Tíminn - 17.03.1973, Blaðsíða 8

TÍMINN
Laugardagur 17. marz 1973
Þeir kemba
botninn út af
Garðskaga
í leit að
flakinu af
E/SGoðafossi
VIÐ höfum oft heyrt og lesið frá-
sagnir af æfintýramönnum, sem
ferðast um á hafsbotni í leit að
sokknum skipum, ef vera mætti
að i þeim væri að finna einhvern
falinn fjársjóð eða annað, sem
mætti koma i verð. Við höfum
reyndar á undanförnum árum
fylgzt með einni slikri leit, sem
þó hefur ekki farið fram á hafs-
botni, heldur i sandi langt uppi á
landi. Það er leitin að gullskipinu
á Mýrdalssandi, sem oft hefur
verið i fréttum undanfarin sum-
ur. Hefur hún til þessa ekki borið
mikinn árangur. En þó hafa
leitarmenn ekki gefizt upp, þvi að
þarna eiga að vera falin i sandin-
um milljóna verðmæti i gulli.
Við sögðum frá þvi i siðustu
viku, að þrir ungir menn á Suður-
nesjum hefðu keypt flakið af e.s.
Goðafossi, sem sökkt var af þýzk-
um kalbáti rétt út af Garðskaga
þann 10. nóvember 1944, en þá var
skipið að koma heim frá Banda-
rikjunum, fullhlaðið af vélum og
öðrum verðmætum.
Það tók okkur nokkurn tima, að
komast að þvi hvaða menn þetta
væru, og þegar við loksins gátum
grafið það upp, náðum viö tali af
einum þeirra og báðum hann um
að leysa frá skjóðunni. Þessi
maður heitir Gunnar Kristinsson
og er búsettur i Njarðvikum, en
með þonum f þessari athyglis-
verðu og áreiðanlega spennandi
leit eru þeir Jón Borgarson, sem
er búsettur i Höfnunum og Emil
Kristjánsson, sem býr i Keflavik.
Eru þeir allir starfsmenn á Kefla-
vikurflugvelli og eiga þar að auki
það sameiginlegt, að hafa allir
mikinn áhuga á froskköfun.
Leituðu á röngum
stað i tvö ár
— Ahugi minn á þessu skipi
vaknaði fyrst þegar ég var strák-
ur, en þá heyrði 6g mikið talað
um það og verðmætin og manns-
lifin, sem þarna fóru — var það
fyrsta, sem Gunnar sagði. — Það
var svo ekki fyrr en fyrir lOárum,
að ég fór að hafa áhuga á þvi, að
finna skipið og reyna að bjarga
einhverjum verðmætum úr því,
en um það leyti fór ég að stunda
köfun.
Eitthvað 15 árum siðar barst
þetta i tal milli min og Jóns, en þá
vorum við að vinna saman, og við
ákváðum að kanna þetta mál.
Við komumst að þvi, að
bjbrgunarrétturinn á skipinu var
falur, og við slógum til eftir að
Emil var kominn i hópinn, og
keyptum réttindin og fengum af-
sal fyrir skipinu hjá trygginga-
félögunum.
Þá strax um sumarið fórum við
að leita, en áður hafði maður,
sem nii er látinn, leitað mikið á
þvi svæði, þar sem talið var að
skipið hefði sokkið.
Er skemmst frá þvi að segja, að
við snérumst þarna fram og aftur
á sjónum á smábáti, sem við
höfðum að láni allt sumarið 1968,
og einnig sumarið 1969, og fund-
um ekki neitt. Við notuöum allar
fristundir, sem við höfðum, þegar
gaf á sjó, til að leita og Utbjuggum
okkur m.a. tæki til þeirra hluta.
Var það búið til úr járni, sem
var einangrað þannig, að uggar
stóðu út i loftið og var siðan tengt
rafmagn i. Þegar þessir uggar,
sem ekki voru einangraðir,
snertu járn, gáfu þeir frá sér
merki, sem komu fram á
mælitækjum um borð.
Með þetta tæki i eftirdragi
sigldum við fram og aftur, en allt
kom fyrir ekki, krókarnir komu
aldrei við neitt járn. Eftir að við
höfðum leitað þannig i margar
vikur, komumst við að þvi, að við
Það er flakið af þessu skipi, sem
Garðskaga.
höfðum fengið uppgefna ranga
staðarákvörðun frá þeim, sem
töldu sig eitthvað vita um hvar
skiþið hefði sokkið.
Við komumst að þvi, þegar einn
þeirra, sem var með Goðafossi,
sagði okkur, að þeir hefðu séð til
lands, m.a. i Garðinn, þegar þeir
hefðu verið komnir i bátana. En
þar sem við vorum að leita, sást
ekki til þorpsins i Gerðum.
Þegar við vorum að jafna okkur
á þessu, fengum við mjög góðar
upplýsingar frá tveim mönnum i
Garðinum, sem horfðu i sjónauka
á skipið sökkva, þar sem þeir
voru i landi. Þeir tóku mið af
hornstaur á girðingu, en séð frá
þeim stað, er stefnan á innan-
verðan Snæfellsjökul.
Við þennan hornstaur settum
við upp stöng, sem sést langt utan
af hafi, en það hefur ekki nægt,
enda getur fjarlægðin séð Ur landi
skipt mörgum sjómilum til og frá.
Flakið er á um
40 metra dýpi
Við fórum yfir svæðið með
dýptarmæli og fyrir tveim árum
Suðurnesjamennirnir þrir eru nú að leita að á hafsbotni lít af
keyptum við okkur málmleitar-
tæki, sem við drógum á eftir okk-
ur i óðrum bát.
Kostnaðurinn við leitina, tækja-
kaup og annað, er þegar kominn
upp i hátt á þriðja hundrað þUs-
und krónur.
Við erum áreiðanlega bUnir að
tala við tugi manna, bæði menn,
sem voru með Goðafossi, þegar
hann sökk, fólk Ur landi, sem sá
hann sökkva, og sjómenn, sem
telja sig hafa fest veiðarfæri i
flakinu, og marga fleiri.
Á þessu hefur verið litið að
græða til þessa, en þó höfum við
komizt að þvi, að skipið er á um 40
metra dýpi og að það stendur þar
á kilinum á botninum. Það höfum
við eftir einum skipverja, sem
var einna siðastur frá á fleka.
Sagði hann, að skipið hefði fyrst
farið niður að aftan, og setið á
afturendanum i smástund,en sið-
an sigið niður að framan. Hann
hafi haldið sér i toppinn á fram-
mastrinu,þegar það var að fara
niður, og fullyrðir að það hafi ekki
lagzt á hliðina.
Það er talið Utilokað, að það
Þetta cru þreinenningarnir, sem leita að flakinu af E/S Goðafossi.
hafi lagzt saman á þessu dýpi, og
á þessu dýpi á það ekki að ryðga
mikið. Aftur á móti, ef það hefði
verið á um 20 metra dýpi, er
hætta á að það hefði ryðgað fljótt.
Einn okkar hefur skoðað þýzkt
skip, sem fórst við Mýrarnar fyr-
ir strið, og sagði hann, að það
hefði verið litið ryðgað, en það
var á um 30 metra dýpi.
Ég hef farið niður á þetta dýpi á
þeim slóðum, þar sem talið er að
flakið sé. Þá héldum við, að við
værum búnir að finna það, þegar i
ljós kom eitthvað á dýptarmælin-
um hjá okkur. Það reyndist þó að-
eins vera hæðarmismunur á botn-
inum, en þarna er mikið grjót á
botninum og villti það um fyrir
okkur og m'ælinum. Það kom mér
á óvart, þegar ég fór þarna niður,
hvað strauma gætti litið og birtan
var góð, en það fer nU lfka eftir
þvi hvernig veðrið er uppi.
Milljóna verðmæti fóru
niður með skipinu
Hvaða verðmæti eru það i skip-
inu, sem þið sækizt svona eftir?—
Æfintýralöngunin og þrjózkan eru
liklega aðal-ástæðurnar fyrir
þessari leit okkar að skipinu. En
að sjálfsögðu skipta verðmætin,
sem þarna eru, einnig miklu
máli.
I fáum orðum sagt skipta verð-
mætin, sem þarna liggja á hafs-
botni, mörgum milljónum króna.
Get ég t.d. sem dæmi nefntum 200
lestir af jarðkapli, sem nota átti i
sambandi við jarðlögn frá Kefla-
vikurflugvelli, en hann er þarna i
um 50 rUllum. Þá eru þarna vélar
i Andakilsárvirkjun, og þeim
fylgja um 70 spólur. Bara i þessu
tvennu eru milljóna verðmæti i
kopar.
Þá eru þarna um 50 tonn af hrá-
gUmmii og yfir 20 þúsund fl- af
viski, sem maður hefði ekkert á
móti að fá með upp, ef þær eru þá
heilar. Þarna er lfka um 500 pok-
ar af ábyrgðarpósti og fjöldinn
allur af öbru dóti, bæði málmum
og öðru.
En hvernig er það með fina bil-
inn, sem þarna átti að vera um
Framhald á bls. 25
• •
ÞEGAR GOÐAFOSSI VAR SOKKT
E/S Goðafoss var smiðað-
ur I Kaupmannahöfn og
Svendborg árið 1921. Skipiö
var stórt á okkar mæli-
kvarða og þótti glæsilegt og
gott skip I alla staði. Það var
1542 rúmlestir brúttó og 942
nettó að stærð, var um 72
metrar að lengd og 12 á
breidd. Farþegarými I skip-
inu var fyrir 67 manns.
Þegar Goðafossi var sökkt
var hann að koma frá
Bandarikjunum. Hafði hann
farið mcð skipalest til Eng-
lands og þaðan með annarri
lest til islands. Kvöldið áður
en skipið var skotið niður,
hafði skipalestin tvistrazt
fyrir sunnan Reykjanes.
Sum skipin höfðu leitað þar
vars, en önnur haldið áfram
fyrir nesið og i þeim hópi var
Goðafoss.
Þegar skipið var úti af
Garðskaga sáu skipverjar
björgunarbáta með mönnum
af oliuskipi, sem hafði orðið
fyrir skoti skömmu áður.
Var þvi Goðafossi snúið af
leið og honum stefnt I átt að
bátunum. Þegar skipbrots-
menn voru komnir um borð,
kom tundurskeyti i skipið.
Var þá klukkan um eitt eftir
hádegi 10. nóvember 1944 og
voru flestir skipverjar og
farþegar i borðsal eða á þil-
fari, en skipshöfnin var I
þessari ferð 30 manns — og
farþegar 12.
Ekki tókst að koma
björgunarbátum á flot, en
nokkrir björgunarflekar
losnuðu eða voru leystir.
Þegar skipið byrjaði að
sökkva að aftan, köstuðu
margir sér I sjóinn og syntu
að flekunum. Voru margir
þeirra illa brenndir og
meiddir. Með skipinu fórust
24 menn, þar af 14 skipverjar
og 10 farþegar. í þeim hópi
voru fjögur börn, það yngsta
rétt ársgamalt. Þá fórust 19
af þeim 20 skipbrotsmönn-
um, sem Goðafoss hafði
bjargað þarna skömmu áð-
ur, en þeir voru allir brezkir.
Þennan sama dag voru
hundruð skipa skotin niður á
Atlantshafi af þýzkum
kafbátum. Var sagt, aö það
hafi verið gert til aö sýna
Englendingum, að þeir réðu
ekki yfir hafinu. En daginn
áður'hafði Churchill sagt i
útvarpsræðu til þjóðarinnar,
að nú réðu Englendingar yfir
öllu Atlantshafinu. Þessari
frétt var fagnað á flestum
hcrstöðvum bandamanna,
m.a. á Keflavikurflugvelli
með mikilli veizlu.
Hvort sem það var nú
veizlunni að kenna, eða
menn tóku þessa fi llyrðingu
forsætisráðherrans svo bók-
staflega, þá fór nn svo, að
þennan dag voru engar
leitarflugvélar sendar á loft
til að lcita að kafbátum frá
Keflavik, og þvi sást ekki til
þessa kafbáts, sem skaut
niður Goðafoss og önnur skip
á þessum slóðum.
Kafbátur þessi og foring-
inn, sem stjórnaði honum I
þessari á.rás, fórst skömmu
fyrir striðslok. En sam-
kvæmt skýrslum, sem hafa
komið fram i dagsljósið eftir
strið, mun foringi þessi hafa
fengið miklar ákúrur hjá
yfirmönnum sinum fyrir að
skjóta Goðafoss niður og
hæla sér svo siðan af þvi þeg-
ar heim var komið.