Fréttablaðið - 19.07.2004, Page 18

Já, það er rétt, ég ætla að biðja Guð
að blessa manninnn. Vel getur verið
að hann kæri sig hreint ekkert um
það, og kannske trúir hann alls ekki
á Guð, en mér er alveg sama, ég ætla
samt að biðja fyrir honum. Það er
minn þakklætisvottur fyrir „Tvær
fréttir“ sem hann skrifaði nýverið í
Fréttablaðið. Við höfum svo sem
heyrt svipaðar fréttir áður: Um
strákana sem sitja 4-5 klukkustundir
á dag yfir tölvuleikjum í stofufang-
elsinu sínu. Um íslensku barna-
offituna og þreyttu foreldrana sem
sitja eins og klessur í hinu stofufang-
elsinu, starandi á sinn skjá, stjörfum
þreyttum augum!
Er þetta rétt? Já því miður. Á
hverju einasta ári í mörg ár sitja ein-
hver börn við skjáinn sinn, sérstak-
lega drengir, 60 til 80 sólarhringa af
365 sólarhringum ársins án allra at-
hugasemda að því er virðist. En ef
þessum börnum verður á að færa
tölvuleikinn út í veruleikann, þá
ætlar allt vitlaust að verða. Er þetta
ekki þversögn?
Venjulegar fréttir færa okkur
hryllinginn frá morðunum, limlest-
ingunum, nauðgununum og hvað það
nú heitir allt saman og að auki fá
börnin okkar risa aukaskammta, þar
sem þau sitja lokuð inni í gerviheimi,
jafnvel klukkustundum saman, horf-
andi á framhalds ofbeldisfréttir og
margt þaðan af verra, sem litlar
sálir ráða hreint ekkert við, allt
þetta, - segi ég aftur - án nokkurra
athugasemda að því er virðist.
Þurfum við ekki að fara að skoða for-
gangsröðunina? Hvað hefur eigin-
lega gerst, ekki viljum við hafa þetta
svona? Svarið er í raun sára einfalt.
Við erum svo upptekin í vinnunni, að
afla tekna fyrir nauðsynjum og auka
nauðsynjum, fyrir menninguna,
fyrir allar uppákomurnar, fyrir öll
skemmtilegheitin, fyrir alla vinina,
fyrir heilsuræktina, allt, allt, allt og
kraftarnir því meira en búnir þegar
tíminn er inni til að sinna fjölskyld-
unni. Við ráðum ekki einu sinni við
gerviþarfirnar hvað þá meira og því
ábyrgðarminnst að setjast við skjá-
inn, áður en maður dettur alveg útaf.
Til hvers erum við að stofna heimili
/ fjölskyldu, ef hún húkir á hakanum
í tóminu og afskiptaleysinu meðan
stjórnlausum tækjum og tólum er
falið uppeldið. Og svo skiljum við
ekkert í því hversvegna fór sem fór.
Ofurtrúin á sífelldri dægrastytt-
ingu í einhverri mynd er að leiða
okkur út í ógöngur, burt frá okkur
sjálfum og raunveruleikanum. Á
sama tíma og rannsóknir sýna að
skjááhorf er komið út yfir allan
þjófabálk, og athyglisbrestur er að
verða áberandi hjá ungu fólki sem
getur varla lagt saman einn og tvo,
án reiknis, er talað fjálglega um að
tölvuvæða þau minnstu, helst á
vöggustofunni hvað þá í leikskólan-
um, því það sé svo þroskandi! Þvílíkt
rugl. Við sáum fréttir nýverið um að
allt bendi til að skjá áhorf barna eins
til þriggja ára kunni að örva heila
barnanna of mikið og hafa óaftur-
kræf áhrif á þroska þeirra (tímaritið
Pediatries). Það sem þroskar börn
mest og best og gefur þeim fætur til
að standa á eru náin samskipti við
fólk, við foreldra, við afa, ömmu og
vini, að einhver megi vera að því að
svara spurningunum, hlusta, vera til
staðar. Það ætti heldur að virkja elli-
lífeyrisþegana sem leiðist heima hjá
sér, fá þá inn í leikskólana og vöggu-
stofurnar nokkra tíma á dag, þeim
og börnunum til heilla. Gleðin og
ánægja barnanna yrði þeirra laun.
Hversvegna skyldu unglingar
sitja í skuldasúpu sem tvöfaldast og
þrefaldast hvert ár rétt eins og lyfja-
notkunin. (Lyf eru nauðsyn, en
óþarfi að slá öll met í notkun þeirra)
Svarið er ekki flókið. Annarsvegar
gera bankar og lánastofnanir ótrú-
lega hluti til að ná til unga fólksins
og að auki er Veruleikafirringin
botnlaus!! Stundum vegna þess að
enginn hafði tíma til að tala um veru-
leikann, tala um áhugaverða ábyrgð
daglega lífsins, tala um að lífið sem
bæði gefur, krefur og tekur, lítur
vissu lögmáli, er regla. Ef vel á til að
takast þarf að taka tíma og rýna í
lífið. Ímyndaðar þarfir, tímaeyðslan
og tímaleysið sem þeim fylgir eru
óvinir okkar. Ég sá viðtal við unga
hæfileikakonu nýverið, hún var að
vinna alla daga sagði hún og öll
kvöld og ég hugsaði hver hugsar þá
um börnin hennar? Ung kona nýk-
omin af fæðingardeild, eftir sólar-
hringsdvöl, (þyrfti að vera vika, allt
of fátt starfsfólk eða kannske of
margir yfirmenn) fyrsta barn, allt í
vandamálum og engin hjálp, maður-
inn í fæðingarorlofi norður á strönd-
um að vinna fyrir einhvern. Til
hvers er fæðingarorlofið? Þyrfti
ekki að skoða það? Ef þú spyrð fjög-
urra barna móðir hvað hún starfi, þá
færðu svarið: Í banka, búð, skrifsofu
eða á þingi. Ef hún myndi svara ég
er móðir. Þá spyrð þú aftur, Ha,! já,
en hvað gerir þú? Að vera móðir, fað-
ir, foreldri er veigamesta og göfug-
asta starf sem til er, allt lífið byggist
á því. Án góðra foreldra er ekkert.
En að vera góðir foreldrar í þeim
kröfum sem neyslusamfélagið setur
um þessar mundir, er nánast úti-
lokað. Þess vegna fjölgar þeim út-
brenndu/ útkeyrðu (sem sitja eins og
klessur í sófanum sínum), þeim at-
vinnulausu, öryrkjunum og að auki
eykst taugapillu- og lyfjanotkunin
með hraða ljóssins. Er þetta ekkert
ógnvekjandi? Gervikröfurnar og
álagið sem fylgir fer óravegu yfir öll
vitræn mörk. Allir á flótta.
Foreldrar vilja gera vel fyrir
börnin sín, en neyslusamfélagið
setur foreldrahlutverkið ekki í for-
gang, þvert á móti, neyslusamfélag-
ið er ófreskja sem engu eirir til að ná
sínu fram. Margir foreldrar gera sér
ekki grein fyrir gildrunum og áður
en þau vita af sitja þau í súpunni og
teyga beiskt vandamálaseyðið og
verður illt af. Margt mætti hindra,
minnka eða útrýma með öllu, ef for-
eldrar væru í jafnvægi, ræktuðu
hamingjuna, væru mátulega útivinn-
andi og mátulega heimavinnandi,
ekki margfalt útivinnandi og marg-
falt púlandi á mörgum vígstöðvum
til að geta komið til móts við allar
gerviþarfirnar.
Ég tek af heilum hug undir „Tvær
fréttir“, það ætti að kalla saman þing
hið snarasta og taka upp málefna-
lega umræðu um mál allra mála.
Ekki þetta sífellda þjark og þras um
hreint ekki neitt. Forsetinn mætti
vel leggja sitt til málanna og forsæt-
isráðherra kalla saman ríkisstjórn-
ina en þar eru hinar ágætustu ráðh-
errakonur, meðvitaðar og með
reynslu, það gæti hjálpað til.
Jæja nú er svo komið að ég held
bara að ég verði að biðja fyrir öllum.
Auðvitað verð ég að biðja fyrir for-
eldrunum, biðja fyrir forsetanum og
óska honum og konunni hans til
hamingju og vona að þau haldi áfam
að bera hróður Íslands út um víðan
völl og að við hin berum gæfu til að
standa á bak við þau. Forsetinn er jú
sameiningartákn - best að halda sig
við það - hvað sem öllum auðum seðl-
um og fullorðins sandkassaleik líður
- ótrúlega þreytandi rugl - og auð-
vitað gleymi ég ekki að biðja fyrir
forsætisráðherra allra forsætisráðh-
erra. Ég las nýverið yndislegan jóla-
sálm eftir hann, þvílíkur friður,
fegurð og auðmýkt og ekki lítil líf-
kúnst að kúpla sig út úr öllu þrasinu
og innstilla á fegurðar- og friðar
bylgjulengdina svona snilldarlega,
og ekki má ég gleyma að biðja fyrir
biskupnum okkar, að undir hans
góðu stjórn aukist kristnar megin-
reglur í framkvæmd á Íslandi, ekki
veitir af og svo get ég alls ekki annað
en beðið fyrir manninum sem gefur
okkur Fréttablaðið. Hugsið ykkur
allt fátæka fólkið, öryrkjana og
gamla fólkið, sem fær alvörudagblað
beint heim til sín án þess að borga
krónu fyrir og lækkaða vöruverðið
sem er honum að þakka. Hann má
sko sannarlega vera ríkur mín vegna
enda njóta margir góðs af, margir
mættu læra af honum. En nú er ég
komin heldur betur út á glerhálan ís
og svakalega langt frá upphafinu og
mál að linni, svo ég bara enda á því
að biðja fyrir Hróknum því hann er
blessun fyrir börnin okkar.
Þökk fyrir lesandi góður að þú
tókst tíma til að lesa þennan pistil.
Í Guðs friði. ■
19. júlí 2004 MÁNUDAGUR18
Ég ætla að biðja Guð
að blessa manninn!
Ofurtrúin á sífelldri
dægrastyttingu í ein-
hverri mynd er að leiða
okkur út í ógöngur, burt frá
okkur sjálfum og raunveru-
leikanum. Á sama tíma og
rannsóknir sýna að skjá-
áhorf er komið út yfir allan
þjófabálk, og athyglis-
brestur er að verða áber-
andi hjá ungu fólki sem
getur varla lagt saman einn
og tvo, án reiknis, er talað
fjálglega um að tölvuvæða
þau minnstu.
HULDA JENSDÓTTIR
FYRRVERANDI YFIRLJÓSMÓÐIR.
UMRÆÐAN
NEYSLUSAMFÉLAGIÐ
,,
Það er von mín að
fleiri fyrirtæki átti sig á
mikilvægi þess að laga þjónustu
sína að breyttum tímum í íslensku
samfélagi. Alþjóðahúsið er nú þeg-
ar í viðræðum við nokkur af stærri
fyrirtækjum landsins
EINAR SKÚLASON,
FRAMKVÆMDASTJÓRI ALÞJÓÐAHÚSSINS
UMRÆÐAN
,,
Hlutverk Íslands
í alþjóðlegri
friðargæslu
Því miður er ekki hægt að
segja að Íslendingar hafi al-
mennt verið atkvæðamiklir í
fræðilegri umræðu um frið í
heiminum á undangegnum
árum, það er að segja „ef undan
er skilin óbein þátttaka landsins
í stríðsátökum á erlendum
svæðum“, sem hlýtur að teljast
æði vafasöm átylla fyrir friðar-
umræðu, sérstaklega í jafn
friðsamlegu landi og Ísland er.
Hvað varð um hina fornu lýð-
ræðishefð og í senn landfræði-
legu og menningarlegu sér-
stöðu Íslands sem ásamt
ósnortinni náttúru (sem í fyrsta
sinn hefur nú verið ógnað) fyllti
menn stolti og bjartsýni þegar
rætt var um frið og lýðræði? Og
lýsti hæstvirtur forseti Íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson, ekki
einhvern tíma yfir einlægum
áhuga sínum á að stofna til frið-
arumræðu á Íslandi? Víst er að
hann hefur ennþá bæði vit og
völd til þess að fylgja þeirri
hugmynd eftir. Hvort hann
hefur guggnað á þeirri hug-
mynd, á þessum síðustu og
verstu tímum, frammi fyrir
„lítt friðvænlegri“ utanríkis-
stefnu stjórnvalda ellegar bara
misst friðarneistann sísvona er
ómögulegt að segja. Með skel-
eggri afstöðu sinni til fátæktar
á Íslandi, sem er erkifjandi
friðar og lýðræðis, svo ekki sé
minnst á synjunina á hinu
óvandaða fjölmiðlafrumvarpi,
hefur hann engu að síður lagt
grunninn að víðtækri umræðu
um frið og lýðræði, hvað sem
þjóðinni finnst að lokum um.
Allt þetta haggar þó ekki
þeirri staðreynd að við Íslend-
ingar höfum sem heild langt í
frá staðið okkur í friðarumræð-
unni, hvort heldur á innlendum
eða alþjóðlegum vettvangi og
sumum finnst jafnvel að grund-
vallarmannréttindi séu hér
fótum troðin í fyrsta sinn. Frið-
arsýn Ástþórs Magnússonar er
gefið langt nef, þó hann sé hér
um bil sá eini sem tekur fram-
tíðarhlutverk Íslands í friðar-
málum alvarlega og hugmyndir
hans séu studdar af mörgum
virtustu fræðimönnum heims
um friðarmál. Fáir gera sér
nefnilega grein fyrir að líkt og
Ástþór efast ýmsir andlegir
leiðtogar ekki hið minnsta um
að landinn eigi jafnvel eftir að
verða leiðandi í friðarmálum í
heiminum sem og annarri and-
legri þróun. Í sumum jógafræð-
um (eins og Sahaja yoga) er
beinlínis fjallað um sáttasemj-
arahlutverki Íslands þjóða á
milli. Frá slíkri friðarumræðu
til alþjóðlegrar friðargæslu á
Keflavíkurflugvelli, eins og
Ástþór hefur boðað, kann að
vísu að sýnast löng braut við
fyrstu sýn en sem hæglega gæti
orðið að veruleika innan ekki
svo margra ára ef möguleikar
lands og þjóðar eru nýttir í sam-
skiptum manna á milli, bæði hér
og á erlendri grundu.
Höfum hugfast að með auk-
inni tækni minnka fjarlægðir
landa á milli og smæð eins ríkis
í efnahagslegu og landfræði-
legu tilliti þarf alls ekki að
koma í veg fyrir að það verði
leiðandi á alþjóðlegum vett-
vangi, þó síður sé. Ef við Íslend-
ingar lærum að hlúa betur að
æsku landsins, umhverfi,
menningu og heilsugæslu, með-
al annars í krafti öflugra for-
varnamála, gætum við orðið
umheiminum sú fyrirmynd sem
hann þarfnast til að ná frekari
sáttum. Sem samhent lýðræðis-
þjóð gætum við notið óskeikul-
ar virðingar um heim allan og
um leið axlað ábyrgðinni sem
jafn þýðingarmiklu sáttahlut-
verki fylgir á alþjóðlegum vett-
vangi, þar sem við yrðum betur
í stakk búin til að miðla málum
á milli stríðandi fylkinga og
vegna sögu okkar og menning-
ar gætum sýnt heimsmálunum
meiri skilning og innsæi en þeir
sem skerast í odda og hafa þar
meiri hagsmuna að gæta.
Allt þetta hafa andlegir leið-
togar séð og skynjað í framtíð-
inni. Guð gefi okkur skamm-
tímaminnugum eyjasálum vit
til að eygja þá möguleika sem í
hinu eina sanna ríkidæmi lands-
ins felast. Því til að við getum
verið leiðandi í alþjóðlegum
stjórnmálum, eins og við erum
kölluð til að vera, þurfum við
fyrst að bera gæfu til að stýra
þjóðarskútunni eftir leiðarljósi
lýðræðis og friðar fram hjá
ölduróti hentistefnu skamm-
vinnra hagsmunasjónarmiða í
sátt við náttúruöflin allt í kring-
um okkur – sem ævinlega hljóta
að eiga síðast orðið. Megi friður
ríkja með þjóðinni. ■
Fyrr á þessu ári gerðu Vátrygginga-
félag Íslands ehf. (VÍS) og Alþjóða-
húsið ehf., samstarfssamning um að
efla þjónustu við innflytjendur.
Markmiðið með samningnum er að
tryggja að innflytjendur njóti
öryggis og traustrar þjónustu á
sviði trygginga til jafns við aðra
þegna samfélagsins. Með samn-
ingnum hefur VÍS ákveðið að sækja
fram og leggja rækt við þjónustu
við fólk af erlendum uppruna. Það
sýnir samfélagslega ábyrgð og
framsýni að gera þetta á svo metn-
aðarfullan hátt.
Í samningnum er kveðið á um að
sérfræðingar Alþjóðahúss veita
trúnaðarmanni eða sérstökum um-
boðsmanni útlendinga hjá VÍS ráð-
gjöf í þeim málefnum sem tengjast
innflytjendum. Hann verður síðan
samstarfsmönnum og viðskipta-
vinum innan handar um tryggingar-
málefni innflytjenda.
VÍS mun gefa út bæklinga með
upplýsingum um tryggingamál á
nokkrum tungumálum. VÍS hafði
áður ráðist í þýðingu á pólsku, en
stefnt er að því að bæta fleiri tungu-
málum við. Á vegum Alþjóðahúss-
ins eru starfandi yfir 200 túlkar,
sem túlka á um 50 tungumál alls.
Samningurinn veitir VÍS hf. afslátt
af túlka- og þýðingarþjónustu Alþj-
óðahússins.
Settir hafa verið upp sérstakir
fyrirlestrar fyrir starfsmenn VÍS
og í byrjun sumars sátu um 110
starfsmenn VÍS fyrirlestra starfs-
manna Alþjóðahússins um það að
starfa og veita þjónustu í fjölmenn-
ingarumhverfi.
VÍS og Alþjóðahúsið munu hafa
samstarf um verkefni sem sérstak-
lega stuðla að því að auðga og styrk-
ja lista- og menningarlíf í landinu
með því að kynna menningu og
listir fólks af ýmsu þjóðerni og
skipuleggja viðburði og verkefni
sem tengja saman fólk af ólíkum
uppruna. Fyrsta verkefnið af þeim
toga, var Þjóðahátíð í Ráðhúsi Reyk-
javíkur, sem var haldin í tengslum
við Vetrarhátíð Reykjavíkur. Þar
var VÍS stærsti styrktaraðilinn.
Það er von mín að fleiri fyrir-
tæki átti sig á mikilvægi þess að
laga þjónustu sína að breyttum tím-
um í íslensku samfélagi. Alþjóða-
húsið er nú þegar í viðræðum við
nokkur af stærri fyrirtækjum
landsins um sams konar samninga
og við vonumst eftir góðum tíðind-
um bráðlega af þeim vettvangi. ■
Bætt þjónusta við fólk af erlendum uppruna
Ef við Íslendingar
lærum að hlúa
betur að æsku landsins,
umhverfi, menningu og
heilsugæslu, meðal annars í
krafti öflugra forvarnarmála,
gætum við orðið umheimin-
um sú fyrirmynd sem hann
þarfnast til að ná frekari
sáttum.
BENEDIKT S. LAFLEUR
LISTAMAÐUR OG ÚTGEFANDI
UMRÆÐAN
FRIÐARGÆSLA
,,
18-47 (18-19) Umræðan 18.7.2004 16:10 Page 2