Tíminn - 04.02.1973, Page 19

TÍMIIMM
Sunnudagur 4. febrúar 1973.
riH
Útgefandi: Framsóknarfiokkurinn
Framkvænidastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: l>ór-
arinn Þórarinsson. (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timáns).;.::
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasón,. Ritstjórnarskrif-;:;:
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306.:x
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglvs-.:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Áskriftargjald:
325 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-j;!;
takið. Blaðaþrent h.f.
Fréttaskýringar?
Um það hefur staðið deila milli rikisstjórnar
og stjórnarandstöðu, hver afstaða Islands skuli
vera gagnvart málarekstri Breta og Vestur-
Þjóðverja gegn íslendingum fyrir Alþjóða-
dómstólnum.
Rikisstjórnin hefur mótmælt eindregið að
Alþjóðadómstóllinn hefði nokkurn rétt til lög-
sögu eða afskipta af fiskveiðilögsögu
íslendinga og myndu íslendingar ekki virða þá
úrskurði, sem dómstóllinn kynni að kveða upp.
í samræmi við þessa afstöðu vildi islenzka rik-
isstjórnin alls ekki senda neinn talsmanna til
Haag, vegna þess að vist má telja, að það hefði
verið túlkað af Breta hálfu sem óbein viður-
kenning íslendinga á réttmæti afskipta dóms-
ins.
íslenzka rikisstjórnin taldi óheillasamning-
ana frá 1961 vera helzta þröskuldinn i þessu
mesta lifshagsmunamáli íslendinga. Þess
vegna sagði hún samningunum upp. Þeir tals-
menn stjórnarandstöðunnar, sem voru beinir
aðilar að gerð þess vandræðasamnings, hafa
hins vegar talið samninginn „stjórnmálasig-
ur” sinn.
Alþjóðadómstóllinn úrskurðaði sér lögsögu
og byggði á þvi, að samningarnir frá 1961 væru
enn i gildi.
Þegar þetta er allt haft i huga, eru það væg-
ast sagt mistök hjá Rikisútvarpinu að kveðja
til einn i „fréttaskýringaþátt” til að ræða
þetta mál, Gunnar Thoroddsen, sem gerði
vandræðasamninga þá, sem úrskurður dóms-
ins byggist á, og er sá talsmaður Sjálfstæðis-
flokksins sem mest hefur haft sig i frammi
opinberlega við að verja þessa samninga.
En auðvitað vissi Rikisútvarpið ekki fyrir
fram.að „fræðimaðurinn” Gunnar Thoroddsen
myndi i „fréttaskýringum ” sinum beita mjög
ófræðimannlegum aðferðum við túlkun á sátt-
mála Sameinuðu þjóðanna. Gunnar Thorodd-
sen sagði m.a., að íslendingar hefðu við inn-
göngu i Sameinuðu þjóðirnar skuldbundið sig
til að hlita öllum efnisúrskurðum Alþjóðadóm-
stólsins möglunarlaust, þ.e. að færa aftur inn
að 12 milum, ef dóminum sýndist svo. Vitnaði
„fræðimaðurinn og fréttaskýrandinn” til 94.
gr. sáttmála S.þ. Sú grein fjallar eingöngu um
þá, sem viðurkennt hafa sig aðilja að máli fyrir
dóminum, en Islendingar hafa mótmælt þvi að
þeir séu aðilar að máli fyrir dóminum. 94-gr. er
i tveimur liðum. „Fræðimaðurinn” lét sig hafa
það, að minnast ekki á seinni lið greinarinnar,
sem er þó sá hluti hennar, sem okkur skiptir
meiru vegna málatilbúnaðar rikisstjórnarinn-
ar i þessu máli. Þessi liður er svohljóðandi:
„Láti nokkur aðili að máli bregðast að fram-
kvæma þær skuldbindingar, sem honum ber
samkvæmt dómsúrskurði alþjóðadómstólsins,
getur hinn aðilinn skotið máli sinu til Öryggis-
ráðsins, sem getur, ef þvi þykir nauðsynlegt,
gert tillögur eða ákveðið aðgerðir til þess að
dóminum verði fullnægt.”
í ritstjórnargrein Timans i gær var einmitt
gerð glögg grein fyrir mikilvægi þessara
ákvaéða fyrir okkur íslendinga.
— TK
19
Francis Kent, Los Angeles Times:
Enn ríkir ömurlegt
ástand í Managua
Úákveðið er enn, hvort borgin verður endurreist
IBÚAR Nicaragua eru
smátt og smátt að ná fullum
tökum á þeim vanda, sem
leiddi af jarðskjálftanum
mikla, sem lagði meginhluta
borgarinnar Managua i rúst
tveim dögum fyrir jól. Nú er
unnið skipulega og af ein-
beitni, enda hefir mikil aðstoð
borizt erlendis frá.
Búið er að jarða flesta, sem
fórust i jarðskjálftanum.
örugg tala þeirra er ekki
kunn, en yfirleitt er talið, að
milli fjögur og sjö þúsund
manns hafi látizt. 300 þúsund
manns héldu lifi, en misstu
heimili sin. Dreifing vatns og
matvæla til þessa fólks fer nú
æ betur úr hendi með hverjum
deginum, sem liður. Heilsu-
tjón vofir ekki framar yfir.
NÚ er höfuðvandinn i þvi
fólginn, að útvega fólki þak
yfir höfuðið. Turner Shelton
sendiherra Bandarikjanna
komst þannig að orði, að
brýnustu verkefnin væru að
„halda uppi lögum og reglu”
og „endurreisa höfuð-
borgina”. Allnokkuð hefir
sýnilega þokast i áttina með
þetta hvort tveggja.
Mikið er um bláa skúra úr
plasti, eins og almennings-
simum er komið i viða um
lönd. Þá hafa lyfja- og ný-
lenduvöruverzlanir selt firnin
öll af allavega litum tjöldum.
Bilaviðgerðamaður einn hefir
meira aðsegja hafið starfsemi
sina undir berum himni.
Hér og hvar getur að lita
heimilisfeður, sem farnir eru
að reyna að múra upp i rif-
urnar á húsum sinum, reyna
að tengja þau við raflinur og
koma gleri i glugga i stað
þess, sem brotnað hefir.
Umskiptin eru þó einna mest
við heldztu viðskiptagöturnar
i Managua. Búið er að fjar-
lægja nálega allt brak af
götunum og sums staðar hafa
stórar jarðýtur rutt burt
rústum og hreinsað alveg all-
stór svæði.
ÞRATT fyrir þetta litur
borgin út eins og gerðar hafi
verið magnaðar loftárásir á
hana, hver á eftir annarri.
Meðfram sumum götunum
getur naumast ánnað að lita
en fjallháa hauga af hálf-
brunnu timbri, undna stálbita
og uppvafin rör. Ryk er hvar-
vetna mjög mikið, grátt, fint
ryk, sem setzt i augun,
smýgur inn i nef og munn og
torveldar andardráttinn.
En þarna eru fáir á ferli til
þess að barma sér. Hinn
hrundi hluti borgarinnar er
tryggilega varinn með gadda-
virsgirðingu og á henni eru
ekki nema þrjú hlið, sem
vopnaðir hermenn gæta, og
um þau fær enginn að fara
nema hafa i höndum skriflega
heimild yfirvalda hersins.
RIKISSTJÓRN Nicaragua
er að þvi leyti illa á vegi stödd,
að hrunin eru niu af hverjum
tiu húsum, sem hún hafði áður
til umráða. Starfsmenn
hennar verða þvi að hafa að-
setur i uppistandandi ibúðar-
húsum til og frá um Managua.
Æðsta stjórnin er þó i höndum
Anastasio Somoza hershöfð-
ingja, fyrrverandi forseta
landsins, en hann heldur til á
búgarði sinum og hefir i raun
og veru alræðisvald sem for-
maður neyðarnefndar rikis-
ins.
Kosningar eiga að fara fram
i landinu i september i haust.
Ekki eru allir trúaðir á, að þær
verði látnar fara fram á til-
settum tima. Að áliti flestra
þeirra, sem fylgzt hafa vel
með og eru öllum hnútum
kunnugir i stjórnmálum
landsins, er Somoza ekki lik-
legur til að flýta sér að afsala
sér þvi alræðisvaldi, sem hann
nú hefir.
SOMOZA hefir sætt harðri
gagnrýni fyrir störf sin og er
sakaður um að hafa látið
fylgismenn sina njóta að-
sendra matvæla og annarra
nauðþurfta á kostnað annarra,
sem ef til vill voru meira
þurfandi. Shelton sendiherra
segir þessar ásakanir að lang-
mestu leyti úr lausu lofti
gripnar.
Sendiherrann segir ibúa
Nicaragua sýnilega mjög svo
þurfandi fyrir erlenda aðstoð.
„En þeir halda ekki kyrru
fyrir með framréttar betli-
hendur. Þeir keppast við nótt
með degi og eru fagurt og
áþreifanlegt dæmi um ein-
beitni og atorku”.
Nokkur aðstoð hefir þegar
borizt og sennilega i eins
rikum mæli og unnt er að nýta
eins og sakir standa. Loftbrú
var reist til að flytja mat og
aðrar nauðþurftir til borgar-
búa, fyrst og fremst frá
Bandarikjunum, en.einnig
viðar að. Þessir flutningar eru
nú orðnir tiltölulega umfangs-
•litlir, eins og eðlilegt er.
Bandariski herin sendi fjöl-
mennar sveitir sérfræðinga á
vettvang i upphafi, en meiri-
hluti þeirra er horfinn heim.
FJARHAGSAÐSTOÐ er
þegar farin að berast i veru-
legum mæli. Hin alþjóðlega
þróunarnefnd Bandarikjanna
hefir mælt með þriggja
milljóna dollara framlagi til
þess að reisa hús i stað
tjaldanna, sem þorri manna
hefst nú við i. Samtök
Amerikjurikja hafa lagt að
mörkum 300 þús. dollara i
sama skyni. Þá hefir
þróunarbanki Ameriku veitt
140 þús. dollara til að standa
straum af viðtækri áætlana-
gerð og nefnd frá Alþjóða-
bankanum er á vettvangi að
kynna sér þarfirnar af eigin
raun.
Hópur sérfræðinga i hvers
konar aðstoð er að . kanna að-
stæður og erfiðleika við
endurbyggingu til frambúðar.
Ekki er vist, að það viðtæka og
mikla verk hefjist af fullri al-
vöru fyrri en eftir nokkur ár.
Hátt settur forustumaður hjá
þróunarstofnun Banda-
rikjanna hefir látið svo um
mælt, að enn hafi ekki verið
gerð nein drög að allsherjar-
áætlun. Enn hefir ekki einu
sinni verið ákveðið endanlega,
hvort Managua verði endur-
byggð á sinum gamla grunni
eða flutt á annan stað.
VEL geta risið alvarlegar
deilur um, hvort flytja eigi
Managua eða ekki. Haft er
eftir einum af talsmönnum
rikisstjórnar Nicaragua, Ivan
Osorio Peters, „að úr þessum
ágreiningi hafi alls ekki verið
skorið endanlega”. En hann á
að hafa bætt viö, að uppi væri
„mjög eindreginn vilji” til að
láta borgina risa á sinum
gamla grunni.
„Hér eru i jörðu og á hvers
konar framkvæmdir og
búnaður að verðmæti fjöl-
margar milljónir dollara, sem
við getum ekki tekið með
okkur”, sagði hann. „Við
höfum engin efni á að skilja
þetta eftir og láta það ónotað”.
Jarðfræðilegar athuganir
hafa þó sýnt alveg ótvirætt, að
borgin stendur beinlinis á
ákaflega háskalegu sprungu-
belti. Þar hafa orðið gifurlega
miklir og skaðvænir jarð-
skjálftar á liðinni tið, og gera
verður ráð fyrir, að þeir geti
einnig riðiðyfir i framtiðinni.
LZ
Hermenn gæta rústanna i Managua