Fréttablaðið - 11.05.2004, Blaðsíða 16

Það sem varð til þessara skrifa er
að nú er mér algerlega nóg boðið.
Ég hef ákveðið að taka þátt í um-
ræðunni um fjölmiðlafrumvarpið,
einkum þó hegðan þeirra manna
sem eru kosnir inn á Alþingi allra
Íslendinga og tilheyra stjórnar-
flokkunum. Eru þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins að ganga af göfl-
unum? Í þættinum Íslandi í dag 4.
maí sl. var rætt við alþingismenn-
ina Jóhönnu Sigurðardóttur, Sam-
fylkingunni, og Einar K. Guðfinns-
son, Sjálfstæðisflokki. Í þættinum
var gerð símakönnun um hvort
dómsmálaráðherra, Björn Bjarna-
son, ætti að segja af sér. 89% töldu
að hann ætti að gera svo. En hvað
lét Einar út úr sínum sjálfstæðis-
munni? Hann sagði að ekki væri
mark takandi á könnuninni af því
að þjóðin hefði verið svo neikvæð
síðustu daga! En hvers vegna ætli
þjóðin sé neikvæð? Það er einmitt
vegna svona hroka og mikillætis
sem einkennir þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins, sem gerir okkur
kjósendur neikvæða gagnvart
þeim og þá um leið ríkisstjórninni.
Mætti ætla að það væri inngöngu-
skilyrði í þingflokkinn! Það virðist
seint ætla að renna upp fyrir þing-
mönnum, sérstaklega þingmönn-
um stjórnarflokkanna, að þeir eru
komnir inn á þing með aðstoð kjós-
enda og komast örugglega út af
þingi með aðstoð hinna sömu kjós-
enda.
Íslensk stjórnmál hafa að und-
anförnu fengið mann til að undrast
yfir því hvers konar fólk það er
sem við erum að kjósa inn á þing.
Við væntum þess að þar sitji fólk
sem er treyst til að fara með völd-
in eftir lýðræðislegum reglum, en
fer hinsvegar með völdin á þann
hátt að minnir á alræðisríki. Þarna
trónir forsætisráðherra, sem í eig-
in hroka og yfirlæti misbeitir valdi
sem allt of lengi hefur verið í hans
höndum, til að koma persónuleg-
um markmiðum sínum á fram-
færi, með slíkum hraða og fauta-
gangi, að minnir á einræðisherra.
Hvers vegna? Er hann að nota
tækifærið meðan hann hefur stól-
inn? Ísland er að verða eins og
hvert annað bananalýðveldi þar
sem forsætisráðherra og þing-
menn stjórnarflokkanna gera ná-
kvæmlega það sem þeim dettur í
hug og það sem verra er, komast
upp með það. Það eina sem vantar
upp á er að þjóðskipulaginu verði
breytt í einn flokk, eina stefnu og
einn foringja! Þingmenn stjórnar-
flokkanna virðast haldnir ein-
hverjum þrælsótta og hugleysi til
að fylga eigin sannfæringu. Haft
er eftir Kristni H. Gunnarssyni,
þingmanni Framsóknarflokksins,
að þingmenn séu almennt ragir við
að tjá skoðanir sínar og kjósa frek-
ar að þegja en koma sér í vanda.
Þetta veldur mér verulegum
áhyggjum um hæfi þess fólks sem
situr á Alþingi og tekur ákvarðan-
ir um framtíð okkar. Menn láta
einfaldlega ekki kúga sig, því með
því eru þeir að misbjóða trausti al-
mennings, svo ekki sé minnst á
skoðanafrelsi og sjálfstæða hugs-
un. Sú umræða í þjóðfélaginu um
að fólk hræðist að tjá skoðanir sín-
ar vegna ótta um starfsframamissi
er hættuleg og ef satt reynist
mannréttindabrot. Það kemur þá
væntanlega í ljós með þessari
grein!
Menntamálaráðherra segir það
þjóðréttarlega skyldu stjórnvalda
að bregðast við og afstýra sam-
þjöppun á fjölmiðlamarkaði
(Fréttablaðið 29. apríl). Ég held að
það sé líka þjóðréttarleg skylda
stjórnvalda að hlusta á hvað fólkið
í landinu hefur að segja, sérstak-
lega þegar svo greinileg óánægja
er með aðferðafræði þá sem
umlykur fjölmiðlafrumvarpið og
eftirlaunafrumvarpið á sínum
tíma. Greinileg og mikil andstaða
er við óbreytt fjölmiðlafrumvarp-
ið og aðferðir Davíðs. Þess vegna
ber stjórnvöldum annaðhvort að
efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um
frumvarpið eða einfaldlega að
draga það til baka. Svo einfalt er
það. Alþingi er okkar allra, en ekki
einkaklúbbur fárra einstaklinga.
Þingmál snúast ekki um vilja Dav-
íðs, heldur vilja þjóðarinnar.
Það sem vakið hefur athygli
eru þeir þingmenn sem ég kýs að
kalla „þingbörnin“. Þau komust
inn á þing í krafti þeirrar æsku-
dýrkunar sem tröllríðið hefur ís-
lensku þjóðfélagi. Þeir lyppast nið-
ur undan foringjanum, eða eins og
Elsa B. Friðfinnsdóttir segir svo
hnitmiðað í Fréttablaðinu 2. maí sl.
þá „örlar ekki á sjálfstæðri skoðun,
á gagnrýnni hugsun, á virðingu
fyrir þeim sem kusu viðkomandi“.
Legg ég því til að næsta frumvarp
verði um aldurstakmörk, þar sem
enginn getur boðið sig fram til
þingmennsku fyrr en viðkomandi
hefur náð fullum þroska og sýnt og
sannað að hann hafi getu til að
starfa með sjálfstæðri hugsun.
Gildir það líka fyrir Framsóknar-
fóstrin sem sitja á þingi. Nú hefur
það ótvírætt sýnt sig og sannað að
ungt fólk á Alþingi, sem hefur tak-
markaða lífsreynslu og kannski í
einhverjum tilfellum veit ekki
hvað það er að reka heimili og
borga af lánum, getur ekki starfað
á svona ábyrgðarmiklum vett-
vangi.
Að lokum harðneita ég því að
maður eins og Halldór Ásgríms-
son, sem sýnir engan dug og sjálf-
stæði, virkar eins og strengja-
brúða í greipum Davíðs Oddssonar
og hefur aðeins sáralítið fylgi á
bak við sig, muni verða næsti for-
sætisráðherra okkar. Mér er
spurn, sætta landsmenn sig virki-
lega við það? Ég tel ekki.
Ef satt er sem haldið er á lofti
í samfélaginu að stjórnarliðar ótt-
ist hótanir Davíðs um framtíð
þeirra sem stjórnmálamenn, þá
krefst ég þess að Davíð segi af sér
og ríkisstjórnin öll. Teknir verði
upp breyttir stjórnarhættir þar
sem menn eru kosnir en ekki
stjórnmálaflokkar. Ég skora á þá
stjórnarliða sem greinilega eru
undir hælnum á Davíð að fara eft-
ir eigin samvisku og verða menn
að meiri! ■
T vö hitamál dagsins – fjölmiðlafrumvarpið og skipun hæstarétt-ardómara – tengjast bæði skiptingu valds í samfélaginu. Skipunhæstaréttardómara snertir áhrif framkvæmdavaldsins á dóms-
valdið. Málsmeðferð fjölmiðlafrumvarpsins hefur dregið fram áhrif
framkvæmdavaldsins á löggjafarvaldið og efnisatriði þess snúast um
löngun framkvæmdavaldsins til að stjórna fjölmiðlum – sem félags-
fræðingar á síðustu öld fóru að kalla fjórða valdið með tilvísun í þrí-
skiptingu ríkisvaldsins.
Það er fyllilega réttmætt að líta á umdeilda skipun dómsmálaráð-
herra á hæstaréttardómara gegn óskum réttarins sjálfs sem lið í tog-
streitu framkvæmdavalds og dómsvalds. Hæstiréttur hefur fjórum
sinnum fellt úr gildi lög sem núverandi ríkisstjórn hefur staðið fyrir. Og
í hvert sinn hafa ráðherrar véfengt niðurstöðu Hæstaréttar; ýmist með
því að benda á að dómurinn hafi ekki verið samhljóða eða þá með því að
Hæstiréttur væri farinn að stunda pólitík með túlkun sinni á lögum og
íslensku lagaumhverfi. Ráðherrar núverandi ríkisstjórnar hafa því ekki
farið dult með áhyggjur sínar af Hæstarétti og með hvaða hætti hann
hefur varið grundvallarreglur stjórnarskrár, alþjóðlegra skuldbindinga
og stjórnsýslureglna gegn ákvörðunum ríkisstjórna og lagasetningu Al-
þingis.
Það hefur komið fram í fréttum að í dómsmálaráðuneytinu eru í
vinnslu tillögur um breytingar á lögum um Hæstarétt. Samkvæmt þeim
mun dómsmálaráðherra skipa forseta Hæstaréttar beint í stað þess að
dómarar við réttinn kjósi forseta úr sínum röðum. Í fyrstu virðist þetta
ekki stórvægileg breyting en þegar litið er til þess að forseti Hæstarétt-
ar ræður málaskrá réttarins og stjórnar því hvaða dómarar skipa rétt-
inn hverju sinni sést að þessar tillögur eru stórvægilegar – sérstaklega
í ljósi gagnrýni ráðherra ríkisstjórnarinnar á Hæstarétt á undanförnum
árum. Ef ráðherra skipaði forseta Hæstaréttar sem vildi takmarka áhrif
réttarins á lagasetningu og auka vægi pólitískra markmiða ríkisstjórna
og Alþingis á kostnað grundvallarreglna hefði sá lykilstöðu til slíks.
Hann gæti falið þeim dómurum sem eru sama sinnis að dæma í álita-
málum.
Við Íslendingar bjuggum lengi við sérstæða þjóðfélagsskipan.
Stjórnmálaflokkar höfðu gríðarleg völd í samfélaginu. Flokksmenn
voru skipaðir í öll embætti ríkisvalds og sveitarstjórna og hagsmunir
flokkanna stýrðu stjórnkerfinu. Bankarnir heyrðu undir stjórnmála-
flokkana og stærsti hluti viðskiptalífsins var í nánum tengslum við þá.
Fjölmiðlar tilheyrðu hinu pólitíska valdi. Ákvarðanir voru teknar í
stofnunum flokkanna og Alþingi varð afgreiðslustofnun þeirra. Sam-
félagið var miðstýrt og um flest andstætt þeim opnu lýðræðislegu sam-
félögum með margskiptu valdi, sem nágrannaþjóðir okkar reyndu að
byggja upp.
Undanfarna tvo áratugi hafa Íslendingar reynt að feta sig nær ná-
grannaþjóðum sínum og vinna sig frá hinu gamla kerfi sem stóð ekki
lengur undir sjálfu sér. Á síðustu misserum hefur hins vegar mátt merkja
söknuð stjórnmálamanna eftir gamla kerfinu og sjá tilraunir þeirra til að
verja það. Flest átakamál síðustu ára eru greinar af þeim meiði. ■
11. maí 2004 ÞRIÐJUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Framkvæmdavaldið skyggir á löggjafarvaldið, sækir á
dómsvaldið og vill bönd á fjórða valdið.
Eitt óskipt vald
Hroki og mikillæti sjálfstæðisþingmanna
ORÐRÉTT
Stéttvís lögmaður
Samúð Bjarna [Benediktssonar
alþingismanns] virðist meiri
með félögum sínum í lögmanna-
stétt en starfsmönnum og því
mun frumvarp Davíðs rúlla í
gegnum þingið.
Birgir Hermannsson segir að sam-
þykkt fjölmiðlafrumvarpsins muni
auka umsvif lögmannastéttarinnar
um allan helming.
DV 10. maí.
Upphafsmaðurinn?
Einnig yrði væntanlega haldið
áfram að rifja upp ummæli Ólafs
Ragnars sjálfs árið 1995 þegar
hann sem formaður Alþýðu-
bandalagsins hvatti til alvarlegr-
ar skoðunar á því að lög yrðu
sett um eignarhald á fjölmiðlum.
Kristinn Harðarson í fréttaskýringu
um hvort forseti Íslands neiti að und-
irrita fjölmiðlalögin.
DV 10. maí.
Játningar
Ég verð að játa að ég botna lítið
í umræðunni um fjölmiðlafrum-
varpið. Ég er tryggur áskrifandi
að Morgunblaðinu og er einn af
þeim sem settu DV á hausinn á
sínum tíma með því að segja
upp áskriftinni.
Þórhallur Hróðmarsson í lesenda-
bréfi.
Morgunblaðið 10. maí.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Ef ráðherra skipaði forseta Hæstaréttar sem vildi
takmarka áhrif réttarins á lagasetningu og auka
vægi pólitískra markmiða ríkisstjórna og Alþingis á kostn-
að grundvallarreglna hefði sá lykilstöðu til slíks.
,,
„Bilun í hugbúnaði“
Pólitíska vefritið Maddaman.is, sem Sam-
band ungra framsóknarmanna heldur úti,
er enn lokað. Þegar smellt er á vefslóðina
kemur upp þessi texti: „Maddaman er því
miður óaðgengileg vegna bilunar í hug-
búnaði. Maddaman biðst velvirðing-
ar á uppákomunni“. Villan í hugbún-
aðinum kom upp rétt eftir að Jón
nokkur Einarsson, einn virkasti
pistlahöfundur Maddömunnar, birti
grein þar sem einhverjum mun hafa
þótt ómaklega vegið að afa eins af
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins
með ummælum um hakakrossfána.
Engin tengsl geta þó verið á milli
skrifa Jóns og hugbúnaðarvillunnar.
Eða dettur mönnum virkilega í hug
að ungir framsóknarmenn ástundi
ritskoðun?
Glæpum fækkar
Jón Steinsson hagfræðingur ræður um
mikla fækkun glæpa í Bandaríkjunum í
fróðlegum pistli á vefritinu deiglan.com.
Segir hann að á tíunda áratugnum hafi
morðum fækkaði um 43%, nauðgunum
um 25%, ránum um
46%, inbrotum um
41%, bílaþjófnuðum
um 37% og stór-
felldum líkamsárás-
um um 27%. Segir
hann að fræðimenn
skýri þetta með
fjölgun lögreglu-
manna, fjölgun
fanga, hnignun
krakk-kókaín farald-
ursins og lögleið-
ingu fóstureyðinga.
Fóstureyðingar til góðs
Jón spyr: „Hvernig getur það verið að lög-
leiðing fóstureyðinga sem átti sér stað í
upphafi áttunda áratugarins hafi leitt til færri
glæpa á tíunda áratuginum?“ Hann svarar:
„Þetta orsakasamband byggir á tvennu.
Annars vegar því að óvelkomin börn séu lík-
legri til þess að leiðast út í glæpi. Og hins
vegar því að óvelkomnum börnum fækki
við lögleiðingu fóstureyðinga. Rannsóknir
benda til þess að báðir þessir þættir séu fyr-
ir hendi. Þá sýna nýlegar rannsóknir að
glæpum fækkaði fyrr í fylkjum sem leyfðu
fóstureyðingar fyrr. Einnig fækkaði glæpum
meira í fylkjum þar sem fóstureyðingar voru
algengari. Slíkt samband er þó einungis til
staðar fyrir aldurshópana sem fæddust eftir
að fóstureyðingar voru lögleiddar. Eldri ár-
gangar sýna ekki slíkt samband milli mis-
munandi fylkja“.
degitildags@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 515 75 00 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Íslensk stjórnmál
hafa að undanförnu
fengið mann til að undrast
yfir því hvers konar fólk það
er sem við erum að kjósa
inn á þing. Við væntum þess
að þar sitji fólk sem er
treyst til að fara með völdin
eftir lýðræðislegum reglum,
en fer hinsvegar með völdin
á þann hátt að minnir á al-
ræðisríki.
RÚNA GUÐMUNDSDÓTTIR
DOKTORSNEMI Í SAGNFRÆÐI
UMRÆÐAN
Fjölmiðla-
frumvarpið
,,