Fréttablaðið - 16.05.2004, Blaðsíða 32

Hlutabréfkaup hafa mikið verið í um-ræðunni síðustu ár. Mikil læti urðu á
sínum tíma í kringum útboð í sjávarút-
vegsfyrirtækjum, deCODE og Oz og allt
ætlaði um koll að keyra þegar frumútboð
fóru fram í bönkunum. Æðið náði hámarki
þegar 93 þúsund manns keyptu hlut í Bún-
aðarbankanum árið 1998 og síðan komu
m.a. vikuleg innskot í Kastljósi þar sem
fólki var ráðlagt í hlutabréfakaupum.
Hlutabréfamarkaðurinn á Íslandi er
frekar ungur. Kauphöll Íslands var stofnuð
árið 1986 og þá var einungis verslað með
skuldabréf. Erfiðlega gekk að fá íslensk
fyrirtæki inn í Kauphöllina og í raun má
segja að vísir að almennum hlutabréfa-
markaði verði ekki til fyrr en í kringum
1991 með innkomu Flugleiða og Olís í
Kauphöllina.
Æði í kringum uppsjávarfisk
„Það má kannski segja að fyrsta æðið á
hlutabréfamarkaðinum hér verði í kringum
fyrirtæki í uppsjávarfiski í kringum 1996-7.
Ástæðuna má meðal annars rekja til veður-
fyrirbærisins El Ninjo sem hækkaði verðið
á olíu og uppsjávarfiski og þá dróst fólk
meira inn í markaðinn,“ segir Þórður Páls-
son forstöðumaður greiningardeildar KB
banka um aðdraganda hlutabréfaæðisins.
Markaðurinn á Íslandi náði hámarki í
þeim umgangi í apríl 1997 en lækkaði
meira og minna þar til á haustdögum 1998
þegar frumútboð fór fram í tölvufyrirtæk-
inu Skýrr. Í kjölfarið voru frumútboð í
Landsbankanum, FBA en hlutabréf þess-
ara fyrirtækja allra hækkuðu skarpt í kjöl-
far frumútboðs. Í desember það ár var
frumútboð í Búnaðarbankanum og þá
greip einhvers konar æði þjóðina. „Þá kom
í ljós áður óþekktur áhugi almennings.
Hvorki fyrr né síðar hafa jafnmargir tekið
þátt í frumútboði og án vafa er þátttakan í
þessu útboði heimsmet ef miðað er við
höfðatölu“ segir Þórður.
Líftæknin og netið
Þórður segir að góð reynsla af frumút-
boðum hafi ýtt undir hlutabréfakaup Ís-
lendinga og á sama tíma hafi hlutabréfa-
markaðir erlendis verið að komast á það
flug sem endaði með lækkunarhrinu árið
2000. Ýmsir þættir höfðu áhrif á uppgang
erlendra hlutabréfamarkaða. Má þar
nefna lok kalda stríðsins,
mikla aukningu peninga-
magns í umferð til að
mæta erfiðleikum á ný-
mörkuðum og hugsanleg-
um 2000-vanda, líftækni-
iðnaðinn og tilkomu nets-
ins. Uppgangur líftækni-
iðnaðarins og netsins
hafði bein áhrif á markað-
inn hér heima í gegnum
fyrirtæki eins og Oz og
DeCODE.
Íslenski markaðurinn náði hámarki í
þeirri atrennu í febrúar árið 2000 en þá fór
Úrvalsvísitalan í 1.888 stig. „Í kjölfar þess
fóru markaðir um allan heim lækkandi og
hagkerfin fóru í niðursveiflu,“ segir Þórður.
Bóla sem hjaðnar hægt
Erfitt er að segja til um hvort hluta-
bréfakaup Íslendinga hafi minnkað eða
aukist síðustu ár. Þórður segir að vissulega
hafi myndast ákveðin bóla í kringum
hlutabréfakaup á síðustu árum. Sú bóla
hafi þó ekki sprungið heldur hafi hún
hjaðnað. „Það kom kannski smá hvellur
árið 2001 en ef litið er á verðbréfalækkan-
ir gerast þær sjaldnast á mjög dramatísk-
an hátt. Bólurnar í hlutabréfakaupum taka
yfirleitt langan tíma og verða smátt og
smátt lífvana,“ segir Þórður sem telur að
almenningur stundi hlutabréfakaup ekki
jafngrimmt og áður. „Það eru frekar fáir
en stórir aðilar sem eru virkir á markaðn-
um nú,“ segir Þórður sem er þó á því að
hlutabréfakaup almennings eigi eftir að
aukast með árunum. ■
20 16. maí 2004 SUNNUDAGUR
Netið:
Margir voru skeptískir
Uppruna netsins má rekja aftur til kalda stríðs-ins þegar bandaríski herinn ákvað að leggja út
í þróun á tölvukerfi sem dreift væri á marga staði.
Árið 1971 var tölvupósturinn fundinn upp og árið
eftir var @-merkið tekið til notkunar. Tölvupóst-
urinn varð strax vinsælasti hluti netsins.
Margir voru skeptískir á notkunarmöguleika
netsins og töldu að það myndi ekki ná almennum vin-
sældum. Magnea J. Matthíasdóttir rithöfundur þekkir
eina slíka sögu en hún hefur unnið við netið í um tíu ár.
Magnea rifjar upp atvik frá því hún var búsett í
Danmörku og eiginmaður hennar, Sigurður G.
Sigurðsson, fór á fund hjá stóru fyrirtæki til að kynna
kosti netsins. „Einn af yfirmönnum fyrirtækisins
hafði nú ekki mikla trú á netinu og sagðist gefa því í
mesta lagi þriggja mánaða líftíma,“ segir Magnea
hlæjandi þegar hún rifjar upp fundinn. Hún segir
marga Dani hafa verið tortryggna gagnvart netinu,
eins og öðrum nýjungum, en það hafi verið fljótt að
breiðast út þegar það var komið af stað. Magnea segir
Íslendinga hins vegar hafa tekið netinu opnum örmum
en þegar þau hjónin fluttist aftur heim til Íslands hófu
þau bæði störf við það.
Breyting til batnaðar
Magnea hefur einnig unnið talsvert við þýðingar
og þegar hún flutti til Danmerkur ætlaði hún að
nýta netið til að senda þýðingarnar heim. „Þá var
draumurinn að fá sér módem og senda þýðingarnar
í gegnum netið. Það voru samt ýmis vandkvæði við
það því þeir á Stöð 2, sem ég vann fyrir þá, voru
ekki tilbúnir að taka við póstinum,“ segir Magnea.
„Til að byrja með faxaði ég þýðingarnar til þeirra
en það varð mikil breyting til batnaðar þegar mér
tókst að senda þær með tölvupósti.“
Netið er nú einn öflugasti miðillinn fyrir hvers
konar samskipti manna á milli. Samkvæmt Hag-
stofunni notaði 81% Íslendinga netið á síðasta ári
og 78% höfðu aðgang að því heiman frá sér. Níu af
hverjum tíu notuðu netið út af tölvupósti, 85% til að
leita sér upplýsinga og 73% til að lesa eða ná í dag-
blöð. ■
Meistarar í aflraunum
Dalvegi 6-8 · 201 Kópavogur
Sími 535 3500 · Fax 535 3509
www.kraftvelar.is
Nýjungum síðustu ára hefur gengið misvel að festa sig í sessi. Margir taka þeim með opnum huga á meðan aðrir líta á þær sem tískubólur
sem standa stutt yfir. Það er alkunna að á Íslandi verða fyrirbæri eins og verðbréf og brjóstastækkanir vinsæl umræðuefni. Allir verða
skyndilega sérfræðingar í viðkomandi málum. En hvað verður um slík æði?
Ásíðustu árum hafa komiðfram ýmsar nýjungar sem
margir telja aðeins vera ein-
hvers konar tískubylgju sem eigi
eftir að hjaðna að skömmum tíma
liðnum. Frægar eru gamlar sjón-
varpsauglýsingar sem sýndu fólk
setja gamla hluti sem nutu tölu-
verðra vinsælda áður fyrr í
geymslu – hluti á borð við fóta-
nuddtæki, hljómborð og gosvélar.
Meðal nýjunga síðustu ára eru
verðbréfakaup, brjóstastækkun-
araðgerðir, netið og Herbalife.
Miklar og heitar umræður urðu í
kringum þessar nýjungar fyrir
nokkrum árum og var leit að
þeim Íslendingi sem ekki var
sérfræðingur í þessum hlutum,
svo mikið var um þá talað. Alltaf
voru þó einhverjir sem spáðu því
að hér væri aðeins um bólur að
ræða sem ættu eftir að springa.
Fréttablaðinu lék forvitni á að
vita hvað hefði orðið um þessar
nýjungar – hvort þær hefðu að-
eins verið bólur sem sprungu eða
hvort þær hefðu orðið hluti af
daglegu lífi okkar.
kristjan@frettabladid.is
NETIÐ
Áður: Var af mörgum talið vera bóla
sem myndi springa.
Nú: Er notað daglega af stærstum
hluta landsmanna.
HERBALIFE
Áður: Stór hluti landsmanna seldi eða
neytti fæðubótarefnanna sem voru að-
allega notuð til grenningar.
Nú: Enn virðast margir neyta fæðu-
bótarefnanna, að minnsta kosti eru
sölumennirnir nógu margir. Sölumenn-
irnir líta þó ekki lengur á vörurnar sem
grenningarlyf heldur sem allsherjar
fæðubótarefni.
BRJÓSTASTÆKKANIR
Áður: Taldar vera bóla ættuð frá
Hollywood sem myndi detta úr tísku
eins og útlit Twiggy.
Nú: Hvort sem um var að ræða tísku-
bólu eður ei hefur aðgerðum ekki
fækkað.
VERÐBRÉFAKAUP
Áður: Lítill markaður sem var lengi að
þroskast. Markaðurinn tók þó kipp þeg-
ar bankarnir voru seldir.
Nú: Erfitt að segja til um hlutabréfa-
kaup almennings en þeim hefur líklega
farið fækkandi frá því að þriðjungur
landsmanna keypti hlut í Búnaðarbank-
anum.
Fyrirbæri sem þjó
Hlutabréfakaup
Settum heimsmet
KEYPT OG SELT
Á gólfinu hjá Kaupþingi vinna menn við kaup og
sölu verðbréfa dags daglega. Sú var tíðin að hálf
þjóðin var farin að kaupa og selja.
INTERNETIÐ
Internetið þótti mikil bylting þegar það kom fyrst, en margir
voru skeptískir. Það hefur að sjálfsögðu fest sig í sessi sem
órjúfanlegur hluti af daglegu lífi okkar í dag.