Fréttablaðið - 08.11.2004, Blaðsíða 67

Arthúr Björgvin Bollason
hefur þýtt magnaða dag-
bókarfrásögn frá seinni
heimsstyrjöld
„Eitt af því sem mér fannst magnað
við þessa bók er hvað konan sem
segir söguna er sterk persóna,“ seg-
ir Arthúr Björgvin Bollason en
hann er þýðandi bókarinnar, Dag-
bók Berlínarkonu, sem Stöng hefur
gefið út. Bókin hefur vakið gríðar-
lega athygli í Þýskalandi og víðar,
enda afar mögnuð saga úr þýskum
raunveruleika. Þetta er dagbók
þýskrar vel menntaðrar konu sem
varð fórnarlamb rússneskra her-
manna við lok seinna stríðs, líkt og
svo margar kynsystur hennar í
Berlín. Eftir stríðið lét hún dagbæk-
ur um ömurlega lífsreynslu ganga á
milli vina sinna. Einn þeirra lét gefa
þær út í Bandaríkjunum en konan
vildi skiljanlega ekki að nafn henn-
ar kæmi fram.
„Umfjöllun um stríðið hefur ver-
ið ærin en þessi hlið hefur ekki mik-
ið komið fram,“ segir Arthúr Björg-
vin. „Þýsku konurnar fóru hvað
verst út úr styrjöldinni og urðu villi-
bráð fyrir rússneska herinn. Höf-
undurinn settist niður eftir óhugn-
anlega daga og lýsti mjög nákvæm-
lega og í smáatriðum því sem fyrir
bar og gert var við hana og aðrar
konur. Það sem gerði það að verkum
að ég vildi þýða þessa bók er hversu
vel hún er skrifuð. Höfundur er
góður penni, skrifar fallegt mál og
er mjög snjöll og greind kona. Það
er furðulegt að hún sem þolandi
skuli geta sagt þessa sögu á jafn
haturslausan hátt og hún gerir og af
meiri skilningi og innsæi en maður
gæti átt von á frá manneskju sem er
rétt að standa upp eftir nauðgun
rússneskra hermanna. Magnaður
þáttur í sögunni eru lýsingar henn-
ar á því hvernig manneskja fer að
því að bjarga sér í vonlausum að-
stæðum. Þessi kona lifir af þreng-
ingar án þess að svigna og bogna og
tekur þessum þjáningum af þvílíku
æðruleysi að leitun er að öðru eins.
Hún er sett á ystu mörk þess þolan-
lega en bugast ekki. Hún er alvöru-
hetja,“ segir Arthúr Björgvin.
28 8. nóvember 2004 MÁNUDAGUR
Sýning á verkum glerlistamann-
anna Sigrúnar Einarsdóttur,
Sørens Larsen og textíllistakon-
unnar Ólafar Einarsdóttur verður
opnuð í Glassmuseet Ebeltoft í
Danmörku 13. nóvember næst-
komandi.
Sýningin er byggð á sýningunni
“Gler Þræðir“ sem listamennirnir
settu upp í Listasafni ASÍ 2002, en
sú sýning var haldin í tilefni 20 ára
starfsafmælis glerverkstæðis Sig-
rúnar og Sørens, Gler í Bergvík.
Í kjölfar sýningarinnar í Listasafni
ASÍ var listamönnunum boðið að
sýna verkin í tveim söfnum í Dan-
mörku, Glasmuseet í Ebeltoft,
sem er eitt af stærstu og virtustu
glersöfnum Evrópu og í Kunst-
industrimuseet Kaupmannahöfn.
Sigrún mun sýna glerskúlptúra og
veggverk og einnig verða sýndir
glerskúlptúrar Sørens auk verka
sem þau unnu saman. Ólöf sýnir
ofin rýmisverk og þá verða sýnd
verk unnin í samvinnu listamann-
anna þriggja úr gleri og textíl
ásamt nýjum verkum Sigrúnar og
Ólafar.
Verndari sýningarinnar er Vigdís
Finnbogadóttir og mun hún halda
fyrirlestur um Ísland 16. nóvember
í Glasmuseet Ebeltoft. Gefinn verð-
ur út veglegur bæklingur af tilefni
sýningarinnar og er Sørens Larsen
minnst þar sérstaklega, en hann
lést í bílslysi 28. mars 2003.
Sýningin í Ebeltoft mun standa til
27. febrúar 2005. Hún mun síðan
opna í Kunstindustrimuseet í
Kaupmannahöfn 18. mars og
stendur sú sýning til 15. maí 2005.
Kl. 19.50
Fyrsta kynning af fimm á Edduverð-
laununum í Sjónvarpinu.
menning@frettabladid.is
Gler og textíll í Danmörku
Hetjusaga frá Berlín
!
Rakarinn morðóði
Miðasalan er opin kl. 14-18 virka daga, kl. 13-18 lau. og sun. og fram að sýningu sýningardaga. Símasala kl. 10-18 virka daga.
Miðasala á Netinu: www.opera.is
Fös. 12. nóv. kl. 20 - sun. 14. nóv. kl. 20 - fös. 19. nóv. kl. 20
sun. 21. nóv. kl. 20 - lau. 27. nóv. kl. 20 - Allra síðasta sýning lau. 4. des. kl. 20
Ekki er hleypt inn í salinn eftir að sýning hefst.
Litla stúlkan með eldspýturnar
lau. 13. nóv. kl. 14 - sun. 14. nóv. kl. 14 - lau. 20. nóv. kl. 14
sun. 21. nóv. kl. 14 - lau. 27. nóv. kl. 14 - sun. 28. nóv. kl.14
Misstu ekki af SWEENEY TODD!
Einhver magnaðasta sýning sem sést hefur á íslensku leiksviði
Aðeins ÖRFÁAR sýningar eftir!
Lau. 12. nóv. kl. 20:00 laus sæti
Sun. 13. nóv. kl. 20:00 laus sæti
Í kvöld 20.00 UPPSELT
Fim. 11.11 20.00 UPPSELT
Lau. 13.11 20.00 Örfá sæti laus
Fös. 19.11 20.00 Laus sæti
Fös. 26.11 20.00 Laus sæti
Lau. 27.11 20.00 Laus sæti
SÝNINGUM LÝKUR Í DESEMBER
Sun. 14. nóv. kl. 16
Síðustu sýningar
ARTHÚR BJÖRGVIN BOLLASON „Magnaður þáttur í sögunni eru lýsingar hennar á því
hvernig manneskja fer að því að bjarga sér í vonlausum aðstæðum. Þessi kona lifir af
þrengingar án þess að svigna og bogna og tekur þessum þjáningum af þvílíku æðruleysi
að leitun er að öðru eins.“
Það er alltaf eitthvað að reka á fjörur
manns. Mitt í hinu árvissa flóði dettur
inn á borð hjá manni bók sem ber heit-
ið Historisk kystkultur - en ressource i
nutiden (Menningarminjar á strand-
svæðum – auðlind í nútímanum) og er
gefin út af Norrænu ráðherranefndinni.
Í bókinni eru hagsmnir verndunar og
þróunar skoðaðir í samhengi, sagt frá
27 stöðum og verkefnum á Norður-
löndum og þannig varpað ljósi á tæki-
færi og ögranir sem felast í því að líta á
menningarminjar á strandsvæðum sem
auðlind í þróun samfélagsins.
Mikið var.
Það hefur verið hálfgerð plága hér á
landi hvað okkur langar mikið til að
vera ekki við, vera frekar eins og ein-
hver smartari og enskumælandi nútími,
sem á sér aðra sögu, aðrar hefðir, ann-
ars konar hugsun. Auðvitað hefur okkur
ekkert langað til þess að líkjast frænd-
um okkar á Norðurlöndum eins og þeir
eru í nútímanum, þar sem flest málefni
virðast verða að „social-problem“ og
allt lítur út fyrir að vera skilgreint í drep.
Yfirborð hins norræna samfélags virkar
kantað og drepleiðinlegt.
Engu að síður er ótrúlega margt sem
tengir okkur. Það má alveg þjarka aldur
og ævi um það hvort við erum skyldari
Norðmönnum, Írum, eða Aserum.
Tungumál, bókmenntir, verklag og
hugsunarháttur hafa tengt norrænar
þjóðir um langan aldur og eru skýr í
þeim fornsögum sem voru skrifaðar hér
á landi.
Þessi tengsl má einnig lesa úr þjóð-
sögum okkar, sem margar hverjar eiga
sér hliðstæður meðal þjóða við íshöfin
á norðurhveli jarðar. Ef við höfnum
þeirri staðreynd, höfnum við okkur
sjálfum.
Sem er kannski ástæðan fyrir því að
við erum stödd í því hugarfarslega lim-
bói sem hefur einkennt okkur síðustu
áratugina. Okkur langar svo til að vera
þjóð meðal þjóða (bara ekki hvaða
þjóða sem er, helst Ameríku), okkur
langar svo í heimsfrægð og peninga og
því reynum við að gera eins og þær
þjóðir sem við dáum – í stað þess að
rækta okkar eigin garð, vinna úr honum
og öðlast aðdáun annarra þjóða (til
dæmis Ameríku), fyrir það að eiga
mikla sögu, stórkostlegar bókmenntir
og menningararf sem sýnir ótvírætt að
hér hafa menn alltaf hugsað, hér hefur
alltaf verið ríkulegt menningarlíf, hér
hefur fólk alltaf vitað hvað var að gerast
í öðrum löndum, á Norðurlöndum, í
Eystrasaltslöndunum, Bretlandi, Mið-
Evrópu og alla leið til Rómar. Svo fund-
um við Grænland og Ameríku. Í þeim
leiðöngrum voru allra Norðurlanda-
þjóðakvikindi, þótt fyrirliðarnir hefðu
einhvern tímann átt lögheimili hér á
landi. Við vorum alltaf eins og landa-
fjendur um heiminn – og erum enn.
Það eru svo sem engar víkingasögur
í þessari nýju bók og engin ný lönd
fundin – enda ekki meiningin. Kannski
þurfum við bara að finna okkur sjálf aft-
ur, kynnast uppruna okkar til þess að
vita hver við erum. Þar er gat í uppeldi
okkar og menntun.
Og fyrst við erum nú farin að gefa út
skýrslu á bók með öðrum Norðurlanda-
þjóðum, væri gaman að ráðherra
mennta- og menningarmála beitti sér
fyrir því að íslensk börn fengju almenni-
lega kennslu í því hver við erum og
hvaðan við komum. Það er auðlind og
eins og sagt er, lengi býr að fyrstu gerð.
sussa@frettabladid.is
Súsanna Svavarsdóttir veltir fyrir sér sjálfsmynd Íslendinga
Norðurlöndin, auðlindir og nútíminn