Fréttablaðið - 29.06.2004, Blaðsíða 16

Neikvæðar auglýsingar
Einhverjum eru það væntanlega von-
brigði að ekki skyldu fleiri skila auðu í
forsetakosningunum á laugardaginn
eftir allt sem á undan er gengið. „Ég
yrði ekki hissa þó helmingur myndi
skila auðu,“ sagði fótgönguliði ákveðins
stjórnmálaflokks nokkru fyrir kosningar.
Sá mæti maður var raunar einn af þeim
sem fagnaði neikvæðum auglýsingum
gegn Ólafi Ragnari Gríms-
syni árið 1996. Þær komu
þó raunar í bakið á
þeim sem þær
settu fram því fólki
ofbauð ofstækið
og snerist frekar á
sveif með Ólafi en
gegn honum. Ekki
er ólíklegt að öflugur áróður um að
skila auðu hafi haft svipuð áhrif. Þeirri
skoðun var til dæmis haldið fram, í að-
draganda kosninganna, í heitum potti
sundlaugar í Reykjavík, að búið væri að
eyðileggja fyrir fólki auðu atkvæðin.
Sagt var fyrirséð væri að þau yrðu túlk-
uð sem andstaða við málskotsrétt þjóð-
arinnar og þeim sem þannig kysu gerð-
ar upp alls konar skoðanir. Þá var nú
sagt betra að kjósa sitjandi forseta, í
kosningum sem raunar hefðu átt að
vera óþarfar til að byrja með, svona
fyrst Ólafur vildi halda áfram og ekki
fékkst frambærilegra fólk á móti hon-
um.
Árni í Malaví
Árni Magnússon, félagsmálaráðherra
vor, hélt um síðustu helgi til Malaví,
m.a. til viðræðna við félagsmálaráðherr-
ann þar um nánara samstarf á sviði fé-
lagsmála. Samstarfið er einkum sagt
varða velferð barna og fjölskyldna, en í
tilkynningu ráðuneytisins hér heima
kom ekki fram hvort Árni hefði í fartesk-
inu ráðleggingar um hvernig mætti
spara sér útgjöld á þessu sviði. Ólíklegt
er þó talið að hann muni ráðleggja
Malavíráðherranum að draga
fyrstu greiðslur til atvinnu-
lausra, enda tæpast um
miklar greiðslur til þeirra
að ræða til að byrja með
þarna ytra, þar sem
yfir helmingur þjóð-
arinnar er undir fá-
tækramörkum.
Brussel, höfuðborg Belgíu, er fall-
eg borg. Í jaðri gamla miðbæjar-
ins er mikið skrifstofuhverfi, þar
eru höfuðstöðvar Evrópusam-
bandsins, hús Evrópuþingsins
(höfuðstöðvar þess eru í Strass-
borg) og skrifstofur allskonar
samtaka sem telja sig hafa hag af
því að vera í nágrenni við stjórn-
sýslu Evrópusambandsins. Marg-
ir sem koma til Brussel eiga bara
erindi í þetta hverfi. Við þá sýn er
Brussel allt annað en falleg eða
aðlaðandi borg. Ekki vegna þess
að skrifstofubyggingarnar eða
þinghúsið eru stórar og miklar,
það eru skiptar skoðanir, eins og
gengur, um hvort þær eru augna-
yndi eða ekki, heldur vegna þess
að í gegnum þetta hverfi liggur
hraðbraut með samtals átta
akreinum, að vísu skipt í tvennt
en það gerir engan reginmun. Þar
er ryk, stybba, hávaði og annar sá
ófögnuður sem fylgir hraðbraut-
um.
Það er leitt til þess að hugsa að
samgönguyfirvöld ætli að kalla
samskonar leiðindi yfir litla og
fallega höfuðborg Íslands. Ennþá
verra er að kjörnir fulltrúar borg-
aranna í borgarstjórn samþykki
aðgerðina og hlusti ekki á almenn-
ing. Alþingi og fulltrúar okkar
Reykvíkinga á þeirri samkundu
geta reyndar líka haft áhrif í þess-
um efnum og skilst mér reyndar
að sumir þeirra hafi lýst sig and-
snúna framkvæmdinni, en það
hefur ekki dugað hingað til.
Á Morgunblaðsvefnum
(mbl.is) er að finna fróðlegar og
myndrænar upplýsingar um
þessa framkvæmd alla (Áhuga-
vert efni – Færsla Hringbrautar),
þar eru m.a. upplýsingar frá
Vegagerð ríkisins þar sem segir:
„Megintilgangur framkvæmdar-
innar er að sameina Landspítala-
lóðina og færa meginstrauma um-
ferðar frá Landspítalanum - há-
skólasjúkrahúsi“. Engin ástæða
er til að ætla annað en að þetta sé
rétt. Á hinn bóginn eru aðrar leið-
ir til að ná þessu markmiði, leiðir
sem ekki eyðleggja mannlíf í
borginni til framtíðar. Þessi fram-
setning Vegagerðarinnar er hins
vegar alveg í takt við aðra opin-
bera umræðu hér á landi. Úr-
lausnaratriðum og/eða ágrein-
ingsatriðum er stillt þannig upp
að ef þú samþykkir ekki aðferðir
stjórnvalda hvort heldur þær eru
ríkisins eða borgarinnar þá ert þú
á móti einhverjum þjóðþrifamál-
um sem í rauninni koma málinu
lítið eða ekkert við. Á mannamáli
heitir þetta að snúa út úr, og við
eigum vissulega menn sem gætu
unnið heimsmeistarakeppni í
þeirri íþrótt.
Það er umhugsunarvert að
þetta mál er á oddinum nú þegar
þjóðinni allri hefur verið gefið
tækifæri til að tjá sig milliliða-
laust um mál af allt öðru tagi, sem
er fjölmiðlafumvarpið. Án þess að
ætla mér að verða einhver sér-
stakur þjóðfélagsrýnir eða stjórn-
málaskýrandi þá virðist sem þau
sem fagna því að forsetinn tók
tímamótaákvörðun og skaut
miklu ágreiningsatriði til þjóðar-
innar séu einmitt fólk af því tagi
sem borgarstjórnarmeirhlutinn
sækir styrk sinn til. Hvers vegna
eru þau sem þar ráða þá svo
ósveigjanleg – af hverju má fólkið
ekki segja álit sitt um þessa fram-
kvæmd? Hún er í rauninni miklu
endanlegri en fjölmiðlafumvarp-
ið. Nýtt þing gæti breytt lögum,
en ný borgarstjórn þyrfti að
sprengja, í orðsins fyllstu merk-
ingu. Frú Vigdís talar um um-
hverfisslys og nefnir Kárahnjúka.
Hún hefur rétt fyrir sér, röskun á
umhverfinu verður ekki aftur tek-
in. Hlustum á það og hugsum um
hraðbrautina sem er verið að leg-
gja í gegnum höfuðborgina.
Auðvitað er sagt: framkvæmd-
ir eru byrjaðar, það er ekki hægt
að snúa við. Það er tómt kjaftæði!
Mér er sagt að þessi „lausn“, eins
og framkvæmdir af þessi tagi eru
kallaðar, sé tuttugu ára gömul. Við
þurfum ekki tuttugu ára gamlar
lausnir, við eigum slíkar lausnir
alls ekki skilið. Mikið væri það
skemmtilegt ef borgaryfirvöld
leyfðu borgarbúum að segja sitt
um þessa framkvæmd um leið og
landsmenn allir greiða atkvæði
um fjölmiðlafumvarpið. Borgar-
stjórnin hefur einstakt tækifæri
til að nota lýðræðislega stjórnar-
hætti og um leið sýna fólkinu í
landinu að hofmóðugheitin sem
einkenna landstjórnina eru gær-
dagsins, að valdhafar geti líka
hlustað, ekki bara gert það sem
þeim sýnist. ■
N ú þegar þeir hafa allir tjáð afstöðu sína til úrslita forsetakosn-inganna; þeir Davíð Oddsson, formaður Sjálfstæðisflokksins,Styrmir Gunnarsson, ritstjóri Morgunblaðsins, og Hannes
Hólmsteinn Gissurarson, hugmyndafræðingur flokksins; má draga
saman hugmyndir þeirra um lýðræði og kosningar. Þær eru nokkuð í
anda áður framkominna hugmynda Björns Bjarnasonar um aukið
minnihlutavald í komandi þjóðaratkvæðagreiðslu; það er að 26 prósent
minnihluti geti fellt afstöðu 74 prósent meirihluta með því að skrópa í
kosningunum. Samkvæmt kenningu þeirra þremenninga hefur Ólafur
Ragnar Grímsson fengið skert umboð til embættis forseta Íslands þrátt
fyrir að hann hafi hlotið 68 prósent atkvæða þeirra sem mættu á kjör-
stað. Þau 20 prósent sem skiluðu auðu hafa ráðið því að Ólafur Ragnar
Grímsson er ekki forseti Íslands eða kjörinn þjóðhöfðingi Íslendinga.
Þeir þremenningar hafna niðurstöðum kosninganna og segja Ólaf Ragn-
ar aðeins verða forseta sumra Íslendinga héðan í frá. Það er sem sagt
ekki nægjanlegt að sigra í kosningum á Íslandi heldur verða menn jafn-
framt að sigra hjarta Hannesar Hólmsteins og félaga til að vera rétt-
kjörnir til embætta.
Ekki veit ég hvað hefur hent hina borgaralegu og frjálslyndu sjálf-
stæðismenn – en æði langt hafa þeir borist frá lýðræðislegri stefnu
Sjálfstæðisflokksins og virðingu flokksins fyrir grundvallargildum
samfélaga að hætti vestrænna lýðræðisríkja. Því miður er túlkun kosn-
ingaúrslita ekki eina dæmið um þessa stefnubreytingu þeirra félaga.
Við þekkjum nokkur dæmi þess að þeir hafa dregið úr niðurstöðum
Hæstaréttar með svipuðum reikningskúnstum. Ef Hæstiréttur snýr við
dóm héraðsdóms þá hafa þeir þremenningar lagt saman fjölda dómara
héraðsdóms við minnihluta Hæstaréttar og kynnt þjóðinni að meirihluti
dómara sem um málið fjölluðu hafi verið sér sammála. Hæstiréttur er
ekki lengur æðsta dómstigið á Íslandi þeirra félaga – hvar Ólafur Ragn-
ar Grímsson er sannarlega ekki forseti.
Auðvitað eru það engin tíðindi að forysta Sjálfstæðisflokksins og
Morgunblaðið eru ósátt við hvern þjóðin velur sem forseta. Bæði flokk-
ur og blað hafa verið hundóánægð með alla forseta lýðveldisins. Það er
ástæða þess að forysta flokks og blaðs hafa reynt að grafa undan valdi
forsetaembættisins og reynt að telja þjóðinni trú um að forsetinn eigi að
vera útþynnt helgimynd sem engan truflar – og allra síst Hannes Hólm-
stein. Þjóðin hefur hins vegar margsinnis hafnað þessari óskhyggju
flokksins og blaðsins. Hún hefur ætíð kosið þá forseta sem eru flokki og
blaði síst að skapi og staðið vörð um sjálfstæði og vald forseta Íslands.
Ólafur Ragnar Grímsson verður að taka tillit til þeirra 20 prósent
kjósenda sem fóru á kjörstað til að skila auðu. Hann er forseti þessa
fólks jafnt sem hinna. En það er jafnframt verkefni forystumanna
þessa minnihluta að sætta sig við grundvöll borgaralegs samfélags. Ég
trúi því ekki að það sé vilji þeirra að leiða fylgismenn sína út í allsherj-
ar uppreisn gegn leikreglum lýðræðisins.
Áratugum saman hafnaði Morgunblaðið rétti jafn stórs minnihluta
til nokkurra áhrifa á íslenskt samfélag þar sem hann virti ekki lýðræð-
islegar undirstöður samfélagsins, byggði á sósíalískri hugmyndafræði
og hafnaði ekki uppreisn eða byltingu verkalýðsstéttarinnar. Blaðið
skammaði meðal annars einn af forsetum Íslands á þessum forsendum
fyrir að veita forystumanni þessa minnihlutaflokks stjórnarmyndunar-
umboð eftir að flokkurinn fékk 22,9 prósent atkvæða í kosningum. Bæði
forysta Morgunblaðsins og sjálfstæðismenn ættu því að þekkja það
öngstræti sem harðlínumenn hafa sveigt stefnu blaðs og flokks inn á.
Þótt þessi stræti henti ýmsum andófsmönnum þá er þetta ekki sá vegur
sem sjálfstæðismenn vilja feta. ■
29. júní 2004 ÞRIÐJUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Það er undarlegt að borgaralegir lýðræðissinnar í
Sjálfstæðisflokknum skuli efast um að Ólafur Ragnar
Grímsson starfi í umboði íslensku þjóðarinnar.
Varðstöðumenn
í uppreisnarham
Hraðbraut í miðri höfuðborg
ORÐRÉTT
Blað sem les hugsanir
Eftir átta ára setu á Bessastöð-
um mættu um 28 þúsund Íslend-
ingar á kjörstað til þess að skila
auðu og láta með þeim hætti í
ljósi andúð sína á vinnubrögðum
forsetans og afstöðu. Um 80 þús-
und kjósendur sáu ekki ástæðu
til að koma á kjörstað, sem að
hluta til má skilja sem vísbend-
ingu um andstöðu einvera úr
þeirra hópi við forsetann og end-
urkjör hans.
Morgunblaðið, 28 júní.
Auðir af vinstrivængnum
Sjálfstæðismenn skulu fara var-
lega í að eigna sér alla auðu
seðlana; það má til dæmis ætla
að verulegur hluti þeirra hafi
komið frá fólki lengst úti á
vinstrivængnum sem aldrei hef-
ur tekið Ólaf Ragnar í sátt síðan
í gamla daga – enn síður en al-
mennir sjálfstæðismenn.
Illugi Jökulsson DV 28. júní.
Er ekki búið að setja kvóta?
Móðir náttúra er grimm og mis-
kunnarlaus og afföll meðal fiski-
manna eru mikil. Mörg barn-
anna horfa á eftir feðrum sínum
róa til fiskjar og sjá þá aldrei
aftur. Engu að síður eru fiski-
menn ofarlega hér í virðingar-
stiganum; þeir eru öðrum lík-
legri til að hafa fé á milli hand-
anna og fjölskyldur þeirra hafa
nóg að bíta og brenna. Hér skín
gleðin og hamingjan af hverju
andliti, hér er sól í sinni.
Björn Ingi Hrafnsson lýsir útgerð á
Viktoríuvatni í Úganda í Afríku.
Morgunblaðið 28. júní.
Fleiri á skólabekk í haust?
Við sjáum reyndar í hendi okkar
hvað Davíð ætti að gera ef hann
vill fylgja hinu ægifagra fordæmi
Péturs Hafstein. Davíð þótti á
sínum tíma firna efnilegur leik-
ari og margir bjuggust á sínum
tíma við að hann myndi leggja
fyrir sig leiklistina, ekki síst eft-
ir frægan leiksigur hans í hlut-
verki Bubba kóngs. Davíð fer
auðvitað í Leiklistarskólann í
haust ...
Fyrst og fremst
DV 28. júní.
Frétt eða ekki-frétt
Fréttin í „frétt“ Morgunblaðsins
um auðu atkvæðin er ekki
merkileg, og við eðlilega frétta-
vinnslu hefði hún lent í undirfyr-
irsögn eða til dæmis í eindálki á
baksíðu. Reynar eru áhöld um
það hvort „frétt“ Morgunblaðs-
ins var rétt eða ekki. Auð at-
kvæði hafa alltaf verið talin sér-
staklega, þótt oft séu þau flokk-
uð með ógildum atkvæðum við
kynningu talna á kosninganótt.
Mörður Árnason
Morgunblaðið 28. júní.
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
BORGARSKIPULAG
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR
Úrlausnaratriðum
og/eða ágreinings-
atriðum er stillt þannig upp
að ef þú samþykkir ekki að-
ferðir stjórnvalda hvort
heldur þær eru ríkisins eða
borgarinnar þá ert þú á
móti einhverjum þjóðþrifa-
málum sem í rauninni
koma málinu lítið eða ekk-
ert við.
,,
degitildags@frettabladid.is