Fréttablaðið - 26.08.2004, Blaðsíða 8

8 26. ágúst 2004 FIMMTUDAGUR
Sonur Margaretar Thatcher:
Grunaður
um valdarán
SUÐUR-AFRÍKA, AP Lögreglan í Suð-
ur-Afríku handtók í gær Mark
Thatcher, son Margaretar
Thatcher, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Bretlands, grunaðan um
að taka þátt í samsæri um valda-
rán í Miðbaugs-Gíneu.
Thatcher, sem er 51 árs, var
handtekinn í Höfðaborg og
mætti í dómsal síðar um daginn
þar sem honum var birt ákæra.
Lögmaður Thatcher segir hann
handtekinn grunaðan um að
fjármagna þyrlukaup sem átti
að nota við valdaránið.
Thatcher kveðst sýkn saka af
ákærunni. Nítján aðrir hafa
verið kærðir í Miðbaugs-Gíneu
fyrir aðild sína að valdaráninu
og 70 málaliðar eru undir grun í
Zimbabwe. Yfirvöld í Mið-
baugs-Gíneu vilja fá Thatcher
framseldan. Miklar olíuauðlind-
ir landsins eru taldar helsti
hvati samsærismannanna.
Thatcher hefur starfað í olíu-
bransanum undanfarin ár og kom-
ist í kast við lögin áður. Hann bjó í
Bandaríkjunum þar til fyrir
tveimur árum en flutti þá til Suð-
ur-Afríku. Hann var meðal annars
grunaður um ólöglega vopnasölu
á meðan móðir hans var enn for-
sætisráðherra. ■
Óvíst um lækkun
vaxta nýju lánanna
Ný lán bankanna hafa þegar haft áhrif á ávöxtunarkröfu á markaði til lækkunar. Hækkandi stýrivextir
vinna á móti og ekki víst að vextir bankanna lækki frekar í bráð. Forstöðumaður Hagfræðistofnunar telur
nýju lánin auka þensluna í samfélaginu. Þau styðji við hækkanir á fasteignaverði og auki enkaneyslu.
LÁNAMARKAÐUR Skiptar skoðanir
eru um hvort útlánavextir íbúða-
lána muni lækka mikið meira en
nú er þrátt fyrir lækkun ávöxtun-
arkröfu. Ávöxtunarkrafa á mark-
aði hefur lækkað ávöxtunarkröfu
á markaði. Sérfræðingar á mark-
aði gera ráð fyrir að sú þróun
haldi áfram. Margir velta því sér
hvort vextir af lánum bankanna
muni lækka enn frekar.
Tryggvi Þór Herbertsson, for-
stöðumaður Hagfræðistofnunnar,
segir að ekki sé sjálfgefið að vext-
irnir lækki þótt ávöxtunarkrafan
fari niður. Við lækkun ávöxtunar-
kröfu lækki fjármagnskostnaður
bankanna vegna skuldabréfaút-
gáfu. „Hins vegar eru um 70 pró-
sent þess fjár sem bankarnir afla
sér háð stýrivöxtum Seðlabank-
ans.“ Stýrivextir Seðlabankans
eru á uppleið og spáð er hækkandi
vöxtum í viðskiptalöndum okkar.
„Undirliggjandi vextir fara lækk-
andi en venjulegur íbúðareigandi
þarf ekki að verða svo mikið var
við það.“
Tryggvi Þór segist gera ráð
fyrir að hörð samkeppni muni
áfram ríkja á þessum markaði.
„Það sem við erum að sjá eru af-
leiðingar einkarekins bankakerfis
og frelsis á fjármagnsmarkaði.
Það var hægt að gera þetta fyrr
en þá vantaði viljann. Það má
segja að KB banki hafi kastað
stríðshanskanum með nýju lánun-
um.“ Tryggvi segir að ef Íbúða-
lánasjóður ákveði að bregðast við
af fullum krafti, þá verði erfitt
fyrir bankana að keppa við hann.
Hann segir að þótt KB banki hafi
kannski ekki mikið upp úr lánun-
um sem slíkum, þá fái bankinn
góða umræðu um sjálfan sig í
kaupbæti með því að taka frum-
kvæðið.
Tryggvi telur að þessi nýju lán
auki á þensluna í samfélaginu,
styðji við hækkanir á fasteigna-
markaði og auki einkaneyslu. „Þetta
hefur áhrif á einkaneysluna, sér-
staklega hjá fólki sem keypti í upp-
hafi hækkana á fasteignamarkaði.“
Hann segir að margir freistist ef-
laust til að bæta ofan á núverandi
skuldir með lánum á lægri vöxtum.
„Það kæmi manni ekkert á óvart ef
það gerðist.“
hafliði@frettabladid.is
SVONA ERUM VIÐ
FJÖLDI ÍSLENSKRA
EINKALEYFISUMSÓKNA
HJÁ EINKALEYFASTOFUNNI:
1990 17 umsóknir
1994 22 umsóknir
1998 41 umsókn
2002 60 umsóknir
Heimild: Einkaleyfastofan
– hefur þú séð DV í dag?
Stjörnulögfræðingur óttast um
líf og limi fjölskyldu sinnar
Bátasmiður hótar Helga
Jóhannessyni lífláti –
sat áður inni
fyrir að
rassskella
lögmann
Aukin samkeppni í útlánum:
Stimpilgjald ríkisins
markaðshindrun
VIÐSKIPTI Stimpilgjald ríkisins
vegna nýrra lána virkar að mati
sérfræðinga sem markaðshindrun
í vaxandi samkeppni um endur-
fjármögnun lána. „Bankarnir eru
búnir að lækka lántökugjöld sín úr
tveimur prósentum niður í eitt,“
segir Jafet Ólafsson, forstjóri
Verðbréfastofunnar. Stimpilgjald
vegna nýrra lána er 1,5 prósent og
dregur því úr hagkvæmni þess að
endurfjármagna lán á lægri vöxt-
um. „Stórir aðilar gefa ekki út
skuldabréf heldur gera lánasamn-
inga með allsherjar tryggingu á
bakvið. Þar með sleppa þeir við
stimpilgjaldið. Það eru bara stórir
aðilar sem sleppa við stimpilgjald-
ið en almenningur þarf að borga
þetta stimpilgjald sem þekkist
ekki í nágrannalöndunum.“
Jafet segir að þetta sé klár-
lega markaðshindrun á markaði
þar sem aukin samkeppni er í
vaxtakjörum. Ákveðinn hópur er
því að borga hærri vexti en ella
vegna þess að stimpilgjaldið étur
upp ávinninginn af lækkandi
vöxtum. ■
THATCHER MÆÐGININ
Thatcher er grunaður um að fjármagna kaup á þyrlu sem nota átti við valdarán í Mið-
baugs-Gíneu.
DREGUR ÚR ÁVINNINGI
Jafet Ólafsson segir stærri aðila koma sér hjá
stimpilgjaldi með því að gera lánasamninga í
stað þess að gefa út skuldabréf.
AUKIN NEYSLA
Tryggvi Þór Herbertsson, forstöðumaður Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands, segir að ekki
kæmi sér á óvart þótt einhver hópur þeirra sem endurfjármagna húsnæði með nýjum
lánum nýti svigrúmið til aukinnar neyslu.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA
Akureyri:
Frítt í strætó
SVEITARSTJÓRNARMÁL Á Akureyri
hyggjast menn nota aðrar aðferðir
við að fjölga farþegum með strætis-
vögnum en á
höfuðborgar-
s v æ ð i n u .
Verða á næst-
unni borin út
ókeypis mán-
aðarkort í
strætisvagna
bæjarins og
standa vonir til
að með því sé hægt að slá tvær flug-
ur í einu höggi; fjölga farþegum og
um leið kynna fyrir fólki nýjar leið-
ir strætisvagna bæjarins. Hafa ver-
ið gerðar talsverðar breytingar á
leiðakerfinu fyrir norðan og fækkar
þar með leiðum úr tíu í fjórar. Al-
mennt er ódýrara að ferðast með
strætisvögnum á Akureyri en í höf-
uðborginni og stendur ekki til að
breyta gjaldinu. ■