Morgunblaðið - 28.10.2005, Qupperneq 30

Morgunblaðið - 28.10.2005, Qupperneq 30
30 FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ Hallgrímur B. Geirsson. Styrmir Gunnarsson. Framkvæmdastjóri: Ritstjóri: STOFNAÐ 1913 Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík. Aðstoðarritstjórar: Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen. Fréttaritstjóri: Björn Vignir Sigurpálsson. O kkar vísindafólk sem er að vinna á þessu fræðasviði, með ungt fólk og líðan þess í samfélagi sem verður sífellt flóknara og erfiðara að festa rætur í, kemur að þessu verkefni,“ segir Kristín Ingólfsdóttir rektor Háskóla Íslands um aðkomu skólans og Há- skólans í Reykjavík að forvarnarverkefninu. „Við munum því leggja fram sérfræðiþekkingu og vísindafólkið okkar taka að sér tiltekin verkefni í þessu forvarnarstarfi.“ Guðfinna B. Bjarnadóttir rektor HR segir langtímareynslu komna á að nýta rannsóknargögn um ungmenni sem aflað hefur verið, framkvæma forvarnaraðgerðir og mæla árangur jafnóð- um en nefna má að Þórólfur Þórlindsson prófessor í félagsfræð- um og Inga Dóra Sigfúsdóttir hófu öflun gagna á vegum Reykja- víkurborgar vegna verkefnisins Ísland án eiturlyfja árið 1992. „Í stefnumótun í forvarnarstarfi þarf að mæla og meta og nota rannsóknir til þess að vita hvað virkar og hvað ekki,“ segir Guð- finna. Íslenskt „módel“ hafi verið þróað hvað þetta varðar í mörg ár og nú er verið að flytja það út. „Það vill svo skemmtilega til að það eru vísindamenn úr báðum skólum sem hafa verið að vinna þetta og ætla að halda því samstarfi áfram.“ Kristín Árnadóttir, varaformaður samtakanna Evrópskar borgir gegn fíkniefnum, segir að gagnagrunnur sem orðið hafi til með ungmennarannsóknum hér á landi sýni hvaða aðferðir í for- varnarstarfi virki. Hún tekur fram að rannsóknir sem liggja til grundvallar hafi ekki verið byggðar á úrtaki fárra heldur náð til allra grunnskólabarna í 10. bekk þau ár sem rannsóknin var gerð. Guðfinna bendir á að í kjölfar rannsóknanna hafi verið bent á einfaldar aðgerðir til að bæta stöðu ungmenna. „Þær snúa meira og minna að nærsamfélagi barnanna, að passa að þau séu ekki lengi úti á ákveðnum aldri eða vakta partíin þeirra. [...] Það er al- veg ljóst að þetta hefur áhrif og þess vegna er svo gaman að geta fært svona þekkingu yfir til annarra.“ Kristín Ingólfsdóttir tekur í sama streng og segir stórkostlegt að reynsla Íslendinga geti nýst í löndum þar sem ekki er gerlegt að stunda rannsóknir af þessu tagi og vera með forvarnarstarf í kjölfarið. Stærsta samstarfsverkefnið Rektorarnir segja að í gangi séu nokkur samvinnuverkefni milli HÍ og HR en ekkert þeirra sé af þeirri stærðargráðu sem hér um ræðir. Guðfinna segir samstarfið eiga eftir að skila miklu, ekki síst sé til framtíðar litið. „Sú hugsun að nota rannsóknir í stefnumótun er svo mikilvæg.“ Kristín Árnadóttir segir að í samningum sem gerðir verða við allar borgirnar séu gerðar þær kröfur að faglegur aðili ber ábyrgð á framkvæmdinni í hverju landi. Þetta þýði samstarf við háskólana í viðkomandi löndum. Samstarf hás hér heima og Kostnaður við forvarnarverkefni í tíu Evrópuborgum að frumkvæði Íslendinga verður um 200 milljónir. Sunna Ósk Logadóttir kynnti sér verkefnið. Samstarfssamningur um forvarnarverkefni í tíu evr „ÉG FRÉTTI af þessu verkefni Reykjavíkur- borgar og að Ólafur Ragnar Grímsson væri verndari þess og vakti það strax áhuga minn,“ segir Róbert Wessman, forstjóri Actavis, um forsögu þess að fyrirtækið ákvað að styðja við framkvæmd rannsókna á fíkniefnaneyslu ungmenna og aðstæðum þeirra í tíu evrópsk- um borgum en verkefninu er stjórnað frá Ís- landi. Að auki styður Actavis sérstakt for- varnarátak í fimm borgum í Austur-Evrópu. Í heild er kostnaður við verkefnið um 200 millj- ónir króna og mun Actavis leggja fram stóran hluta beins fjárframlags sem fer í verkefnið eða um 30 milljónir og er fyrirtækið því stærsti styrktaraðilinn. Róbert segist hafa heyrt af stóru íslensku rannsókninni um notkun ungmenna á fíkni- efnum, viðhorfum þeirra og aðstæðum sem verður fyrirmynd kannana sem gerðar verða í þátttökuborgunum, en sú rannsókn var gerð á árunum 1998–2004. „Þar kom í ljós hversu mikil áhrif samfélagsþættir hafa á það hvort unglingar fara út í fíkniefnaneyslu eða ekki,“ segir Róbert. „Ein niðurstaðan er sú að reyk- ingar, áfengisneysla unglinga og hvort börnin stundi íþróttir og eigi gott samband við for- eldrana skipta mestu máli um hvort unglingar leiðist út í fíkniefnaneyslu.“ Segir Róbert að sér hafi þótt þær niðurstöður áhugaverðar og því hafi Actavis viljað styðja við verkefni byggt á því íslenska, víða í Evrópu. „Við vild- um reyna að leggja okkar af mörkum, ekki að- eins hva einnig að til að hlú Fjárst samanbu unnar ve og Hásk ungmenn fimm bo mun ná Vilníus í Búlgaríu í Rússlan um þessu Verk „Við v við erum fannst vi segir Rób Actavi og það þ með eitt með öflu landi. „Þessa hafa ekk af kostn Róbert. „ við skila félaga.“ Lyfjafyrirtækið Actavis styrkir forvarnar Einfaldar aðgerðir g Róbert Wessman forstjóri Actavis sem styrkir verkefnið í fimm borgum. VERKEFNI, sem unnið verður næstu árin í samvinnu tíu Evrópu- borga í þeim tilgangi að berjast gegn fíkniefnaneyslu ungmenna, er byggt á íslenskum rannsóknum og árangri í forvörnum. Munu íslenskir vís- indamenn, sem hafa áralanga reynslu af ungmennarannsóknum, koma að verkefninu og undirbúningi þess í samstarfi við háskóla í viðkomandi löndum. Fara þar fremst í flokki þau Þórólfur Þórlindsson, prófessor í fé- lagsfræði, og Inga Dóra Sigfúsdóttir, doktor í félagsfræði, sem hafa unnið að viðamiklum rannsóknum á að- stæðum ungs fólks, en verkefnið Ís- land án eiturlyfja, sem Dögg Páls- dóttir stýrði á sínum tíma, sýndi ótvíræðan árangur af forvarnarstarfi byggðu á traustum rannsóknargrunn og horfa önnur Evrópulönd nú til þes árangurs. Í gær var á Bessastöðum skrifað undir samstarfssamning milli Háskól Íslands, Háskólans í Reykjavík og Reykjavíkurborgar um rannsókn- arþátt verkefnisins. Þá var einnig und irritaður samningur milli Reykjavík- urborgar og lyfjafyrirtækisins Actavi um stuðning við verkefnið. Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, er verndari verkefnisins en við und- irritun samninganna í gær tók hann það fram að hann væri ekki aðeins að Steinunn Valdís Óskarsdóttir borga Bjarnadóttir rektor Háskólans í Rey Þekking o PÓLITÍSK ÁKVÖRÐUN UM DREIFT EIGNARHALD Einar K. Guðfinnsson sjávarút-vegsráðherra flutti afar athygl-isverða ræðu á aðalfundi Lands- sambands íslenzkra útvegsmanna í gær. Hann vakti þar athygli á dreifingu eign- arhalds í sjávarútveginum. Samkvæmt tölum, sem ráðherrann hefur aflað sér, eru um 950 fyrirtæki í atvinnurekstri í útgerð. Flest eru lítil, en stóru fyrirtæk- in hafa eflzt verulega. Tíu sjávarútvegs- fyrirtæki ráða yfir um helmingi veiði- heimilda. Tuttugu og eitt fyrirtæki ræður meira en einu prósenti kvótans. „Vissulega má deila um hvað telst mikið eða lítið. En í samanburði við fjöl- miðla, smásölu, tryggingamarkað, flutn- ingafyrirtækin, eða fjármálafyrirtækin, er eignadreifing í sjávarútvegi mikil,“ sagði sjávarútvegsráðherra. „Stór og öflug fyrirtæki eru bráðnauðsynleg fyr- ir íslenskan sjávarútveg. Þau eru for- senda þess að hægt er að ráðast í áhættusaman og fjármagnsfrekan rekstur. Uppbygging vinnsluskipa í uppsjávarfiski er gott dæmi um það. Sú þróun hefði ekki orðið nema vegna stórra og öflugra fyrirtækja, sem höfðu þá burði sem þurfti til mikillar fjárfest- ingar.“ Einar K. Guðfinnsson benti á að þessi staða í sjávarútveginum væri tilkomin vegna þess að tekin hefði verið pólitísk ákvörðun um að setja sérstök lög til að stuðla að dreifingu eignarhalds í sjávar- útvegi. Þau fela í sér að ekkert fyrirtæki má eiga meira en 12% heildarkvótans. „Það er enginn vafi á að þessi lög hafa náð markmiði sínu og eru að mínu mati ein ástæða þes að smám saman hefur skapazt meiri friður um atvinnugrein- ina,“ sagði sjávarútvegsráðherra. Þetta er rétt hjá Einari K. Guðfinns- syni. Sú sátt, sem náðist um greiðslu auðlindagjalds annars vegar og kvóta- þakið hins vegar, hefur stuðlað að meiri sátt um málefni sjávarútvegsins. Morg- unblaðið hefur raunar bent á að þau tengsl væru á milli þessara mála, að ef sjávarútvegurinn færi að greiða umtals- verðar upphæðir fyrir veiðileyfin kæmi til greina að afnema kvótaþakið. En það er augljóslega langt í að slíkt gerist. Og kvótaþakið þrengir ekki að stærstu út- gerðunum, til vitnis um það eru m.a. orð Árna Vilhjálmssonar, stjórnarformanns HB Granda, sem ráðherra vitnaði til í ræðu sinni. Einar K. Guðfinnsson sagði m.a. í þessari merkilegu ræðu: „… það er furðulegt að menn halda áfram að tala um samþjöppun í sjávarútvegi og vá af henni en ljá því ekki máls að setja skorð- ur við eignarhaldi einokunar- og fá- keppnisfyrirtækja á viðkvæmasta sviði lýðræðis okkar, fjölmiðlamarkaðnum, þar sem þó er eitt skýrasta dæmið um samþjappað eignarhald. Sjávarútvegur er einmitt eitt gleggsta dæmið í íslensku atvinnulífi um tiltölulega dreift eignarhald. Eða hvað ætli yrði sagt um okkar ágætu atvinnu- grein ef einstök fyrirtæki réðu 50 til 60 prósent aflaheimilda, eða skiptu kvótan- um í tvennt eða þrennt. Viðlíka aðstæð- ur eru til staðar í ýmsum öðrum atvinnu- greinum hér á landi.“ Á heimasíðu sinni bætir ráðherrann því við að eitt og sama fyrirtækið fari með 60% smásöluverzl- unar á höfuðborgarsvæðinu. Auðvitað er hægt að taka pólitíska ákvörðun um dreift eignarhald í öðrum atvinnugreinum en sjávarútveginum. Því er gjarnan haldið fram að slíkt myndi leggja viðkomandi atvinnugrein- ar í rúst. En líkt og sjávarútvegsráð- herrann bendir á er dreift eignarhald meðal styrkleika sjávarútvegsins. Mörg sjávarútvegsfyrirtæki eru vel rekin og skila góðri afkomu. Þeir erfiðleikar, sem nú steðja að greininni, eru fyrst og fremst tímabundnir, vegna þróunar gengis krónunnar. Sjávarútvegsfyrir- tæki, sem kjósa að vaxa umfram það sem kvótaþakið gefur þeim svigrúm til, hafa beint sjónum til útlanda og látið þar til sín taka í vaxandi mæli. Fyrst alþingismenn, þar á meðal þingmenn núverandi stjórnarflokka, treystu sér til að taka pólitíska ákvörðun um takmörkun á eignarhaldi í höfuðat- vinnuvegi þjóðarinnar ættu þeir að geta treyst sér til að taka slíka ákvörðun um aðrar atvinnugreinar, þannig að þar verði ekki einn eða fáir aðilar allsráð- andi. Slíkt myndi auðvitað, eins og í sjávarútveginum, stuðla að meiri sátt um viðkomandi fyrirtæki og atvinnu- greinar. ÍRAN OG ÖRYGGISRÁÐIÐ Mahmoud Ahmadinejad, forseti Ír-ans, hefur kallað yfir sig al- menna fordæmingu víða um heim fyrir þau ummæli sín á ráðstefnu í Teheran í fyrradag að þurrka beri Ísrael út af yf- irborði jarðar. Shimon Peres, aðstoð- arforsætisráðherra Ísraels, sagði að ummælin væru brot á stofnskrá Sam- einuðu þjóðanna og jafngiltu glæp gegn mannkyninu. Hann krafðist þess þegar að Írönum yrði vikið úr SÞ vegna ummæla forsetans. Tony Blair, forsætisráðherra Bret- lands, fordæmdi ummæli Ahmadinej- ads harðlega í gær og sagði að brátt yrði svo komið að óhjákvæmilegt yrði að líta öðruvísi á Írana en raunveru- lega ógn. „Afstaða þeirra til Ísraels, afstaða þeirra til hryðjuverka, afstaða þeirra til kjarnorkuvopnamála er óvið- unandi,“ sagði Blair. Íranar hafa undanfarið gefið al- þjóðasamfélaginu langt nef í ýmsum efnum og ber þar helst að nefna kjarn- orkumálin. Írönsk stjórnvöld hafa ver- ið sökuð um að nota kjarnorkuáætlun sína til að fela tilraunir sínar til að framleiða kjarnorkuvopn. Íranar hafa neitað þessu, en eru þó ekki tilbúnir til að undirgangast eftirlit með kjarn- orkuáætlun sinni. Íranar virðast hins vegar leggja allt kapp á að ögra umhverfi sínu um þess- ar mundir. Yfirlýsingar á borð við um- mæli Íransforseta hafa ekki heyrst frá írönskum forustumönnum svo árum skiptir. Íranar hafa ýmist fallist á eft- irlit með kjarnorkuáætlun sinni eða hafnað því. Ef til vill telja Íranar að staða mála í þeirra heimshluta sé þannig að nú sé lag að bjóða Ísraelum og Vesturlöndum birginn. Mál þeirra ber að taka upp af fullri ákveðni í ör- yggisráði Sameinuðu þjóðanna. Þar ættu að vera forsendur til að ná ein- ingu um að þrýsta á Írana um að fall- ast á eftirlit eins og Evrópusambandið hefur knúið á um. Bandaríkjamenn þurfa þar að snúast á sveif með Evr- ópu og verða að gera sér grein fyrir því að það er mun líklegra að þannig náist árangur.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.