Fréttablaðið - 30.11.2003, Blaðsíða 10

10 30. nóvember 2003 SUNNUDAGUR
ZULU-DANS
Börn af Zulu-ættbálknum í Afríku dansa
hér fyrir Carol Bellamy, yfirmann Barna-
hjálpar SÞ, þegar hún kom í heimsókn til
Suður-Afríku fyrr í vikunni.
Alnæmisstríðið að tapast?
Í skýrslu Alþjóða heilbrigðisstofnunarinnar, WHO, segir að aldrei hafi eins margir greinst HIV-
smitaðir á einu ári. Óréttlátt að halda því fram að alnæmi sé aðeins viðráðanlegt í ríkari löndum
en dauðadómur í öðrum. Of óframfærnir og feimnir til að tala um smokkinn.
ALNÆMISVANDINN Kofi Annan, aðal-
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, varaði við því í viðtali
við BBC-sjónvarpsstöðina á föstu-
daginn, eftir að Alþjóða heilbrigð-
isstofnunin, WHO, hafði kynnt
nýja skýrslu um alnæmisvand-
ann, að heimsbyggðin væri að
tapa stríðinu gegn alnæmi. Annan
gagnrýndi þjóðarleiðtoga heims,
jafnt þróaðra sem vanþróaðra
ríkja, fyrir að sofa á verðinum og
hvatti íbúa þróunarlandanna til
þess að þrýsta á eigin stjórnvöld
og krefjast þess að þau standi við
skyldur sínar um aðstoð.
Í skýrslu WHO segir að HIV-
smitaðir í öllum heiminum séu nú
um 40 milljónir og aldrei hafi eins
margir greinst smitaðir á einu ári,
um fimm milljónir, auk þess sem
um þrjár milljónir manna hafi lát-
ist af völdum alnæmis á árinu.
Fjármagnið fyrir hendi
Þegar Annan var spurður að
því hvort hann væri sjálfur, sem
yfirmaður Sameinuðu þjóðanna,
að vinna sigur í stríðinu gegn al-
næmi, sagði hann að svo væri
ekki. „Ég er ekki að vinna stríðið
vegna þess að þjóðarleiðtogar
heimsins eru ekki nógu virkir í
baráttunni,“ sagði Annan. Hann
sagði einnig að það væri óréttlátt
að halda því fram að alnæmi væri
aðeins viðráðanlegt í ríkari lönd-
um en dauðadómur í öðrum. „Þró-
uðum ríkjum og þá sérstaklega
Bandaríkjunum og Evrópusam-
bandslöndunum hefur mistekist
að útvega það fjármagn sem þarf
til þess að greiða fyrir lyf, setja
upp forvarnaráætlanir og grein-
ingarstöðvar og þjálfa lækna og
hjúkrunarlið til starfa,“ sagði
Annan og bætti við að hann fyllt-
ist bæði reiði og sorg þegar hann
hugsaði til þess að heimsbyggðin
hefði alla burði til þess að takast á
við vandann. „Fjármagnið er fyrir
hendi en það sem vantar er póli-
tískur vilji.“
Kaldhæðnislegt
Annan sagði að margar ríkis-
stjórnir skilgreindu alnæmis-
vandann sem öryggisvandamál en
hefðu þó ekki gefið honum sama
gaum og ógninni sem til dæmis
stafaði af hryðjuverkum og gjör-
eyðingarvopnum. „Í sumum þess-
ara landa sem við erum að tala um
er ógnin af alnæmi ekkert minni
en ógnin sem stafar af gjöreyð-
ingarvopnum og hvernig er svo
brugðist við því? Það er ótrúlegt
og hreint út sagt kaldhæðnislegt
að þetta skuli vera að gerast á 21.
öldinni,“ sagði Annan.
Hann gagnrýndi einnig leið-
toga Afríkuríkja og sagði þá allt
of óframfærna og feimna til að
tala um smokkinn. „Á meðan deyr
fólkið og sífellt fleiri smitast.
Einn þeirra sagði mér einu sinni
að hann gæti ekki sem faðir þjóð-
arinnar hvatt unga fólkið til þess
að nota smokkinn því það væri
það sama og að boða lauslæti.
Hann gerði sér ekki grein fyrir
því að með því að hvetja unga
fólkið til þess að nota smokkinn
væri hann um leið að bjarga
mannslífum,“ sagði Annan.
Galli í Volvo:
56 bílar inn-
kallaðir
BÍLAR Volvo-bílar af gerðunum S40
og V40 hafa verið innkallaðir vegna
möguleika á bensínleka. 71.000 bíl-
ar hafa verið innkallaðar á heims-
vísu, þar af 56 hér á landi.
Í tilkynningu frá Brimborg kem-
ur fram að lagfæring sem þurfi að
fara fram felist í því að setja
klemmu við svokallaðan þjónustu-
nippil til að tryggja þéttleika og
koma í veg fyrir bensínleka, en á
honum er ákveðin hætta eins og bíl-
arnir eru í dag. Viðgerðin er lítil og
geta eigendur bílanna beðið meðan
hún fer fram. Engin óhöpp hafa átt
sér stað, samkvæmt upplýsingum
frá Brimborg. ■
fo r l ag með sá l
„Það má vart á milli sjá hvor er meira fórnarlamb, gerandinn eða þolandinn.“
(Páll Óskar Hjálmtýsson)
„Þetta var eins og að mæta daglega í stríð“ (Óskar Hallgrímsson)
Hún segir að stelpur séu stelpum verstar:
„Það var hamrað á því að ég væri ljót,
leiðinleg, asnaleg og að ég
kynni ekki neitt“.
(Manuela Ósk Harðardóttir)
HIÐ ÞÖGLA STRÍÐ - EINELTI Á ÍSLANDI
Sláandi og einlægar lýsingar frá þolendum eineltis,
gerendum og aðstandendum.
FLESTIR SUNNAN SAHARA
Í Afríku, þar sem flestir eru smitaðir,
hefur svæðið sunnan Sahara orðið
harðast úti í stríðinu við HIV-veiruna.
Faraldurinn átti upptök sín í Vestur-
Afríku í lok áttunda áratugar síðustu
aldar og byrjun þess níunda og
breiddist þaðan út allt austur til Ind-
landshafs áður en hann tók stefnuna
til suðurs þar sem ástandið er nú
verst.
Fleiri eru smitaðir í Suður-Afríku en í
nokkru öðru landi í heiminum, um 5,3
milljónir manna, en hæst er hlutfallið í
Botswana og Swazílandi, tæp 40%.
Fréttaskýring
ERLINGUR KRISTENSSON
■ fjallar um alnæmisvandann.
SMIT ÞREFALDAST
HIV-veiran breiðist nú hraðast út í
Mið-Asíu og Austur-Evrópu og hafði
fjöldi smitaðra þrefaldast þar á árun-
um 1999 til 2002.
Þessi svæði voru að mestu laus við
HIV-veiruna þar til seint á tíunda ára-
tug síðustu aldar og er aukinni fíkni-
efnanotkun og óvarlegu kynlífi aðal-
lega kennt um. Á árinu 2002 létust
þar um 25 þúsund manns úr alnæmi
og er varað við faraldri ef ekkert
verður að gert. Um 65% HIV-smitaðra
í Austur-Evrópu eru undir 30 ára aldri
en fjöldi smitaðra á svæðinu er þó lít-
ill miðað við Afríku.
MINNT Á ALNÆMISVANDANN Í KÍNA
Talið er að um ein milljón manna sé smituð af HIV-veirunni í Kína og óttast að þeim eigi
eftir að fjölga mikið á næstu árum verði ekkert að gert.
FLESTIR SMITAÐIR Í SUÐUR-AFRÍKU
Alnæmisvandinn er hvergi í heiminum
eins alvarlegur og í Suður-Afríku og talið
að þar séu um um 5,3 milljónir manna
smitaðar af HIV-veirunni.
Barnabarn Mussolinis:
Yfirgefur
flokkinn
ÍTALÍA, AP Ítalska þingkonan Al-
essandra Mussolini, sonardóttir
fasistans Benitos Mussolinis,
fyrrum einræðisherra Ítalíu, hef-
ur sagt skilið við Þjóðarbandalag-
ið, flokk öfgasinnaðra hægri-
manna á Ítalíu. Hún tók þessa
ákvörðun vegna nýlegra ummæla
Gianfrancos Finis, leiðtoga
flokksins, sem jafnframt gegnir
embætti aðstoðarforsætisráð-
herra í hægri samsteypustjórn
Berlusconis. Fini fordæmdi
stjórnarhætti ítalskra fasista á
árum áður í heimsókn sinni til
Ísraels í byrjun vikunnar og lýsti
þeim sem illmennum. Sonardóttir
fasistaforingjans heitins hefur
einnig lýst óánægju sinni með að
Fini vill færa flokkinn nær miðju
stjórnmálanna. ■
ÍRAK Jalal Talabani, leiðtogi íraska
framkvæmdaráðsins, segist sjá
fram á að gera þurfi breytingar á
áætlunum Bandaríkjamanna um
valdaframsalið í Írak. Þetta kom
fram á blaðamannafundi sem hald-
inn var eftir fund Talabanis með
Ayatollah Ali Husseini al-Sistani,
helsta trúarleiðtoga sjía-múslima, á
fimmtudaginn en al-Sistani hefur
gert kröfu um að íslam fái opinbera
viðurkenningu í nýrri stjórnarskrá
landsins og að almenningur kjósi
bráðabirgðastjórn sem ætlað verði
það hlutverk að semja stjórnar-
skrá, velja leiðtoga og undirbúa
kosningar. Áætlanir Bandaríkja-
manna gera aftur á móti ráð fyrir
því að héraðs- og sveitarstjórnir
skipi í bráðabirgðastjórnina frekar
en að hún verði kosin í almennum
kosningum.
Talabani, sem er kúrdískur
súnní-múslími og leiðir fram-
kvæmdaráðið þennan mánuðinn,
sagði að kröfur al-Sistanis væru
bæði rökréttar og skynsamlegar og
að hann styddi þær. „Al-Sistani trú-
ir með réttu að þetta sé hið eina
sanna lýðræði,“ sagði Talabani og
bætti við að hann myndi ræða mál-
ið við fulltrúa bandarískra stjórn-
valda og íraska framkvæmdaráðs-
ins á næstu dögum. ■
JALAL TALABANI
Talabani segir kröfur al-Sistanis bæði rök-
réttar og skynsamlegar.
Breytinga krafist í Írak:
Þjóðin kjósi stjórn