Fréttablaðið - 08.11.2004, Page 68

MÁNUDAGUR 8. nóvember 2004 29
Bráðfyndið íslenskt töfraraunsæi
Smásagan er vandmeðfarinn miðill. Það
liggur í hlutarins eðli að persónusköpun,
frásögn og fléttu smásögunnar er tals-
vert þrengri stakkur skorinn en í skáld-
sögum. Sögusviðið er oftar en ekki
bundið ákveðnum atburði, stað eða
stund og því vandasamt að skrifa áhrifa-
ríka sögu með raunsæjum og áhuga-
verðum persónum. Þetta er knappt
form sem því miður hefur fengið á sig
brandarastimpil sakir tilhneigingu fjölda
höfunda til að reyna að vera hnyttnir og
frumlegir á sem fæstum blaðsíðum.
Smásagan þarf ekki að vera fyndin. Ekk-
ert frekar en skáldsagan. En ef vel tekst
til þá skemmir húmor ekki fyrir góðum
sögum.
Hermann Stefánsson er höfundur
smásagnasafnsins Níu þjófalyklar og
hann hefur húmor. Hermann er gæddur
einlægri en jafnframt beittri kímnigáfu
fyrir vel flestu í okkar samfélagi: hvers-
dagsleikanum, bókmenntahefðinni, ís-
lensku þjóðinni og meira að segja eigin
minnimáttarkennd gagnvart eldri og
virtari höfundum. Að hafa húmor fyrir
sjálfum sér er sjaldgæfur kostur. Sögur
Hermanns eru hver annarri skemmti-
legri og tekst honum að tengja þær ým-
ist með efnistökum, smáatriðum, sálar-
flækjum eða metsöluhöfundinum Ólafi
Jóhanni Ólafssyni á frumlegan og heill-
andi hátt. Inn í flestar sögurnar fléttar
hann svo sitt annað sjálf, blekbóndann
Guðjón Ólafsson, sem á í fullu fangi
með að réttlæta fyrir Helenu, eiginkonu
sinni, efnistök smásagnanna. (Hermann
gengur m.a.s. svo langt með sitt annað
sjálf að Guðjón þessi hrósar verkinu í
hástert aftan á bókarkápunni.) Þannig
leikur höfundurinn sér lipurlega með
raunveru og skáldskap, þjóðþekktar per-
sónur og uppdiktaðar, staðreyndir og
uppspuna.
Þótt flestar smásögurnar tengist á
einn eða annan máta þá virka þær allar
vel sem sjálfstæðar heildir. Þetta eru
stórskemmtilegar sögur á mörkum
fantasíu og veruleika sem grípa mann
frá fyrstu setningu. En að öðrum sögum
ólöstuðum þá átti „Orfeus og Evridís“
hug minn allan. Eftir léttvægt háð fyrri
sagna kemur hárfín lína harms og gam-
ans manni í opna skjöldu og maður átt-
ar sig jafnskjótt á því að höfundurinn er
ekki einungis pennaflinkur sprelligosi
heldur ansi fær rithöfundur sem fangar
bæði kómík og tragík mannlegs (ó)eðl-
is. Á undraverðan hátt tekst Hermanni
að vera í senn háfleygur og alþýðlegur,
án þess þó að virka tilgerðarlegur. Tilvís-
anir Hermanns í aðrar bókmenntir eru
hvorki yfirdrifnar né tilgangslausar og
ættu allir að geta notið lestrarins án
nokkurrar þekkingar á þeim verkum
sem vísað er í. Sú þekking er þó ekki til
vansa. Þetta er athyglisverð bók sem
enginn ætti að láta framhjá sér fara.
BÓKMENNTIR
HLYNUR PÁLL PÁLSSON
Níu þjófalyklar
Höfundur: Hermann Stefánsson
Útgefandi: Bjartur
Styrktarforeldrar óskast - sos.is
SOS - barnaþorpin
S: 564 2910
Mál og menning hefur sent frásér fjórar barnabækur: Drottn-
ing drekanna
eftir Ólaf
Gunnar Guð-
laugsson, sem
er í bókaflokkn-
um um Bene-
dikt búálf.
Á flugi sínu um
skóginn rekast
Benedikt, Dídí
og Daði dreki á
grátandi stúlku.
Þau hafa ekki
hugmynd um hver hún er – og það
sem verra er, hún veit það ekki sjálf.
Þau leita ráða hjá Magnúsi mikla, vit-
rasta álfi skógarins, sem leiðir þau á
rétta braut – og hún er ævintýralegri
en nokkur þeirra hefði órað fyrir.
Amma og þjófurinn í safninu ereftir Björk Bjarkardóttur. Amma
hans Óla er
súperamma
sem flýgur
um á nótt-
unni og
gómar bófa
og ræningja.
E i n s t a k a
sinnum fær
Óli að fara
með henni
og þá er nú
gaman. Eina
nóttina lendir málverkið af Skolfinni
skeggmikla í ræningjahöndum.
Skyldi Óla og ömmu takast að bjarga
málunum?
Djúpríkið eftir Bubba Morthensog Robert Jackson með mynd-
skreytingum
H a l l d ó r s
Baldursson-
ar.
Dimma nótt í
vetrarlok kall-
ar Stórlax á
ættingja sína.
Það er kom-
inn tími til að
leggja upp í
ferðina miklu.
Hún hefst
djúpt í ísi lögðu Norður-Íshafinu og
er heitið alla leið upp í heimahylinn
– í ánni þar sem Hofsárlaxar voru eitt
sinn lítil seiði. Uggi og Una eru að
fara í ferðina miklu í fyrsta sinn. Þau
hlakka til en kvíða líka fyrir, vegna
þess að þau hafa heyrt um allar
hætturnar sem bíða þeirra á leiðinni.
Fíasól eftir Kristínu Helgu Gunn-arsdóttur með myndskreytingum
Halldórs Baldurssonar.
Fíasól er sjö ára
stelpa sem fer
sínar eigin leið-
ir. Til dæmis vill
hún BARA
ganga í bleikum
fötum og svo
hefur hún meira
að segja rænt
sjoppu, en það
var nú alveg
óvart og hún
gerir það aldrei
aftur. Oftar en
ekki stangast annars fínar hugmynd-
ir Fíusólar á við það sem fullorðna
fólkið vill. Og þá getur hún verið í
vondum málum.
NÝJAR BÆKUR
HERMANN STEFÁNSSON Gæddur
einlægri en jafnframt beittri kímnigáfu
fyrir vel flestu í okkar samfélagi: hvers-
dagsleikanum, bókmenntahefðinni, ís-
lensku þjóðinni.