Fréttablaðið - 19.07.2004, Page 16

Fréttablaðið - 19.07.2004, Page 16
Farinn að hlusta á fleiri en Björn Inga Það hefur ekki farið fram- hjá neinum að forysta Framsóknarflokksins er, vægt til orða tekið, í mikilli klípu vegna fjölmiðlamálsins. Síðustu vikur og reyndar mánuðir hafa reynst Halldóri Ásgríms- syni, formanni flokksins, afar erf- iðir. Hann hefur þurft að verja af- stöðu flokksins í mál- inu fyrir sínu eigin fólki, sem margt er alls ekki sátt við þá stöðu sem flokkurinn er kominn í. Einn helsti ráðgjafi Halldórs í málinu hefur verið Björn Ingi Hrafns- son, fyrrverandi blaðamaður á Morgun- blaðinu og aðstoðarmaður Halldórs. Innan Framsóknar heyrast nú þær radd- ir að Halldór sé farinn að hlusta á fleiri en Björn Inga. Túlka margir það á já- kvæðan hátt því skoðanir Björns Inga á málinu hafa ekki átt upp á pallborðið hjá stórum hluta flokksmanna. Ekki bannað að vera frekur Sigurður Geirdal, bæjar- stjóri Kópavogs, er sannfærður um að ríkis- stjórnarsamstarfið sé með besta móti. Í viðtali í Fréttablaðinu í gær blæs hann á allar kenningar um að stjórnin sé að springa. Hann segir slíkar sögusagnir allar komnar frá stjórnarandstöðunni sem beiti ákveðinni taktík til að reyna að gera framsóknarmenn órólega. Í fyrsta lagi geri hún í því að gera forsæt- isráðherraskiptin tortryggileg. Þá sé stöðugt verið að senda skilaboð um að Davíð Oddsson sé svo frekur og leiðin- legur að nauðsynlegt sé að losna við hann. Svo virðist sem Sigurður láti sér fátt um finnast um upphrópanir stjórn- arandstöðunnar. „... ég veit ekki til þess að það sé bannað með lögum að vera frekur,“ segir Sigurður sem greinilega skilur Davíð vel. ■ Sú var tíð að Morgunblaðið notaði tiltekna ramma til að auðkenna sérstaka sómapenna sem blaðið taldi að heiðruðu blaðið sérstak- lega með nærveru sinni. Þessir viðhafnarrammar voru fráteknir handa sérstökum og alþekktum andans aristókrötum – og sjald- gæfir eftir því: einungis notaðir ef þessir aristókratar skyldu nú fá skemmtilega hugdettu. Sjálft formið á þessum grein- um ber útlitshönnuðum blaðsins fagurt vitni. Ramminn fangar augað undireins svo að annað efni á opnunni virðist nánast almúga- legt í samanburðinum. Íhaldssemi og fágun einkenna útlit þessara greina, útmælt yfirlætisleysi. Þetta er viðhafnarpúlt blaðsins, fagurlega hannað af fremstu listamönnum þess. Eða betristofan: reglulegur og formfastur ramminn, letrið, sjálf myndaleysið sem ögrar klisjunni um að mynd þurfi alltaf að fylgja öllum texta: hér er okkur vísað inn í fagurþiljaða betristofu íslenskrar umræðu, allt bendir hér til Sögu og Hefðar – verður maður ekki svolítið hokinn á með- an maður les? Á þeim árum þegar viðhafn- arramminn birtist lesendum ein- ungis nokkrum sinnum í mánuði þótti manni óneitanlega á þessu nokkurt broddborgarasnið. Manni þótti blaðið fara í heldur mikið manngreinarálit, gera óþarflega mikið stáss með suma á meðan aðrir máttu dúsa í Bréfum til blaðsins, eða náðu jafnvel aldrei að tosa sig upp úr Velvakanda. Á móti kom hins vegar að þetta voru ekki fulltrúar auðs og veraldlegra valda, hinir útvöldu voru andans menn: þarna gat maður átt von á ádrepum Helga Hálfdanarsonar sem orðið „sér-viska“ átti við í sinni bestu og tærustu merk- ingu, andríkum hugleiðingum Þorsteins Gylfasonar eða leiftr- andi fyndnum pólitískum athuga- semdum frá Magnúsi Óskarssyni, svo að þrír eftirminnilegir rammapennar séu nefndir. Sjaldn- ast var um dægurþras að ræða í þessum rammagreinum, oft sner- ust þær um torskilda staði í ljóð- um eða höfðu að geyma frumleg- ar hugdettur, óvænt sjónarhorn. Þetta voru jákvæðar greinar. Með öðrum orðum: þrátt fyrir dá- lítið þverslaufulegt hátíðafas var þetta ánægjulegur vettvangur og til þess fallinn að koma manni í gott skap. Þar til nú. Allt í einu er þessi viðhafnar- dálkur Morgunblaðsins handa vildarpennum sínum undirlagður af mjög kyndugum ritsmíðum. Satt að segja er gamla betristofan orðin eins og mötuneytið í Valhöll eða kaffistofan hjá Lögfræðinga- félaginu. Þarna rekur hver greinin aðra þar sem lagarefir Flokksins reyna að telja þjóðinni trú um það að ef ekki séu tiltekn- ar stjórnvaldsaðgerðir beinlínis og berum orðum bannaðar í stjórnarskránni þá hljóti þær þar með að samræmast henni – jafn- vel þótt viðkomandi aðgerðir fari í bága við það sem þó stendur í stjórnarskránni. Undarlegasta greinin í þessum bálki var þó tvímælalaust eftir Hannes Hólmstein Gissurarson. Á dögunum fékk hann gamla við- hafnarrammann utan um ritsmíð sem ekki varð betur séð en að fjallaði umfram allt um það hversu alþýðlegur, yfirvegaður og orðheppinn greinarhöfundur væri, andstætt Ólafi Hannibals- syni, sem hefði ekki til að bera þessa eftirsóknarverðu eiginleika og því farið mjög halloka í orða- skiptum þeirra tveggja. Í grein- inni var því lýst hvernig þessir miklu yfirburðir greinarhöfundar yfir Ólaf hefðu gagnast honum til að kveða hann gersamlega í kútinn með snjöllu tilsvari sem myndi sóma sér vel í bókaflokkn- um Íslenzk fyndni – ef það er þar þá ekki nú þegar eða í öðru sam- bærilegu riti, sé höfundurinn trúr þeim aðferðum sem hann hefur nú þegar öðlast nokkra frægð fyrir. Innan um þetta var laumað óhróðri um störf Ólafs sem báru höfundi sínum vitni. Ekki er að efa að Hannes telur sig þurfa að jafna einhverjar sakir við Ólaf Hannibalsson. Og ekki kemur á óvart að hann notar til þess aðferðir sem löngum voru kenndar við Jónas frá Hriflu og einkennast af óhróðri, slúðri og rangfærslum - ef til vill ómaklega því Jónas má þó eiga að hann stóð á sinni tíð fyrir mikilli uppbyggingu, ekki bara niðurrifi. Sjálfur get ég vitnað um að það er óskemmtilegt að fá yfir sig skæðadrífu tölvu- skeyta frá Hannesi og svara þeim eins og almenn kurteisi býður manni og frétta síðan af því hvern- ig hann sendir hingað og þangað bréfin, Guð má vita hvernig sam- anklippt, til að sýna fram á hvern- ig hann hafi kveðið viðkomandi í kútinn – „sáuði hvernig ég tók hann piltar“. Smám saman lærir maður að Hannes er líka hluti af sköpun- arverki Guðs og verður fá að kveða sitt í sinn kút, en óneitanlega er hálf leiðinlegt fyrir dyggan les- anda Morgunblaðsins að sjá þennan virðulega og löngum ánægjulega vettvang hinnar sér- viskulegu akademíu blaðsins nær daglega undirlagðan jafn kjánaleg- um samsetningi og umrædd grein Hannesar óneitanlega var. ■ Kútkveðskapur HannesarÞ að er dálítið erfitt að meta hvað býr að baki boðaðrar breytingar rík- isstjórnarinnar á stjórnarskrá lýðveldisins. Ráðherrarnir hafa sagt að ekki sé hægt að lifa við málskotsrétt forseta Íslands en ekki verið ýkja skýrmæltir um hvað eigi að koma í staðinn fyrir þetta vald forseta. Ef ráðherrunum finnst illt að lifa við málskotsrétt forseta þá held ég að stærsti hluti þjóðarinnar hugsi til þess með hryllingi ef þessi réttur yrði afnuminn án þess að öðrum yrði gefinn sambærilegur réttur til að skjóta umdeildum málum í þjóðaratkvæðagreiðslu. Umdeilt ákvæði um málskotsrétt forseta er í stjórnarskránni þar sem þeir sem stóðu að henni upphaflega töldu nauðsynlegt að veita flokksvaldi á Alþingi aðhald. Fjöl- miðlamálið er allt gott dæmi um framsýni þeirra. Það kemur því ekki til greina að afnema málskotsrétt forseta ef það eykur enn völd og vægi stjórnmálaflokka á Íslandi – nóg er það nú samt. Ef afnema á málskots- rétt forsetans verður það ekki gert nema með því að gera það enn auð- veldara og skilvirkara að skjóta málum í þjóðaratkvæðagreiðslu. Þær aðferðir sem notaðar eru í nágrannalöndum okkar er að tiltekinn fjöldi þingmanna – til dæmis þriðjungur – geti krafist þjóðaratkvæða- greiðslu en að efna skuli til slíkrar atkvæðagreiðslu ef tiltekinn hluti atkvæðisbærra manna krefst þess – til dæmis 25 prósent. Þetta kemur hvort tveggja til greina að innleiða á Íslandi og hefur ýmsa kosti fram yfir núverandi fyrirkomulag þótt þeir séu ef til vill ekki afgerandi. Málskots- réttur forseta hefur þann kost að erfitt er að sjá fyrir sér að honum verði misbeitt. Það er erfitt að sjá fyrir að forseti neiti sífellt lögum staðfest- ingar sem síðan eru staðfest af þjóðinni með góðum meirihuta í þjóðar- atkvæðagreiðslu. Til að beita þessu valdi þarf forseti að vera þokkalega læs á vilja þjóðarinnar – að öðrum kosti myndi þjóðin líklega hafna honum í næstu kosningum. Og það sama má segja um forseta sem nota ekki þetta vald og þennan rétt almennings – einkum þegar ísinn hefur verið brotinn. Hingað til hafa þeir frambjóðendur í forsetakosningum sem lagt hafa áherslu á að þeir myndu aldrei nota þennan rétt ekki fengið mikið fylgi. Á meðan forsetinn einn getur veitt flokksvaldinu á Alþingi aðhald og sent mál í þjóðar- atkvæðagreiðslu er ólíklegt að slíkir frambjóðendur muni fá meira fylgi í framtíðinni – og skiptir þá engu hversu umdeild ákvörðun Ólafs Ragnars Grímssonar frá í sumar var. Vantraust almennings á Alþingi og stjórn- málaflokkunum er svo almennt og það ríkur vilji í samfélaginu til að virkja betur lýðræðið í stjórnskipan okkar að það er hæpinn málstaður í kosningum að vilja takmarka vald þjóðarinnar til verndar valdi stjórn- málaflokka. En ef stjórnarflokkarnir vilja afnema þetta vald forseta og gefa almenningi þess í stað tækifæri til að knýja fram þjóðaratkvæðagreiðslur með undirskriftasöfnun þá geta þeir náð nokkuð breiðri samstöðu um það mál – en náttúrlega aðeins ef þeir láta af þeim þjösnaskap sem einkennt hefur málarekstur þeirra að undanförnu. Með slíkum málarekstri er hægt að kalla fram andstöðu jafnvel við hin mætustu mál. Það á hins vegar eftir að koma í ljós hvort alvara liggi að baki vilja ráð- herranna til að semja nýjar reglur í stjórnarskrá sem tryggi málskotsrétt til þjóðarinnar. Ummæli þeirra að undanförnu hafa fremur einkennst af andúð við ákvörðun forsetans frá í vor og vilja til að koma á hann höggi en hugsjónum um að auka virkt lýðræði á Íslandi. Þvert á móti hefur framganga þeirra einkennst af óþreyju yfir að vald þeirra sé tak- mörkunum háð og skiptir þá minnstu hvort það rekst á vald forsetans, Hæstaréttar eða stjórnarskrárinnar. ■ 19. júlí 2004 MÁNUDAGUR MÍN SKOÐUN GUNNAR SMÁRI EGILSSON Það er enn óljóst hvort ríkisstjórnin vilji breyta stjórnarskrá til að minnka vald forseta eða auka vald almennings. Hvert fer mál- skotsrétturinn? ORÐRÉTT Er Geir þá vondur? „Með aðstoð góðra manna og fjármálaráðherra fengum við neyðarleyfi í gang.“ Garðar Gunnarsson, formaður Lands- sambands íslenskra akstursíþrótta- félaga, um vandræði við að koma tor- færubílum inn í landið. Morgunblaðið 18. júlí. Þjáning nútímamannsins „Einhvers staðar las ég að álagið væri jafnmikið á karlmanni í verslunarmiðstöð og orrustuflug- manni í loftbardaga. Dreg reyndar í efa vísindalega ná- kvæmni þeirrar fullyrðingar.“ Helgi Snær um búðarferðir. Tímarit Morgunblaðsins 18. júlí. Þróunarkenning Framsóknar „Allsherjarsannleikurinn er hvorki á vinstri né hægri kant- inum. Ég hélt að allir myndu þroskast nægilega mikið til að sjá þetta og verða framsóknar- menn.“ Sigurður Geirdal, bæjarstjóri í Kópa- vogi. Fréttablaðið 18. júlí. Má það nokkuð? „Spielberg er enn fremur með kvikmynd í bígerð sem fjallar um rán palestínskra hryðju- verkamanna á ísraelskum íþróttamönnum á Ólympíuleik- unum í München árið 1972. Ellefu Ísraelsmenn létu lífið í þeim harmleik. Hér er önnur hugmynd handa Spielberg. Kvik- mynd um þær hörmungar sem Palestínumenn hafa mátt þola frá hendi Ísraelsmanna. Af nógu er að taka. Er ég einn um að halda að dræmt yrði tekið í þá hugmynd?“ Arnar Eggert Thoroddsen um verk- efnaval í Hollywood. Lesbók Morgunblaðsins 17. júl FRÁ DEGI TIL DAGS Í DAG VIÐHAFNARGREINAR GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON Undarlegasta greinin í þessum bálki var þó tví- mælalaust eftir Hannes Hólmstein Gissurarson. Á dögunum fékk hann gamla viðhafnarrammann utan um ritsmíð sem ekki varð betur séð en að fjallaði umfram allt um það hversu alþýð- legur, yfirvegaður og orð- heppinn greinarhöfundur væri. ,, degitildags@frettabladid.is ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablað- inu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 16-17 Leiðari 18.7.2004 22:06 Page 2

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.