Morgunblaðið - 09.07.2005, Blaðsíða 11















!"

 

 

 

#$
#
#

%
$

 





VEIÐAR á norsk-íslenzku síldinni
hafa gengið ágætlega í vor og sumar.
Heildarafli íslenzku skipanna er nú
orðinn 57 þúsund tonn á árinu sem
er áþekkur afli og á sama tíma í
fyrra. Kvóti íslenzku skipanna er
hins vegar hærri í ár en í fyrra, var
settur 158 þúsund tonn í ár og hækk-
aði úr 128 þúsund tonnum frá síðasta
ári. Því hafa um 36% af kvótanum í
ár veiðzt nú þegar en undanfarin ár
hefur mesta veiðin verið yfir sumar-
tímann. Til viðbótar hafa erlend skip
landað um 6 þúsund tonnum á árinu.
Kemur þetta fram á vef Fiskistofu
Íslands.
Hátt hlutfall til manneldis
Morgunkorn Íslandsbanka fjallar
um þetta og segir það svo: „ Af aflan-
um í ár hafa 23 þús. tonn farið í
vinnslu í landi en 34 þús. tonn til
vinnslu á vinnsluskipunum. Áætla
má að um 30-40% af þeim afla sem
veiðst hefur í ár hafi skilað sér í af-
urðum til manneldis en þá hefur ver-
ið tekið tillit til bræðslufisks og hrats
frá vinnsluskipum. Þetta hlutfall er
hátt og hefur farið hækkandi und-
anfarin ár enda hefur vinnsluskipum
fjölgað hratt. Manneldisvinnslan
kemur sér vel fyrir síldarútgerðir og
verkendur því afurðaverð á frystri
síld í erlendri mynt hefur haldist
mjög hátt á árinu.“
Gamla göngumynstrið?
Enn hefur ekki samizt um skipt-
ingu síldarinnar milli aðildarþjóð-
anna, Íslands, Noregs, Færeyja,
Rússlands og ESB og stefnir allt í að
veiðin verði umtalsvert fram yfir
ráðleggingar fiskifræðinga, nái allar
þjóðirnar þeim kvóta, sem þær hafa
úthlutað sér. Deilurnar standa um
kröfu Norðmanna um aukna hlut-
deild á kostnað annarra á þeim for-
sendum að síldin haldi sig að lang-
mestu leyti innan norskrar lögsögu.
Svo var lengst af eftir hrun síldar-
stofnsins í lok sjöunda áratugarins,
en eftir því sem stofninum hefur vax-
ið fiskur um hrygg hefur síldin byrj-
að að ganga lengra til vesturs og inn
í íslenzku lögsöguna. Svo virðist sem
hún sé að hefja hið gamla göngu-
mynstur, en þá var hún aðeins tvo
mánuði á ári við Noreg, var í ætisleit
norður og norðaustur af Íslandi í
fimm til sex mánuði og hafði síðan
vetursetu austur af Íslandi í tvo til
þrjá mánuði áður en hún hélt yfir til
Noregs til að hrygna í febrúar og
marz. Talið er að um 400.000 tonn af
nosk-íslenzku síldinni að minnsta
kosti hafi gengið inn í íslenzku lög-
söguna í vor.
Svipaður afli af
síldinni og í fyrra


 
  


 









 
 





 











 
     


 




 









 


 
 

 
 





 
 
 
 


  

 
!
  "
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 2005 11
FRÉTTIR
ÚR VERINU
UMRÆÐUR hafa skapast um áhrif
fjölgunar kvenna í stéttinni og spá
sumir lækkun launa en aðrir fjölgun
lækna þar sem konur vinni síður
vaktavinnu en karlar. Þá er sagt að
ákveðnar sérgreinar muni standa
höllum fæti, þar sem konur sæki síð-
ur í þær sem krefjist mikillar vakta-
vinnu.
Margrét Georgsdóttir, formaður
Félags kvenna í læknastétt, segir
konur vera 24% starfandi lækna,
33% af 450 íslenskum læknanemum
erlendis og nær 50% útskrifaðra
lækna í ár. Í vetur verða konur yfir
50% í öllum árgöngum og þær voru
rúm 70% þeirra sem tóku inntöku-
próf fyrir hálfum mánuði, eða 130 af
184.
Langur vinnutími gagnrýndur
Markmið Félags kvenna í lækna-
stétt er fyrst og fremst að efla tengsl
kvenna. Margrét segir mjög áber-
andi hve fáar konur séu í yfir-
mannastöðum. „Það varð mikil
breyting þegar Vilhelmína Haralds-
dóttir varð starfandi lækninga-
forstjóri LSH í fyrra. Það var hæsta
staða sem kona hefur komist í hér á
landi.“ Margrét heldur að minnkandi
áhugi á mikilli vaktavinnu eigi við um
bæði kyn unglækna, en bendir á að
heimili og börn hvíli oftast meira á
konum. „Laun fara eftir kjarabar-
áttu á hverjum tíma og ég vona að
konurnar standi sig,“ segir hún að-
spurð um launamál, en bendir á að al-
gjört launajafnrétti ríki í stéttinni.
Stefán B. Sigurðsson, deildar-
forseti læknadeildar, segir að ekki
hafi verið gripið til markvissra að-
gerða til að fjölga konum í deildinni.
„Þetta gerðist bara af sjálfu sér og
mér finnst það mjög jákvætt. Þetta
er svipað þróuninni á háskólastiginu
almennt.“ Stefán hefur meiri trú á
konum en svo að þær láti bjóða sér
lækkun launa og telur þær ekki
sækja síður í greinar sem krefjist
yfirvinnu. „Ég held að þær vinni
frekar í því að breyta hlutunum og ég
er mjög hlynntur því.“
Stefán segir að með fleiri konum
komi inn ný sjónarmið, til dæmis um
að vinnan skuli bitna minna á heim-
ilislífinu. Hann segir eðlilegt að ráða
þurfi fleiri lækna ef hver skili færri
vinnustundum, en bendir á að langur
vinnutími lækna hafi verið gagn-
rýndur.
Breytt viðhorf karla
Sigrún Perla Böðvarsdóttir, for-
maður Félags læknanema, segir
fjölgun kvenna jákvæða, þar sem
þær hafi verið í minnihluta. „Skjól-
stæðingar okkar eru af báðum kynj-
um og ég tel mjög gott að sjúklingar
geti valið sér lækni eftir kyni ef þeir
vilja.“
Sigrún segir að fjölga þurfi lækn-
um t.d. vegna laga um frítökurétt
sem unglæknar berjist fyrir og ekki
sé sanngjarnt að kenna fjölgun
kvenna um þörf á fleiri læknum. „Ég
held að karlmenn í dag líti öðrum
augum á vinnuna en eldri starfs-
bræður. Þeir eru jafnákveðnir og við
í að sinna fjölskyldunni og hafa önn-
ur áhugamál en vinnuna.“
Sigrún segir að ekki eigi að velta
sér upp úr hugmyndun um hugsan-
lega lækkun launa. „Við eigum frek-
ar að berjast fyrir bættum kjörum
því þótt fæstir trúi því finnst mér
kjör lækna sem starfa fyrir opinber-
ar stofnanir langt frá því að vera
ásættanleg.“
Gunnar Ármannsson, fram-
kvæmdastjóri Læknafélags Íslands,
segir hugsanlega rétt að einhverju
leyti að ráða þurfi fleiri lækna þar
sem konur vinni síður vaktavinnu, en
hafa beri í huga svo sem vinnu-
tímalöggjöf sem takmarki vakta-
byrði og breytt viðhorf meðal ungra
karla til fjölskyldulífs og ábyrgðar.
Hann segir virðast sem nokkurt mis-
ræmi sé milli sérgreinavals karla og
kvenna, en telur ekki að laun muni
lækka. „Læknisverkið er það sama
hvort sem karl eða kona vinnur það.
Ef laun fara lækkandi, eða öllu held-
ur hækka ekki eins mikið og menn
væntu, þá tel ég skýringarnar aðr-
ar.“
Hann bendir á að ríkið sé lang-
stærsti viðsemjandi lækna svo að ef
laun verði lægri, sé ríkið ósamkvæmt
sjálfu sér í tali um jafnrétti kynjanna
annars vegar og samningum hins
vegar.
Hæg þróun til jafnréttis
Niels Chr. Nielsen, settur lækn-
ingaforstjóri LSH, telur fjölgun
kvenna hafa lítil áhrif. Áður hafi kon-
ur valist í vissar sérgreinar en síður
nú. Hann segir konur vinna vakta-
vinnu til jafns við karla en að helst
þurfi að ráða fleiri lækna þar sem
konur á barneignaraldri séu meira
frá vinnu en karlar. Lög um feðraor-
lof kunni þó að breyta því. Hann
bendir á að krafa um umönnun,
vönduð vinnubrögð, góða menntun,
viðmót við sjúklinga og eftirfylgni
komi frá sjúklingum og sé ekki kyn-
bundin.
Sólveig Helgadóttir var að ljúka
fyrsta ári í læknisfræði við Háskóla
Íslands og hélt fyrirlestur fyrir sam-
nemendur sína um jafnrétti. Sólveig
segir rætt að laun lækki með fjölgun
kvenna í læknastétt, en hækki að
sama skapi innan hjúkrunarstéttar
með aukningu karla. Hún er hissa á
að sumum skólafélögum hennar,
einkum karlkyns, þyki kynjahlutföll
á vinnumarkaðinum í lagi. „Karl-
menn fá frekar ábyrgðarstöður, yfir-
vinnu og sérstök verkefni sem geta
orðið stökkpallur í starfi síðar, enda
eru karlar oftast í stöðum yfirmanna.
Ég kaupi ekki að konur sækist síður
eftir þessu; þær hafa bara ógreiðari
aðgang að ákvörðunarvaldinu.“
Sólveig býst við að á vinnumarkaði
þurfi hún frekar að berjast fyrir sínu
en karlar vegna lakari aðgangs að
„karlaklúbbnum“ sem fyrir sé í stétt-
inni. Í rannsóknum sem hún hefur
skoðað kemur fram að jöfnun
kynjanna geti haft jákvæð áhrif á
vinnufyrirkomulag og vinnuálag.
„Það er ekkert nýtt að konur sæki
inn í læknastéttina en það kemur
mér á óvart hvað þróunin í átt til
jafnréttis er hæg.“
Samkvæmt jafnréttisáætlun
Landspítala- háskólasjúkrahúss
2002–2005 er markmiðið að LSH
verði fyrirmynd hvað varðar jafnrétti
kynjanna. Yfirstjórn á til dæmis að
koma í veg fyrir mismunun varðandi
launamál og stöðubreytingar og sam-
bærilegar spurningar skulu lagðar
fyrir kynin í ráðningarviðtölum.
Kynin eiga að njóta sömu launa og
kjara fyrir jafnverðmæt og sambæri-
leg störf og nauðsynlegar ráðstafanir
skulu gerðar til að gera konum og
körlum kleift að samræma skyldur í
starfi og gagnvart fjölskyldu.
Konur verða í meirihluta allra árganga í læknanámi við Háskóla Íslands næsta vetur
Kynjahlutföllin breytast
hratt í læknastéttinni
Morgunblaðið/Golli
Læknastéttin hefur löngum verið karlaveldi en það er að breytast.








 






!
"
#
$
%
&
'

!
! 
! !
! "
! #
! $
"
"!
!
#"
#
"$
"
#!
"
"'
""
"#
"'
"
"#
#"


 
 
 




































 

 





















!
"
#
"
!
"
#
#
#
%(
$(
#(
"(
!(
(
 
#
"&
$#
"
#%


 














 

 





"

Fréttaskýring | Hlutfall kynjanna innan lækna-
stéttarinnar breytist ört og frá og með næsta
ári verða konur í meirihluta allra árganga í
læknanámi við Háskóla Íslands. Hrund Þórs-
dóttir kynnti sér málið.
Eftir Hrund Þórsdóttur
hrund@mbl.is