Fréttablaðið - 14.04.2004, Blaðsíða 16

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttirhefur nú gegnt embætti mennta-
málaráðherra í rúmlega eitt hund-
rað daga. Þegar hún kom til starfa í
byrjun þessa árs blasti við að henn-
ar biðu ýmis mikilvæg en að sama
skapi erfið úrlausnarefni á hinu
fjölbreytta verksviði ráðuneytisins.
Eðlilegt var að gefa henni tíma til að
átta sig á hlutunum og finna sér far-
veg.
Sem stjórnmálamaður hefur
Þorgerður Katrín frá upphafi haft
góðan meðbyr. Líklega má segja að
almenningur skynji hana sem glað-
lynda og jákvæða og lausa við þann
leiða valdþótta sem ýmsir stjórn-
málamenn hafa því miður tamið sér.
En nú eru hveitibrauðsdagar
hennar í menntamálaráðuneytinu
liðnir. Nú er ekki lengur nóg að vera
brosmildur og jákvæður. Nú þarf
Þorgerður Katrín að fara að sýna
þjóðinni hvað í henni býr, hvert hún
stefnir og hvað hún getur.
Tilkynning hennar í gær um að
Þjóðminjasafnið verði opnað
almenningi 1. september er út af
fyrir sig ánægjuleg. Fram-
kvæmdir við endurbætur á safn-
inu hafa dregist úr hömlu. Fyrir
löngu var kominn tími til að taka
af skarið um verklok og opnun
þessarar mikilvægu menningar-
stofnunar.
En það eru önnur og stærri mál
sem bíða þess að ráðherrann geri
upp hug sinn. Ekki er endalaust
hægt að setja þau í nefndir eða at-
hugun embættismanna. Umhugs-
unarefni er að málaskrá ráðherr-
ans á Alþingi er nánast tóm. Þar
virðist ekkert vera á dagskrá og
ekki útlit fyrir að neitt markvert
mál komi frá ráðherranum fyrir
þinglok. Í fyrirspurnartímum að
undanförnu hefur ráðherrann
slegið úr og í. Erfitt hefur verið að
átta sig á því hvað hún vill og
hvað hún treystir sér til að gera.
Með mikilvægra mála sem
bíða eftir leiðsögn, skoðun og
ákvörðun menntamálaráðherra
eru framtíð Ríkisútvarpsins og
fjárhagsmálefni Háskóla Íslands.
Um hvort tveggja eru heitar deil-
ur í þjóðfélaginu. Núverandi
staða mála er óviðunandi. Sérrétt-
indi Ríkisútvarpsins valda vand-
ræðum á fjölmiðlamarkaði og
skapa einkareknum miðlum óþol-
andi starfsskilyrði. Fram þarf að
koma hvort ráðherrann sé
tilbúinn að afnema skylduáskrift
að Ríkisútvarpinu eða loka fyrir
auglýsingar. Móta þarf stefnu um
það hvernig fjármagna á rekstur
þýðingarmestu menntastofnunar
þjóðarinnar. Ráðherrann þarf að
kveða upp úr um afstöðu sína til
skólagjalda.
Ráðherrar geta ekki endalaust
verið viðhlæjendur allra. Það
gildir um Þorgerði Katrínu eins
og aðra. Hún verður að fara að
segja okkur hvaða leiðir hún vill
fara. Hún verður að reka af sér
slyðruorðið og sýna okkur á
myndarlegan hátt að hún eigi er-
indi í forystusveit stjórn-
málanna. ■
Þrítugur íraskur sjía-klerkur,Moqtada Sadr, er í sviðsljósinu
þessa dagana. Herstjórn Banda-
ríkjamanna í Írak hefur gefið út
tilskipun um að hann skuli hand-
tekinn eða felldur. Þá hafa lög-
regluyfirvöld í
landinu gefið út
handtökutilskipun
á hendur honum
fyrir að bera
ábyrgð á morði á
hófsömum sjía-
klerki, Abdul Majid
al-Khoei, í apríl í
fyrra.
Sadr var að
heita má óþekktur
fyrir innrásina í
Írak í mars á síðasta ári. Faðir
hans, klerkurinn Muhammad Sad-
iq Sadr, var myrtur af írösku
leyniþjónustunni árið 1999.
Moqtada Sadr virðist hafa erft
fylgismenn föður sins, sem stofn-
sett hafði ýmsar góðgerðastofn-
anir og þannig aflað sér vinsælda.
Fyrstu vikurnar eftir innrásina
fóru fylgismenn Sadr um úthverfi
Bagdad, þar sem fátæklingar búa,
og gáfu fæði og klæði. Það aflaði
Sadr álits og nýrra fylgismanna.
Ein útborga Bagdad, Saddam-
borg, var endurskírð til heiðurs
honum og heitir nú Sadr-borg.
Með vopnað herlið
Í fyrrasumar kom Sadr á fót
vopnuðu herliði, Medhi-hernum,
og braut þannig gegn fyrirmælum
Bandaríkjamanna um afvopnun.
Herlið þetta hefur staðið fyrir
árásum á bandaríska hermenn og
aðra sjía-hópa. Sadr lýsti einnig
yfir stofnun sjálfstæðrar ríkis-
stjórnar sem teflt var fram gegn
hinni innlendu stjórn sem Banda-
ríkjamenn hafa komið á fót. Þetta
tiltæki Sadr reyndist þó mark-
laust.
Sadr stofnaði ennfremur viku-
blaðið al-Hawza sem birti einkum
efni sem var fjandsamlegt Banda-
ríkjunum. Leiddi það til þess að
blaðið var bannað í tvo mánuði nú
í marslok. Bandaríska herstjórnin
taldi blaðið ógna stöðugleika í
landinu.
Sadr aðhyllist skoðanir sem
eiga samhljóm með viðhorfum
sem ríkja meðal klerkastjórnar-
innar í Íran. Hann er í rauninni
miðaldamaður; andvígur réttind-
um kvenna, andvígur lýðræði og
vill taka upp samskonar stjórnar-
hætti í heimalandi sínu og við lýði
eru í Íran. Hann er því þrándur í
götu þeirrar lýðræðisþróunar
sem Bandaríkjamenn beita sér
fyrir í Írak.
Enn njóta Bandaríkjamenn
stuðnings flestra hófsamra sjía-
klerka í Írak. Mestu máli skiptir að
þeir eiga stuðning höfuðklerksins
Ali Sistani. Breið gjá er milli við-
horfa hans og Sadr. En óöldin og
upplausnin sem nú ríkir víða í
landinu er vatn á myllu öfgasinna
og verði ekki breyting á ástandinu
er hætt við því að hófsamir klerk-
ar megi sín lítils gagnvart strang-
trúuðum miðaldamönnum af sama
sauðahúsi og Moqtada Sadr. ■
Sjónarmið
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
■ segir tímabært að menntamála-
ráðherra reki af sér slyðruorðið.
Maðurinn
SJÍA-KLERKURINN HERSKÁI
MOQTADA SADR
■ er í eldlínunni í Írak þessa dagana.
16 14. apríl 2004 MIÐVIKUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Steinunn Stefánsdóttir
og Jón Kaldal
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Hjálmar Árnason er á afar hállibraut, þegar hann hælir ríkis-
stjórninni fyrir það hve vel hún
hafi gert fyrir atvinnulausa, eins
og hann gerði í Fréttablaðinu sl.
laugardag. Aldrei hefur þessi
tekjulægsti hópur í þjóðfélaginu
verið hlunnfarinn eins mikið og í
tíð núverandi ríkisstjórnar. Aldrei
hefur fjárhagsaðstoð Reykjavíkur-
borgar blásið eins mikið út m.a.
vegna þess hve atvinnuleysisbætur
hafa dregist aftur úr öðrum kjör-
um.
Fyrsta verk íhaldsstjórnar
Hjálmars var að aftengja viðmið at-
vinnuleysisbóta við launataxta,
enda viðurkenndi fyrrverandi
félagsmálaráðherra að með því
hefðu kjör atvinnulausra verið
skert um 15 þúsund krónur á mán-
uði. Hefðu atvinnuleysisbætur orð-
ið 180 þúsund krónum hærri á ári á
undanförnum árum hefði ekki kom-
ið til þetta óhæfuverk þessarar rík-
isstjórnar. Svo langt gekk ríkis-
stjórnin, sem helst vill ekkert vita
af fátækum, að þeir tóku líka jóla-
uppbótina af atvinnulausum, nokk-
uð sem allir aðrir fengu, en jólaupp-
bótin var á árinu 1996 um 28 þúsund
krónur og hafði verið í gildi frá ár-
inu 1990, þar til núverandi ríkis-
stjórn afnam hana þegar hún tók við
á árinu 1995.
Kastar steini úr glerhúsi
Aðalefni greinar Hjálmars er að
kjör atvinnulausra hafi verið miklu
verri á árunum 1988–1995, heldur
en eftir að núverandi ríkisstjórn tók
við á árinu 1995. Þetta er rangt því
kaupmáttur atvinnuleysisbóta og
lífeyris hélst nokkurn veginn í
hendur við kaupmátt þeirra sem
voru á vinnumarkaði og atvinnu-
leysisbætur voru á svipuðu róli og
lágmarkslaun á árunum áður en
þessi ríkisstjórn tók við. Ríkis-
stjórnin sem þá sat einsetti sér að
fátækasta fólkið fengi jafna hlut-
deild í þjóðarkökunni og aðrir, en sú
ríkisstjórn hafði þó hátt í hundrað
milljörðum minna úr að spila en sú
ríkisstjórn sem hlunnfarið hefur fá-
tæka á sl. átta árum.
Hjálmar ætti að skammast sín
en ekki hrósa sér fyrir það að á ár-
unum 1995–1999 er kaupmáttur líf-
eyrisgreiðslna þrisvar sinnum
lægri en kaupmáttur verkafólks og
líka vegna þess að á árunum
1999–2002 var kaupmáttur atvinnu-
leysisbóta 1%, kaupmáttur lífeyris
2% á sama tíma og kaupmáttur
launa verkafólks var um 10%, eða
tíu sinnum hærri en kaupmáttur at-
vinnuleysisbóta.
Eftir að íhaldsstjórn framsókn-
ar- og sjálfstæðismann tók við byrj-
aði bilið að aukast gífurlega milli
launa annarsvegar og lífeyris og at-
vinnuleysisbóta hinsvegar. Og til
viðbótar hefur framsóknaríhaldið
hrifsað af atvinnulausum svokall-
aða desemberuppbót eða jólauppbót
á hverju ári frá árinu 1996. Hjálmar
Árnason og hans félagar felldu m.a.
tillögu okkar í Samfylkingunni nú
fyrir jólin um að atvinnulausir
fengju jólauppbót eins og aðrir.
Ósvífni
Svo ósvífnir eru framsóknar-
menn að eitt fyrsta verk þeirra
eftir síðustu kosningar var að
kynna að atvinnuleysisbætur sem
þeir höfðu á kjörtímabilinu á und-
an skert um 15 þúsund krónur á
mánuði skyldu nú skertar enn
frekar og atvinnulausir vera bóta-
lausir fyrstu þrjá dagana í at-
vinnuleysinu. Stjórnarandstaðan
og verkalýðshreyfingin kom á síð-
ustu stund í veg fyrir þá ósvífni
Hjálmars og félaga. Og nú í nýaf-
stöðnum kjarasamningum gat
verkalýðshreyfingin knúið íhalds-
stjórnina til undanhalds og að
skila aftur um 10 þúsund krónur
af þeim 15 þúsund krónum sem
þeir höfðu tekið af þeim á hverj-
um mánuði kjörtímabilið á undan
með því að aftengja atvinnuleys-
isbætur við launaviðmið. Atvinnu-
leysisbætur fara þannig í 88 þús-
und, sem er meira en 50 þúsund
krónum undir því sem félags-
málaráðuneytið hefur gefið út að
fólk þurfi til lágmarksfram-
færslu. Og atvinnulausir horfa
ekki fram á bjarta tíma, því í
frumvarpi ríkisstjórnarinnar sem
nú liggur fyrir Alþingi er stefnt
að því að þessar 88 þúsund verði
komnar í 95 þúsund krónur á ár-
inu 2007 eða eftir þrjú ár. Það er
nú allt og sumt sem þessir herrar
skammta í góðærinu til atvinnu-
lausra.
Ætti að skammast sín
Hjálmar ætti að hugleiða í
samanburði sínum á kjörum at-
vinnulausra nú og fyrir 1995, að
lyfja- og lækniskostnaður hefur
stórhækkað hjá atvinnulausum
frá því íhaldsstjórn Hjálmars tók
við völdum. Nú er svo komið að
margir í hópi þeirra tekjulægstu í
þjóðfélaginu geta ekki leyst út
lyfin sín eða leitað sér læknis-
hjálpar. Hjálmari væri líka hollt
að muna að áður en íhaldsstjórnin
tók við á árinu 1995, þá greiddu
tekjulægstu hópar þjóðfélagsins
engan skatt, Nú eru þeir tekju-
lægstu, þ.m.t. atvinnulausir, farn-
ir að greiða verulegan hluta tekna
sinna í skatt, þar sem Hjálmar og
félagar hafa séð til þess að skatt-
leysismörkin haldi ekki í við þró-
un launa. Það er ljóst að atvinnu-
lausir eiga lítið skjól hjá Hjálmari
sem ætti að skammast sín fyrir
hvernig íhaldsstjórn hans hefur
hlunnfarið þá tekjulægstu á und-
anförnum árum. ■
Ekki af póli-
tískum toga
Karl G. Sigurbergsson skrifar fyrir hönd
Félags eldri borgara á Suðurnesjum:
Stjórnarfundur Félags eldri borg-ara á Suðurnesjum haldinn 7. apr-
íl 2004 óskar að koma á framfæri at-
hugasemdum við ummæli, sem höfð
eru eftir Sigurði Árnasyni lækni í
Fréttablaðinu 4. apríl sl. Þar segir í
upphafi fréttar um heilbrigðismál:
„Þetta eru rakalaus læti á ófaglegum
forsendum sagði Sigurður Árnason,
sérfræðilæknir á Sjúkrahúsusinu í
Keflavík, um þá orrahríð sem stend-
ur yfir vegna notkunar svokallaðrar
D-álmu sjúkrahússins.“ Og í lok um-
mælanna er haft eftir nefndum
lækni: „Þar er sárt að vita að einstak-
ir stjórnmálamenn okkar æsi þessi
mál upp á röngum forsendum sem
vopn í atkvæðaveiðum sínum“.
Stjórn F.E.B. á Suðurnesjum vill
taka fram fyrir hönd þeirra fjöl-
mörgu félagsmanna, sem hafa ritað
nöfn sín undir mótmæli við breytt-
um áherslum á notkun D-álmu deild-
arinnar, að þær undirskriftir eru alls
ekki af pólitískum toga, rétt eins og
D-álmu söfnunin var á sínum tíma –
alveg laus við pólitískar deilur. ■
Andsvar
JÓHANNA SIG-
URÐARDÓTTIR
■
alþingismaður
skrifar um kjör
atrvinnulausra.
Hræsni
Hjálmars
■ Bréf til blaðsins
■ Af netinu
Eftirlýstur mið-
aldaklerkur
Hveitibrauðsdagarnir eru liðnir
Hljómar undarlega
Heldur eru þær kaldranalegar kveðj-
urnar sem Kári Stefánsson, forstjóri
Íslenskrar erfðagreiningar, sendir
ríkisstjórninni þessa dagana. Nú
segist hann þakka sínum sæla fyrir
að hafa ekki fengið 20 milljarða rík-
isábyrgð á lán fyrir fyrirtæki sitt eins
og meirihluti Alþingis samþykkti
árið 2002 eftir miklar umræður í
þinginu. Hann segist nú skilja þau
rök sem mæltu gegn því að veitt yrði
ríkisábyrgð á skuldabréf fyrirtækis-
ins, en bætir því við „að betra hefði
verið að rökin hefðu komið fram
fyrr“ (sbr. Mbl. 11. apríl). Fyrir okkur
sem tókum þátt í þessari umræðu
hljómar þetta óneitanlega undarlega
því allar röksemdir lágu fyrir í að-
draganda málsins og þegar það kom
til kasta Alþingis færðu menn fram
ítarlegar skýringar á afstöðu sinni.
ÖGMUNDUR JÓNASSON Á OGMUNDUR.IS
MYND AF LEIÐTOGANUM SVÍFUR YFIR
Herskáir stuðningsmenn sjía-klerksins Moqtada Sadr á útifundi í Bagdad í síðustu viku.
■
Hann er í raun-
inni miðalda-
maður; andvíg-
ur réttindum
kvenna, andvíg-
ur lýðræði og
vill taka upp
samskonar
stjórnarhætti í
heimalandi sínu
og við lýði eru í
Íran.