Morgunblaðið - 15.09.2005, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 15. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Síðan þjóðarsátta-samningurinn vargerður 1990 hefur
kjarasamningum ekki ver-
ið sagt upp á grundvelli
forsenda en nú eru blikur
á lofti þar sem margt
bendir til þess að forsend-
ur ríkjandi samninga
bregðist.
Önnur forsenda þess að
samningarnir haldi er að
verðlag sé í samræmi við
verðbólgumarkmið Seðla-
bankans sem miðast við
2,5% verðbólgu með 1,5%
þolmörk yfir eða undir
markmiðinu. Hin forsend-
an er að þær launahækkanir sem í
samningunum felast séu stefnu-
markandi í landinu.
Fyrir 15. nóvember munu við-
semjendur fara yfir hvort for-
sendur og markmið samninganna
halda. Frá því samningar voru
undirritaðir hefur verðbólgan ver-
ið hærri en gert var ráð fyrir og er
4,8% síðastliðna tólf mánuði. „Það
er fyrirsjáanlegt núna að fyrir
hinn 15. nóvember mun verðbólg-
an hafa verið of mikil miðað við
forsendur kjarasamninganna,“
segir Gylfi Arnbjörnsson, fram-
kvæmdastjóri ASÍ.
Reyna að ná samkomulagi
Gylfi segir að fyrsta leiðin sem
nú verði reynd sé að ná samkomu-
lagi í forsendunefndinni um ein-
hverja leiðréttingu sem dugað
geti til þess að halda mönnum á
þeirri braut sem lagt var upp með
svo markmið samningsins gangi
eftir. Hann segir að stöðugleiki í
afkomu og rekstri heimila og fyr-
irtækja hafi verið fyrsta markmið-
ið. Ljóst sé að margt í markmið-
unum um stöðugleikann hafi ekki
náðst, meðal annars varðandi
gengisþróunina. ASÍ hafi bent á
að það að leggja sig að öllu leyti
fram til að viðhalda stöðugleikan-
um sé ekki lengur áhyggjuefni
stjórnvalda.
Í aðdraganda samninganna hafi
ASÍ líka sett það fram sem mjög
skýrt markmið að stuðla bæri að
öflugu félagsmálalegu kerfi þann-
ig að fólk sem missti vinnu sína
vegna hagræðingar og endur-
skipulagningar í hagkerfinu fengi
tækifæri til nauðsynlegrar af-
komuverndar og líka tækifæri til
þess að efla þekkingu sína til að
geta tekið að sér annað starf. Á
þessu sviði hafi lítið verið gert.
Í þriðja lagi hafi ASÍ lagt upp
með það að það væri mikilvægt að
það yrði stöðugleiki á vinnumark-
aðnum. Of mikil áhersla hafi verið
lögð á að nálgast bæri vinnumark-
aðinn eins og hagstjórnunartæki.
Í stað þess að vera með hagstjórn
í formi þess að útgjöld og fjárfest-
ingar ríkisins og sveitarfélaga
væru í einhverju aðhaldi hafi flóð-
gáttir verið opnaðar til að ekki
yrðu breytingar á launaþróun.
Þetta hafi valdið því að fé-
lagsmenn ASÍ væru áhorfendur
að svonefndri veislu sem hér hafi
staðið yfir en ekki tekið þátt í
henni. Það séu röng viðbrögð í
hagstjórn að stuðla að offramboði
vinnuafls eða að leysa hana með
ólgu á vinnumarkaðnum frekar en
að vera með aðgerðir vegna fjár-
mála ríkis eða sveitarfélaga.
Að sögn Gylfa eru þetta mark-
mið sem verið sé að skoða og
vinnunni eigi að ljúka fyrir 15.
nóvember. Nái viðsemjendur ekki
saman skili forsendunefndin því
áliti sínu að forsendur hafi ekki
staðist. Þá öðlist stéttarfélögin
fyrst rétt til þess að segja upp
kjarasamningunum. Ákvörðun
um uppsögn yrði að ákveðast fyrir
10. desember og yrði samningum
sagt upp yrðu þeir lausir um ára-
mót.
Forsendur hafa verið í kjara-
samningum um árabil en samn-
ingum hefur ekki verið sagt upp á
grundvelli þeirra undanfarin 15
ár. Gylfi segir að viðsemjendum
hafi tekist að leysa úr málum áður
en til þess hafi komið. Árið 2001
hafi til dæmis náðst samkomulag
um ákveðnar aðgerðir í gengis-
málum og ríkisfjármálum til þess
að vinna bug á hratt vaxandi verð-
bólgu sem þá hafi verið komin í
10%. „Þá var tiltrú á því gagnvart
okkar fólki og í samskiptum við
stjórnvöld að gera það,“ segir
hann og ítrekar að fyrsti valkost-
urinn í ákvæðinu sé að reyna að
endursemja og ákveðin hefð sé
fyrir því að mönnum hafi tekist
það.
Unnið var á verðbólgunni í kjöl-
far samninganna 2001. Gylfi segir
það enga launung að slök efna-
hagsstjórn stjórnvalda dragi úr
tiltrúnni á því að nú sé einhver til-
gangur með því að reyna að
semja. „Það veldur áhyggjum
okkar að stjórnvöld virðast ekki
líta á þetta (innsk. að tryggja stöð-
ugleika) sem meginforgangsverk-
efni í hagstjórninni,“ segir hann
og bætir við að ASÍ horfi til þess
að hættuástand sé framundan í af-
komu og atvinnuöryggi fé-
lagsmanna.
Gylfi segir að ekki sé hægt að
spá í útkomu komandi viðræðna.
Fram hafi komið að stjórnvöld
telji 4,8% verðbólgu ekki mikið
áhyggjuefni og það stangist á við
skoðanir viðsemjenda. Hins vegar
hafi menn áður náð samkomulagi
við svipaðar aðstæður og nauð-
synlegt sé að menn mæti ekki til
viðræðna með fyrirfram ákveðnar
skoðanir á því hvort þær leiði til
samkomulags eða ekki.
Fréttaskýring | Það kemur í ljós á næstu
vikum hvort kjarasamningum verður
sagt upp
Blikur á lofti
Fyrst reynt að ná samkomulagi
um leiðréttingu í forsendunefndinni
Verðbólga mælist nú yfir 4,8%.
Forsendur metnar tvisvar
á samningstímanum

Í fyrra voru undirritaðir
kjarasamningar til næstu fjög-
urra ára eða til ársloka 2007. Í
þeim eru tvær forsendur til þess
að styðja við markmið samning-
anna og eru þær metnar tvisvar
á samningstímanum. Fyrst fyrir
15. nóvember í ár og síðan fyrir
15. nóvember 2006, endist samn-
ingurinn til þess tíma. Haldi for-
sendurnar ekki geta samnings-
aðilar öðlast rétt til að segja upp
samningum fyrir 10. desember.
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steg@mbl.is
LÍF og fjör var á Grand hóteli í gær þar sem kaup-
stefna íslensks matvælaiðnaðar fór fram.
Þar kynntu fyrirtæki alls kyns nýjungar í mat-
vælaiðnaði og að sjálfsögðu voru bragðlaukar gesta
kitlaðir með afurðum íslenskra framleiðenda. Eins og
vænta mátti voru viðtökur góðar.
Morgunblaðið/Þorkell
Gott að borða á kaupstefnunni