Morgunblaðið - 15.09.2005, Page 24

Morgunblaðið - 15.09.2005, Page 24
24 FIMMTUDAGUR 15. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ Hallgrímur B. Geirsson. Styrmir Gunnarsson. Framkvæmdastjóri: Ritstjóri: STOFNAÐ 1913 Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík. Aðstoðarritstjórar: Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen. Fréttaritstjóri: Björn Vignir Sigurpálsson. Á leiðinni í viðtalið við Paul Auster var ég næstum því lentur í árekstri. Tveir strákar, sennilega nýkomnir með bílpróf, voru að spyrna á Miklubrautinni. Þeir sveigðu bílunum á milli ak- reina og áður en ég vissi af stefndi annar þeirra á mig. Ég rykkti í stýrið og bremsaði. Það mátti engu muna en strákfíflið virtist ekki einu sinni taka eft- ir því sem gerðist. Hvers vegna fá sautján ára börn að taka bíl- próf? Fæstir sautján ára strákar eru orðnir færir um að leika knattspyrnu með fullorðnum mönn- um. Hvers vegna ættu þeir að geta haft stjórn á hundrað hestafla drápsvél í umferðinni? Ég blótaði strákunum þar sem ég náði þeim á næstu ljósum en svo rann upp fyrir mér að þetta hefði getað orðið austerísk flétta af bestu gerð: Blaðamaður og mikill aðdáandi Pauls Austers lendir í árekstri á leið sinni í langþráð viðtal við höfundinn. Hverjar eru líkurnar á því að nákvæmlega þessi maður sé keyrður í klessu einmitt á þessu mikilvæga augnabliki í lífi hans? Svo að segja engar. Ekki frekar en það voru miklar líkur á því að steinn losnaði úr byggingu og félli ofan á Nick Bowen þar sem hann var á gangi í New York. Eða að aumingja Bowen myndi læsa sig inni í kjarn- orkubyrgi einmitt sama dag og eigandi þess og eini maðurinn með lykil að því fékk hjartaáfall. Nick Bowen er persóna í sögu sem ein af sögu- hetjum skáldsögu Pauls Austers Oracle Night skrifar. Bowen, eins og svo margir í sögum Aus- ters, áttar sig á því að heimurinn stjórnast af til- viljunum: „Hendingin situr um okkur alla daga lífsins sem getur verið tekið frá okkur á hverri stundu, algerlega að ástæðulausu.“ Þegar ég komst loksins á Hótel Holt heill á húfi stóð Paul Auster í anddyrinu ásamt eiginkonu sinni, rithöfundinum Siri Hustvedt, sem var ein- mitt að koma úr viðtali við samstarfsmann minn á blaðinu Einar Fal Ingólfsson. Eftir að Einar Fal- ur hafði myndað Auster sagði ég rithöfundinum frá því sem hafði gerst á leiðinni. „Og hvað, ertu óslasaður?“ „Já, hann lenti sem betur fer ekki á mér. En það hefði reyndar getað orðið svolítið flott,“ bætti ég við, „svona eins og atriði í bók eftir þig.“ Auster gaf ekkert út á það en sagði að hann hefði sjálfur lent í mjög hörðum árekstri ásamt eiginkonu sinni og dóttur fyrir þremur árum. „Við vorum að keyra í Brooklyn þegar bíll klessir beint inn í hægrihlið okkar þar sem Siri sat. Hann var á miklum hraða. Ég hélt í fyrstu að Siri væri hálsbrotin. Hún lá bara þarna í sætinu, gat ekki hreyft sig. Þeir þurftu að klippa hana út úr bílnum. Þetta var hræðilegt. En hún slapp nánast ómeidd, fyrir utan mar og eymsl í skrokknum var hún heil. Það var ótrúlegt.“ Auster talar hægt með rámri röddu. Augun eru dökk og dramatísk, það er eins og þau séu ýmist að ásaka mann um eitthvað eða bíða eftir því að eitthvað stórkostlegt gerist. Ósjálfrátt bregst maður við en ekki alltaf með stórbrotnum hætti: „Já, þetta er ótrúlegt, alveg hreint ótrúlegt. En má ég byrja viðtalið á því að spyrja þig um áhug- ann á tilviljuninni sem er gegnumgangandi þema í öllum bókunum þínum, kannski ásamt manns- hvarfinu.“ „Ég veit ekki hvort ég get svarað spurning- unni, sennilega væri ég ekki svona heltekinn af þessum hlutum ef ég gæti útskýrt hvers vegna. Ég skil í raun og veru ekki hvaðan bækurnar mínar koma, hvernig hugmyndirnar verða til. Það gerist einhvers staðar djúpt í undirvitund- inni. Bækur mínar eru allar skrifaðar af ósjálf- ráðri hvöt. Ég get í rauninni ekki útskýrt það. Stundum velti ég því fyrir mér hvort þessi hug- mynd um að einhver hverfi úr lífi manns sé myndhverfing um dauðann. En ég er ekki viss.“ Auster hugsar sig um. „Ég veit þó að lífið er skrýtið og það er alltaf að koma okkur á óvart. Og ég vil að bækurnar mínar séu í senn ævintýralegar og raunsæjar, að þær nái utan um raunverulegar hræringar í lífinu, bæði hið innra og ytra. Mér þykir erfitt að út- skýra þetta.“ Auster hugsar sig enn um. „Ég er ekki að segja að allt sem gerist sé tilvilj- unum háð. Við veljum og skipuleggjum fram í tímann, við mótum þarfir okkar og þrár. En það vita allir að umhverfið hefur áhrif á val okkar og skipulag og þarfir okkar og þrár. Og það er ein- mitt þegar þessir tveir heimar, sá innri og ytri, skella saman sem eldglæringar myndast og sögur verða til.“ „Þú fjallar líka ítrekað um öryggisleysið og óvissuna sem einkennir alla framvindu,“ held ég áfram. „Það nægir alveg að minnast á Nick Bo- wen en saga hans endar ofan í læstu neðanjarð- arbyrgi, sögumaðurinn segir okkur aldrei hvort hann kemst aftur út eða hvað verður um hann.“ „Já, þetta er saga í sögunni og hún fjallar bæði um það hvað er að gerast í frásögninni og per- sónuna sem er að skrifa hana, rithöfundinn sem k v r h þ h é þ h h þ þ G h b T k á m h A æ h f e í d o þ þ ý f p e u Aldeilis lygileg tilviljun A e „Þegar ég skrifa ekki finnst mér ég ekki vera lifandi,“ segir bandaríski rithöfundurinn Paul Auster sem er gestur á Bók- menntahátíð í Reykjavík. Þröstur Helgason ræðir við Auster um mátt tilviljunarinnar sem er frumafl í sögum hans, árekstra, mannshvörf og nýjustu skáldsögu höfundarins, The Brooklyn Follies. SVIPTINGAR Í FLUGHEIMINUM Töluverðar sviptingar virðastvera í flugheiminum á Ís- landi um þessar mundir. Í nokkur ár hafa verið starfrækt hér tvö áætlunarflugfélög. Fyrst í stað var ljóst að samkeppni þeirra í milli leiddi til umtalsverðrar lækkunar á fargjöldum milli Ís- lands og nálægra landa. Á þessu ári hafa viðskiptavinir flugfélag- anna beggja þótzt verða þess var- ir, að minna sé um ódýr sæti en áður milli landa. Hafa flugfar- gjöld hækkað með áberandi hætti á þessu ári? Það væri æskilegt að fá skýr svör við því. Kannski hafa þær eftirlitsstofnanir, sem eiga að fylgjast með því að frjáls sam- keppni sé stunduð svör á reiðum höndum við þeirri spurningu. Alla vega er eðlilegt, þegar um takmarkaða samkeppni er að ræða á vissum sviðum atvinnu- lífsins að með því sé fylgzt, hvort samkeppnisaðilar leggi leið sína í Öskjuhlíð! Nú verður ekki betur séð en viðræður standi yfir eða séu að hefjast á milli FL Group og eig- enda helzta samkeppnisaðila fyr- irtækisins um kaup FL Group á tveimur dönskum lággjaldaflug- félögum, sem eigendur Iceland Express keyptu fyrr á þessu ári. Það geta verið alveg ákveðin rök fyrir því, að FL Group leiti eftir slíkum kaupum. Og sjálfsagt munu eigendur Sterling Airways svara því til að allt sé til sölu ef rétt verð fáist. Hins vegar skiptir máli að sam- starf á milli FL Group og eigenda Iceland Express – eða viðskipti af einhverju tagi – leiði ekki til þess að dragi úr samkeppni á milli Icelandair og Iceland Ex- press á flugleiðum á milli Íslands og Evrópu. Vísbendingar um hækkun fargjalda á undanförnum mánuðum hafa vakið upp spurn- ingar um hvort úr þeirri sam- keppni hafi dregið. Vísbendingar um aukið samstarf helztu eigenda þessara tveggja flugfélaga á öðr- um sviðum flugsins munu ýta undir þær spurningar. En ganga verður út frá því sem vísu, að þeir sem eiga að tryggja frjálsa samkeppni séu starfi sínu vaxnir. VIÐBÚNAÐUR VIÐ ÁFÖLLUM Þegar stór áföll dynja yfir erekki alltaf nóg að hafanægan mannafla til að bregðast við, heldur þarf einnig að vera til áætlun um það hvernig eigi að ganga til verks. Í Morg- unblaðinu í gær er fjallað um við- búnað á höfuðborgarsvæðinu til að mæta áföllum af ýmsum toga. Á undanförnum árum hefur verið unnið að því að meta stöðuna. Ár- ið 2002 kom út áhættugreining þar sem taldir eru upp 13 áhættu- flokkar; efnaslys og mengunar- óhöpp, eldgos, eldsvoðar, fjar- skipti, fjöldasýkingar og farsóttir, geislavirkni, jarðskjálftar, ofan- flóð, óeirðir og hryðjuverk, óveð- ur, samgöngur og aðfærsla að- fanga, sjávarflóð og veitu- stofnanir og truflanir í rekstri. Í febrúar á þessu ári var lokið við gerð skýrslu þar sem búin eru til dæmi um stóráföll með vísan til fyrri skýrslunnar og fjallað um það hvernig bregðast beri við og hverjir eigi að taka þátt í björg- unaraðgerðum. Þessi vinnubrögð eru að norskri fyrirmynd og munu fulltrúar bæði slökkviliðs- ins á höfuðborgarsvæðinu og lög- reglunnar fara utan í næstu viku til að fylgjast með umfangsmikilli æfingu, sem haldin verður í Nor- egi. Harmleikurinn, sem fellibylur- inn Katrín olli í Bandaríkjunum, er til marks um það hvað mik- ilvægt er að vera viðbúinn hinu versta. Jón Viðar Matthíasson, slökkviliðsstjóri á höfuðborgar- svæðinu, bendir í greininni á mik- ilvægi þess að vera vel undir áföll búinn. „Menn horfa á mörg tilvik erlendis og spyrja hvers vegna ekki hafi tekist að ráða betur við ástandið en raunin varð, en þegar farið er að rýna betur í hlutina var e.t.v. ekki svo mikill skortur á uppsettu afli heldur skortur á einföldum hlutum á borð við upp- lýsingagjöf til yfirvalda og milli viðbragðsaðila. Samræming og samhæfing verður að vera öflug,“ segir hann. Vitaskuld er aldrei hægt að skipuleggja viðbrögð við öllum hugsanlegum áföllum. Hins vegar er nauðsynlegt að huga að sam- hæfingu þeirra, sem þurfa að vinna saman í neyðartilvikum, og hafa góða hugmynd um það á hverju má eiga von til dæmis þeg- ar óveður brestur á samfara hárri sjávarstöðu. Æfingar geta aldrei komið í stað raunveruleikans, en góður undirbúningur skiptir engu að síður miklu máli þegar á hólminn er komið og mannslíf eru í húfi. Í umfangsmiklum björgunarað- gerðum skiptir máli að hver þátt- takandi þekki sitt hlutverk og gengið sé fumlaust til verks. Það hefur margoft komið í ljós þegar leita hefur þurft til björgunar- sveita við erfiðar aðstæður hversu mikilvægt það er að kunna til verka. Hér er aftur á móti ver- ið að tala um tilfelli, sem gætu gerst einu sinni, en gerast von- andi aldrei. MISMUNUN á milli barna er að aukast og er það eitt þeirra mála sem jafnaðar- menn ættu að leggja mikla áherslu á að vinna gegn. Þetta kom fram í máli Ingi- bjargar Sólrúnar Gísladóttur, for- manns Samfylkingarinnar, á árs- fundi danskra jafnaðarmanna, en henni var boðið að flytja þar ræðu. Ingibjörg segir að í sinni ræðu hafi hún stutt við þau málefni sem Helle Thorning-Schmidt, hinn nýi leið- togi danskra jafnaðarmanna, ætlar að beita sér fyrir, og þar á meðal eru málefni barna. Hún segir að þessar áherslur danskra jafnaðar- manna, sem miða m.a. að því að auðvelda fjölskyldufólki að ná end- um saman, sé eitthvað sem hugs- anlega þurfi að ræða frekar hér á landi. Jafnaðarmenn í Danmörku eru í vörn Ingibjörg Sólrún segir að nú verða jafnaðarmenn í Danmörku að sækja í sig veðrið, eins og þeir hafi gert í Noregi í þingkosning- unum í vikunni, og segist I hafa fulla trú á því að fl muni gera það undir stjór ing-Schmidt. Jafnaðarmen mörku guldu afhroð í kos febrúar síðastliðnum. Fl tapaði fylgi þrátt fyrir að h í stjórnarandstöðu í nokku ir kosningarnar sagði Lykketoft af sér formen Thorning-Schmidt var kj maður, en deilur hafa ve flokksins eftir forman Ingibjörg Sólrún segir ljó formanns bíði mikið starf inn sé klofinn, skoðana óhagstæðar en miklar v Ingibjörg Sólrún Gísladóttir á ársfundi dans Þurfum að vinn mismunun ba Ingibjörg Sólrún Gísladóttir

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.