uppspretta
ódæðisverka. Það er ekki lengra en
fimm ár síðan knattspyrnudómari
var skotinn til bana í miðjum leik í
kólumbísku fyrstu deildinni. Ein-
hver áhangandi heimaliðsins var
ósáttur við dómgæslu hans og gerði
sér lítið fyrir og dróg upp byssu og
skaut hann. Þessi atburður vakti
heimsathygli og kólumbísk stjórn-
völd sáu sér ekki annað fært en að
leggja deildarkeppnina niður í kjöl-
far morðsins.
Það hefur ýmislegt gengið á í kól-
umbískum fótbolta á milli þessara
tveggja morða. Skömmu eftir að
kólumbíska landsliðið kom til HM
á Italíu 1990 handtók ítalska lög-
20
FIMMTUDAGUR 7. JÚLÍ1994 [