Fréttablaðið - 29.03.2003, Qupperneq 30

30 29. mars 2003 LAUGARDAGUR
Stefán Hrafn Magnússon, hreindýrabóndi í Isortoq á Suður-Grænlandi, vill koma upp miðstöð vinnslu á villibráð
frá ýmsum heimshlutum á Húsavík. Hann stefnir að því að koma upp ísaldarþjóðgarði á búi sínu við rætur Grænlandsjökuls.
Hreindýrabóndi
til bjargar Húsavík
Isortoq er heimsins besti staður.Þar er allt sem maður þarf til
þess að lifa í sátt við náttúruna og
rækta andann til að ná auknum
þroska,“ segir Stefán Hrafn Magn-
ússon, hreindýrabóndi í Isortoq á
Suður-Grænlandi, sem átta mánuði
á ári býr á búgarðinum, sem hann
byggði frá grunni. Í dag eru mann-
virkin 1.500 fermetrar og 30 kíló-
metrar af girðingum. Þúsundir
hreindýra tilheyra búinu en stöðin
er í miðju landsvæðisins sem til-
heyrir búinu, á mörkum sumar- og
vetrarlands hreindýranna.
Stefán Hrafn hefur ekki ljáð
máls á því að upplýsa hve stór
hjörðin er. Þeir sem spyrja fá
gjarnan svör sem fela í sér spurn-
ingu um það hve mikið spyrjand-
inn eigi á bankabók. Raunveruleik-
inn er sá að hreindýrahjörðin að
sumri er í kringum 5 þúsund dýr,
eftir því hver telur. Þetta má áætla
út frá því að áform Stefáns Hrafns
og Ole Kristiansen, meðeiganda
hans, eru þau að slátra á bilinu
2.500 til 3.000 dýrum á næsta ári.
Fyrir Íslendinga eru þetta mikil
tíðindi því ætlun þeirra félaga er
sú að slátra í Isortoq en flytja síð-
an kjötið til Húsavíkur þar sem
fullvinna á það með tilheyrandi at-
vinnusköpun í byggðarlagi sem
þurft hefur að þola mikil áföll í at-
vinnumálum.
„Húsavík er besti staður í Evr-
ópu til þess að vera með vinnslu á
kjöti í neytendaumbúðir,“ segir
Stefán Hrafn og vísar til hinnar
ódýru orku sem þar er að fá og
góðrar hafnaraðstöðu. Þá segir
Stefán Hrafn að mikinn mannauð
sé að finna á Húsavík hvað þekk-
ingu á kjötvinnslu varði. Hrein-
dýrabóndinn er í samstarfi við ís-
lensku bræðurna Gunnar Óla og
Loga Hákonarsyni. Gunnar Óli
starfaði um árabil á búgarðinum í
Isortoq.
„Ég hef þekkt þá bræður í mörg
ár og treysti þeim í viðskiptum.
Hugmyndin er sú að fáist góð
reynsla af vinnslunni á hreindýra-
kjötinu munum við færa enn frek-
ar út kvíarnar og flytja inn vís-
undakjöt frá Ameríku, antilópur
frá Afríku og hjartarkjöt frá Nýja-
Sjálandi. Þar með yrði Húsavík
miðstöð í vinnslu á kjöti af villi-
bráð. Við höfum þegar fengið fyr-
irspurnir frá McDonald’s-keðjunni
sem hefur áhuga á viðskiptum
vegna nýju „deerburgerkeðj-
unnar“. En ég hugsa að við munum
frekar horf til hamborgarakeðju
Ted Turner sem sérhæfir sig í
hamborgurum af villibráð,“ segir
Stefán Hrafn.
Hann er bjartsýnn á að rekstur-
inn blómstri en með því að lög hafi
verið sett um að heimilt sé að end-
urgreiða tolla af innfluttu kjöti þá
opnist ýmsar dyr. Kjöt af græn-
lenskri villibráð muni þannig kom-
ast inn í Evrópusambandið.
Aldrei einmana
Stefán Hrafn býr í átta mánuði á
ári á búgarði sínum ásamt konu
sinni, Lone Nielsen, og tveimur
börnum þeirra, Manitsiaq John,
sex ára, og Heklu Aþenu, eins árs.
Hann segist vera þar frá því í febr-
úar þar til í nóvember þegar fjöl-
skyldan flytur til Qagortoq eða
Narsaq en á hvorum stað búa þús-
undir íbúa. Lone er reyndar í námi
í Narsaq þar sem hún er að nema
kjötiðn. Stefán Hrafn er að margra
mati sambland af heimsborgara og
náttúrubarni. Sjálfur segist hann
kunna ágætlega við sig í heims-
borgum en hann eigi heima í Isor-
toq innan um hreindýr og snæhéra.
„Það er hvergi betra að vera en
í Isortoq og ég er aldrei einmana.
Helsta vandamálið var sambands-
leysið við umheiminn en við þurft-
um að hringja um loftskeytastöð.
Nú er ég nettengdur á búinu sem
gjörbreytir öllu. Að vísu er flutn-
ingsgetan á Netinu ekki mikil en
það stendur til bóta í vor þegar við
verðum tengd um gervihnött,“ seg-
ir Stefán Hrafn, sem er að koma
sér upp heimasíðu og er með áform
um að koma fyrir myndavél á bú-
inu og senda stöðugt út mynd á is-
ortoq.com.
Á búinu segist Stefán Hrafn una
sér vel þótt ekki sé verið að vinna
að slátrun. Hann er reyndar þekkt-
ur fyrir að sökkva sér ofan í ýmis
fræði og kryfja þau til mergjar.
Þannig hefur hann lesið ógrynni
um trúfræði, félagsfræði, dýra-
fræði og eðlisfræði svo eitthvað sé
nefnt.
„Ég get alltaf fundið mér eitt-
hvað við að vera. Undanfarið hef
ég eytt miklum tíma með syni mín-
um. Ég hef verið að kenna honum
að draga til stafs en þess á milli
förum við í ferðalög um landið til
veiða eða eftirlits. Í versta falli
snýst ég bara aðgerðarlaus um
sjálfan mig en það er líka ágætt,“
segir Stefán Hrafn sem á reyndar
að baki fræga viðureign við ísbjörn
sem hann felldi fyrir mörgum
árum. Í spennu þeirrar viðureignar
heyrði Stefán Hrafn í fyrsta sinn
eigin hjartslátt.
Stefán Hrafn og Ole Kristian-
sen hófu uppbygginguna á hrein-
dýrabúinu árið 1989. Þá var þar
ekki annað líf en ísbirnir, snæhér-
ar og hreindýr. Í dag er lítið þorp
risið í auðninni þar sem finna má
þrjú einbýlishús, fullkomið slátur-
hús byggt samkvæmt kröfum ESB
og Hótelið, sem hýsir þá starfs-
menn sem vinna við slátrun hrein-
dýranna á haustin en þess í milli þá
fjölmörgu gesti og veiðimenn sem
heimsækja hreindýrabúið og
teyga í sig grænlenska náttúru þar
sem hún gerist hvað fegurst. Þá
eru geymsluhús á hreindýrabúinu
og lítil bryggja þar sem sómabát-
urinn Bjarni Herjólfsson liggur
milli þess að hreindýrabóndinn
siglir til næstu bæja og útréttar.
Að vísu er sjóleiðin ófær vegna íss
yfir veturinn en þá ferðast Stefán
Hrafn með þyrlu eða á vélsleða.
Upphafið
Þegar Stefán Hrafn og Ole hófu
uppbygginguna, óravegu frá
næsta byggða bóli á Grænlandi,
bjuggu þeir í tjaldi og erfitt var
með aðföng á byggingarefni og
öðru því sem þurfti til að koma upp
húsakosti sem þurfti til að halda
utan um rekstur þúsunda hrein-
dýra sem gengu villt allan ársins
hring. Skip kom að ísröndinni með
aðföngin sem síðan var ekið á snjó-
sleðum
Staðsetningin var valin út frá
þeirri staðreynd að þar er miðja
þess lands sem tilheyrir Isortoq.
Reyndar er það ekkert smáflæmi
því jörðin er jafnstór og allur
Reykjanesskaginn.
Stefán Hrafn hefur fetað slóð
sem er ólík flestu því sem aðrir Ís-
lendingar þekkja. Hann er fæddur
á Íslandi en fór ungur til starfa hjá
Sömum þar sem hann lærði hrein-
dýrarækt. Hann gekk í landbúnað-
arháskóla til að fullnema þau fræði
en lærði einnig til atvinnuflug-
manns. Þá var hann á norskum
selafangara og um tíma starfaði
Stefán á nautgripabúgarði í
Kanada en settist síðan að á Græn-
landi og hóf samvinnu við Ole.
Aröbum verði bylt
Stefán er þessa dagana á kafi í
markaðsfræðum og því að tileinka
sér tölvutækni á milli þess sem
hann þeytist um grænlensk sund á
báti sínum, Bjarna Herjólfssyni,
sem hann nefnir eftir manninum
Réttast væri að bylta
öllum þessum furstum og
skipta auði þeirra á milli
almennings í löndunum“
,,
STEFÁN HRAFN MAGNÚSSON
Hreindýrabóndinn hefur ákveðið að færa út kvíarnar og fullvinna kjöt af dýrum sínum á Íslandi. Hér er hann við bát sinn, Bjarna Herjólfs-
son í höfninni í Qagortoq.
M
YN
D
Ó
LA
FU
R
SI
G
U
RÐ
SS
O
N
ISORTOQ
Hreindýrabúið er langt frá öllum mannabyggðum á Grænlandi. Uppbygging þar hófst árið
1989 en nú er húsakostur um 1500 fermetrar.