Fréttablaðið - 26.08.2004, Blaðsíða 52

Nú í sumar kom út myndkort (gert á
grunn loftmyndar) á vegum Loft-
mynda ehf. af „Reykjanesi“ í mæli-
kvarðanum 1:50 000 og var því dreift
inn á öll heimili á Suðurnesjum og er
jafnframt til sölu. Kortið var sam-
vinnuverkefni fyrirtækisins og
Ferðamálasamtaka Suðurnesja og
styrkt af þremur bæjarfélögum á
Suðurnesjum svo og Hitaveitu Suð-
urnesja. Kortið ber heitið Reykjanes
sem er rangt því það spannar allan
Reykjanesskagann en ekki bara
syðsta oddann sem heitir Reykjanes.
Skrýtið að fólk í Ferðamálanefnd
Suðurnesja viti ekki hvað landsvæðið
heitir sem það býr á.
Við fyrstu yfirferð sá ég svo
margar villur á kortinu að ég verð að
gera athugasemdir þó ekki væri
nema í þágu landsins (örnefna og
sögu).
Rangt tákn
Prófarkalestur er lélegur því víða
sjást villur. Í skýringum er t.d.
ákveðið tákn (koppur á hvolfi) notað
yfir áhugaverða hella en það tákn er
líka notað yfir áhugaverða staði, t.d.
vatnsstæði og landamerkjahóla.
Fljótlega sést þó að táknið yfir
áhugaverða staði á að vera kassi með
tölum. Svigar eru notaðir ómarkvisst
en eiga að vera utan um eyðibýli og
húsatóftir samkvæmt skýringum.
Litla-Eldborg (gígur) undir Geitahlíð
er t.d. innan sviga en Stóra-Eldborg á
sama stað ekki. Við eða í Litlu-Eld-
borg hefur aldrei verið bær svo vitað
sé og er sviganotkunin því óskiljan-
leg. Samkvæmt hefðinni eiga örnefni
að skrifast hægra megin við staðinn
sem vísað er til ef tök eru á en þeirri
hefð er ekki fylgt á kortinu.
Ferðafélag Íslands og Útivist eru
með „skótákn“ sem mælikvarða á
erfiði göngu, ýmist einn, tvo eða þrjá
skó. Hér er brotin sú regla og einn
skór er settur á gönguferðir allt upp
í 22 km (7-8 klst.) og að hluta um
fjalllendi. Aðeins ein gönguleið á
kortinu fær tvo skó en það er
Reykjavegurinn sem er 114 km.
Pappírinn í kortinu er lélegur og far-
inn að rifna í brotunum strax við
fyrstu skoðun. Litlar líkur eru á því
að það þoli hnjask í bakpoka eða
handfjötlun undir berum himni. Hitt
er líka slæmt að eldra fólk á erfitt
með að nýta sér það nema með
stækkunargleri því litir falla svo
saman.
Kolbeinsvarða horfin
Athugasemdirnar hér á eftir bein-
ast einkum að fæðingarhreppi
mínum, Vatnsleysustrandarhreppi:
Kolbeinsvarða á mörkum Njarðvíkur
og Voga er ekki til lengur. Hún hefur
líklega verið tekin í vegagerð eða
einhver mannvirki tengd hernum á
sínum tíma. Stóra varðan sem nú
stendur þarna aðeins austan við Ytri-
skoru heitir Brúnavarða og er mið af
sjó þegar fiskur er sóttur út á Brún í
Stakksfirði. Mörguvörður (Tyrkja-
vörður) á Vogastapa eru ekki settar
inn en við þær er elsta gatan um
Stapann mjög greinileg en hún
tengdist t.d. Sandakraleið (leið 13)
austan úr sveitum og lá suður á nes,
fyrrum Rosmhvalanes. Hólmabúð,
Stapabúð og Brekka (tættur undir
Vogastapa) eru ekki settar innan
sviga sem algilt er ef um eyðibýli er
að ræða. Á kortinu er útilokað að sjá
út hvar þessi eyðibýli eru staðsett og
svo virðist sem þau hafi staðið á
svæðinu milli Vogastapa og Krist-
jánstanga sem er rangt, þau stóðu öll
fast undir Vogastapa. Einn hvítur
kross er settur þarna undir Stapann
þar sem Kerlingarbúðir eru en það
örnefni ekki sett inn. Engir krossar
eru þar sem hinar „búðirnar“ fyrst-
nefndu eru þó þær séu skráðar á
kortið. Reiðskarð er sett á rangan
stað eða meðfram Gamla Keflavíkur-
veginum frá Vogum upp Stapann en
ætti að vera við upphaf Stapagötunn-
ar (leið 11) frá Vogum. Örnefnið Arn-
arhleif í Skógfellahrauni, suður af
Snorrastaðatjörnum, hef ég aldrei
séð fyrr á prenti né heyrt um. Ör-
nefnið Hálfnunarhóll er allsendis
óvíst hvar er þó heimildir segi hann
vera „ . . . mitt á milli Skógfella . . . og
er þar talið hálfnað til Voga frá Þór-
kötlustöðum . . . “. Á kortinu er hann
settur rétt sunnan við Litla-Skógfell
og má ætla að mælistika hafi verið
notuð á kortið til þess að staðsetja
hann, sem er auðvitað út í hött.
Menn fyrrum notuðu ekki
mælistikur heldur ákvörðuðu vega-
lengdir miðað við þann tíma sem tók
þá að fara um ákveðið landslag.
Sandakravegur (leið 14) sem er forn
skreiðarleið og þjóðleið að austan
kom miklu norðar inn á Skógfella-
leiðina heldur en sýnt er og er það
miður því mjög erfitt hefur verið að
koma þessari leið réttri inn á kort
eins og hún er þó merkileg. Dalsels-
stígur er spánnýtt og óæskilegt ör-
nefni. Enginn veit hvort selstaðan í
Dalseli hafi verið frá Járngerðar-
stöðum eða Stóru-Vogum og því frá-
leitt að búa til selstíg úr Vogum í
Dalsel eins og gert er á kortinu. Ör-
nefnið Vogar er skráð tvisvar, fyrst
með stórum stöfum sem táknar bæ
eða þorp og svo aftur með litlum
stöfum hægra megin við Minni-Voga
og virðist vera nafn á býli. Lengi vel
skiptust Vogarnir í tvær megin-
jarðir, Stóru- og Minni-Voga, og á
kortinu eru Stóru-Vogar (nú eyði-
býli) settir á rangan stað. Almenn-
ingsvegurinn (leið 14) ofan við
Brunnastaðahverfið er settur drjúg-
um neðan við Presthóla en liggur á
milli þeirra. Lyngborg (rústir af
fjárborg) í Strandarheiðinni er
glænýtt örnefni sem ég hef aldrei
heyrt fyrr. Um er að ræða grjót-
hrúgu á sléttlendi sem eingöngu
þjálfaðir „landlesarar“ geta áttað sig
á að hafi verið fyrrum fjárborg.
Engar heimildir um aldur Staðarborgar
Vel uppistandandi og augljósar
fjárborgir í Vatnsleysustrandar-
hr.landi eins og Pétursborg og
Hringurinn eru ekki nefndar á kort-
inu en „Lyngborg“ er sett inn. Lyng-
hóll er þekkt örnefni ofan við grjót-
hrúguna og því hefur útgáfuaðila
fundist hentugt að nefna hrúguna
Lyngborg! Hlöðunes er nefnt
Hlöðversnes en á síðustu öldum
hefur bærinn (eyðibýlið) verið kall-
að Hlöðunes og er svo t.d. í Jarða-
bókinni 1703. Minna-Knarrarnes
heitir að sjálfsögðu svo en ekki
Litla-Knarrarnes eins og sagt er á
kortinu. Breiðagerði er ekki á kort-
inu þó svo að það hafi verið merki-
leg jörð (býli) á sínum tíma en aftur
á móti er Breiðagerðisvíkin utan við
tíunduð. Sagt er að Staðarborgin
(28) sé „Hringlaga fjárborg frá 10.
öld.“ Engar heimildir eru til um ald-
ur borgarinnar og enginn fræðimað-
ur hefur sett á prent ágiskun þar að
lútandi. Þórustaðastígurinn (leið 15)
á ekki upphaf þar sem sagt er held-
ur nokkru sunnar, ca við nyrðri
landamerki samnefndrar jarðar.
Hann liggur ekki framhjá Staðar-
borginni og ekki svona langt til n-a
frá Keili heldur meðfram Hrafna-
fellinu. Þórustaðastígurinn virðist,
því miður, hafa verið rissaður
handahófskennt inn á kortið.
Hrafnafellið við Keili er ekki á kort-
inu heldur eru hnjúkarnir þrír (þar
með Hrafnafellið) kallaðir Keilis-
börn sem er nýrri tíma örnefni og
ekki frá heimamönnum komið.
Hrafnafellið er nefnt í gömlum
landamerkjalýsingum og ber að
virða sem gilt örnefni á kortum. Við
Flekkuvík er golfvallarmerki en
golfvöllur hreppsins er ekki þar
heldur við Kálfatjörn. Hvassa-
hraunskatlar (gervigígar) heita
Strokkamelur og er orðið tímabært
að það örnefni heimamanna taki
sess á kortum. Fyrra örnefnið er lík-
lega komið frá jarðfræðingum. Tvö
Lambafell eru sett niður norðan
Trölladyngju með nokkru millibili.
Það syðra er nokkurn veginn á rétt-
um stað en hitt sem sett er við Eini-
hlíðar sunnanverðar er ekki til en
þar er „hellismerki“ samkvæmt
skýringum = athyglisverður staður.
Þetta merki á líklega að vera við
syðra Lambafellið en þar er Lamba-
fellsgjáin, merkilegt náttúrufyrir-
bæri. Skorás á mörkum Hvassa-
hrauns og Lónakots er á röngum
stað, á að vera fast sunnan við Lóna-
kotssel og þar er Skorásvarða á
mörkum.
Hér að framan hefur aðeins ver-
ið drepið á galla sem sáust við
fyrstu skoðun. Á bakhlið mynd-
kortsins segir: „Nákvæmni mynd-
kortsins er mikil og því hentar það
sérstaklega vel til að rata eftir á
göngu.“ Eitthvað má nú draga
nákvæmni þess í efa samkvæmt
ofanrituðu. ■
26. ágúst 2004 FIMMTUDAGUR24
Nýtt landakort
af Reykjanesskaga
Við fyrstu yfirferð sá
ég svo margar villur
á kortinu að ég verð að
gera athugasemdir þó ekki
væri nema í þágu landsins
(örnefna og sögu).
,,
Jafnræði til íbúðalána
Það er vissulega fagnaðarefni að
KB banki skuli nú bjóða íbúðar-
kaupendum og íbúðareigendum
lán á hagstæðari vöxtum en ver-
ið hefur, þ.e. á 4,4% vöxtum.
Ekki kemur á óvart að aðrir
bankar fylgi hér í kjölfarið. Sá
sem þetta ritar er þeirrar skoð-
unar að vextir af íbúðalánum
hafi verið allt of háir. Bæði
Íbúðalánasjóður og lífeyrissjóðir
hafa reiknað sér óhóflega háa
vexti af íbúðalánum. Þeir hafa
nánast stundað okurstarfsemi
þegar litið er til þess að lánin eru
verðtryggð og veðin eru í varan-
legustu verðmætum þjóðarinnar,
íbúðarhúsnæðinu. Enda eru það
íbúðarhúsin sem bankarnir vilja
ná í og tryggja veð sín.
Lán Íbúðalánasjóðs hafa auk
þess verið með ríkisábyrgð og
því enn síður ástæða til hárra
vaxta. Vaxtastefna lífeyrissjóð-
anna hefur einungis verið sú að
vera ávallt a.m.k. 0,5% yfir vöxt-
um Íbúðalánasjóðs. Hafa lífeyr-
issjóðirnir í krafti þess rakað að
sér fjármagni langt umfram það
sem eðlilegt er af þessari þjón-
ustu. Vextir af slíkum lánum
ættu ekki að þurfa að vera yfir
3%. Niðurboð bankanna eru því
eðlileg og fagnaðarefni ef þau
væru gerð á jafnræðisgrunni, en
svo er því miður ekki.
Hitt er svo alvarlegra mál að
KB banki ríður nú formlega á
vaðið með því að bjóða mismun-
andi lánakjör eftir búsetu. Til
þessa hefur mismunun eftir bú-
setu verið meir óopinberar
vinnureglur en eru nú kynntar
grímulaust. 80% lán af verðmati
íbúðar á Reykjavíkursvæðinu og
á Akureyri en einungis 60% af
verðmati íbúða annars staðar á
landinu er tilboð bankanna. Inn-
lent fjármagn KB banka fyrrum
Búnaðarbanka er ekki síður
komið frá íbúum hinna dreifðu
byggða og innlend umsvif hans í
dag eru ekki síður þar. Hvað
segja nú viðskiptavinir gamla
Búnaðarbankans á Sauðárkróki
sem lögðu Sparisjóð Sauðár-
króks inn í hann á sínum tíma og
gerðu bankann hér í Skagafirði
að einu öflugusta útibúinu? Nú
eru Skagfirðingar formlega lýst-
ir annarsflokks fólk í augum
þess sama banka.
Það verður félegt fyrir for-
svarsmenn KB banka og Lands-
banka hér í Skagafirði að skella
þessu köldu framan í viðskipta-
vini sína.
Við íbúar Skagafjarðar og
landsmenn allir hljótum að mót-
mæla þessari grófu mismunun
sem hér er höfð í frammi og
krefjast leiðréttingar. Við erum
ein þjóð í þessu landi. Bankarnir
starfa samkvæmt lögum. Í 65. gr.
stjórnarskrárinnar stendur: „All-
ir skulu jafnir fyrir lögum.“ Að
koma sér upp þaki yfir höfuðið
er ein af okkar grunnþörfum og
þar hefur Íbúðalánasjóður mikil-
vægu hlutverki að gegna með því
að veita lán á samfélagslegum
grunni. Þar hefur jafnræðis
verið gætt þó vextir hafi vissu-
lega verið of háir. Það er ánægju-
legt að fleiri vilji bjóða íbúða-
kaupendum þjónustu sína með
hagstæðum lánum en það verður
að gerast á jafnræðisgrunni.
Þessi mismunun bankanna sem
þeir núna boða er að mínu mati
brot á jafnræðisreglu stjórnar-
skrárinnar og bankarnir mega
ekki komast upp með þessa
óhæfu gagnvart þjóðinni. Ef um
þrýtur er það krafa á stjórnvöld
að gæta þess að landsmenn séu
hér jafnir fyrir lögum.
Höfundur situr í sveitarstjórn
fyrir Vinstri græna í Skagafirði. ■
UMRÆÐAN
LANDAKORT AF REYKJANESI
SESSELJA GUÐMUNDSDÓTTIR
MOSFELLSBÆ
BYLTING Á LÁNAMARKAÐI
Stjórnendur KB banka kynna nýju íbúðalánin. Lánakjörin verða mismunandi eftir
búsetusvæði.
BJARNI JÓNSSON
SVEITARSTJÓRNARMAÐUR
UMRÆÐAN
ÍBÚÐALÁNASJÓÐUR
Hitt er svo alvar-
legra mál að KB
banki ríður nú formlega á
vaðið með því að bjóða
mismunandi lánakjör eftir
búsetu. Til þessa hefur mis-
munun eftir búsetu verið
meir óopinberar vinnureglur
en eru nú kynntar grímu-
laust.
,,
Hagvöxtur og veðurblíðan
Nýlega unnu Íslendingar sigur á Slóven-
um í handbolta í Aþenu. Ekki hvarflaði
að okkur annað en að við gætum sigrað
Slóveníu; spurningin var bara hvort það
tækist í þetta sinn. Ekki leiddum við
hugann að því að þarna væri við mun
fjölmennari þjóð að etja.
Bandarískur gestaprófessor við Háskól-
ann í Reykjavík var nýlega að velta fyrir
sér því sem væri líkt og ólíkt með Ís-
landi og Bandaríkjunum. Hann nefndi
meðal annars að fólksfjöldi á Íslandi
væri einn þúsundasti af fólksfjölda
Bandaríkjanna. Á hinn bóginn væri
landsframleiðsla á mann mjög svipuð í
löndunum tveimur eða um 30 þúsund
dalir á Íslandi samanborið við ríflega
36 þúsund dali í Bandaríkjunum í fyrra.
Íslendingar sjá almennt ekki smæð
þjóðarinnar sem vandamál. Ýmis fyrir-
tæki hafa á síðustu misserum sótt
mjög á á alþjóðamarkaði. Það hvarflar
ekki að okkur að þangað ættum við ef
til vill ekki erindi. Stórhugann má
meðal annars sjá í útrás bankanna og
Baugsmanna. Minnimáttarkennd
vegna smæðar hefur sjaldan háð Ís-
lendingum.
Fjöldi íbúa í Slóveníu er 2 milljónir.
Slóvenía var hluti af gömlu Júgóslavíu
áður en hún hlaut sjálfstæði árið 1991.
Um er að ræða vestasta hluta gömlu
Júgóslavíu sem ávallt hefur haft mikil
viðskipti við nágrannaríkin, Austurríki
og Ítalíu. Íbúar Slóveníu eru framsýnir
og sem dæmi má nefna að þar var
stofnaður viðskiptaháskóli árið 1986,
nokkru áður en járntjaldið féll.
Efnahagsástandið í Slóveníu er nú til-
tölulega gott. Hagvöxtur nam 2,3% á
síðasta ári. Landsframleiðsla á mann er
reyndar töluvert minni en á Íslandi og í
Bandaríkjunum, eða ríflega 18 þúsund
dalir á mann. Þetta er aftur á móti
hærri landsframleiðsla á mann en í
flestum öðrum ríkjum Austur-Evrópu.
Atvinnuleysi er 6,7%. Á þessu ári er
spáð 3,6% hagvexti í Slóveníu miðað
við 4,3% á Íslandi. Þá gekk Slóvenía í
Evrópusambandið fyrr á þessu ári.
Ég fór til Slóveníu fyrr í sumar og naut
þar gestrisni innfæddra, auk þess að
njóta hinnar gífurlega fallegu náttúru
landsins. Ég sá framsýna menntaða
þjóð í fallegu landi þar sem möguleik-
arnir væru óþrjótandi. Frá Slóvenum
heyrðist hins vegar oftar en ekki: Já, en
við erum svo smá þjóð. Ég velti því fyrir
mér hvort það væri stórhugur Íslend-
inga sem hefði umfram annað fleytt
okkur svo langt í efnahagsmálum. Ætli
við gætum gert þetta viðhorf að út-
flutningsvöru? ■
ÞJÓÐARBÚSKAPURINN
KATRÍN ÓLAFSDÓTTIR
HAGFRÆÐINGUR
Ég velti því fyrir mér
hvort það væri stór-
hugur Íslendinga sem hefði
umfram annað fleytt okkur
svo langt í efnahagsmálum.
,,