Fréttablaðið - 21.11.2004, Blaðsíða 8

8 21. nóvember 2004 SUNNUDAGUR
Ný áhöfn í brúnni í Brussel
Ný framkvæmdastjórn ESB tekur til starfa á mánudag, þremur vikum síðar en ætlað var. Auðunn
Arnórsson skýrir hér hvað olli töfinni og hvernig breytingarnar snerta Ísland.
EVRÓPUSAMBANDIÐ Ný 30 manna
framkvæmdastjórn hins stækk-
aða Evrópusambands var á föstu-
dag loks formlega staðfest í emb-
ætti, þremur vikum seinna en til
stóð. Hún hefur störf á mánudag-
inn, undir forystu Portúgalans
Jose Manual Barroso. Ein helsta
breytingin sem varðar hagsmuni
Íslendinga er að Maltverjinn Joe
Borg tekur við sjávarútvegsmál-
unum af Austurríkismanninum
Franz Fischler, sem hafði sinnt
þeim sem aukagetu við landbún-
aðarmálin síðan árið 1999.
Evrópuþingið (EÞ) samþykkti
framkvæmdastjórn Barrosos með
öruggum meirihluta á fimmtudag.
Þremur vikum fyrr hafði Barroso
dregið tillögu sína að liðsskipan
framkvæmdastjórnarinnar til
baka, þegar í það stefndi að þing-
ið myndi hafna henni. Þingið
hefur vald til að neita að sam-
þykkja framkvæmdastjórnina í
heild, ekki einstaka meðlimi henn-
ar. Vegna óánægju margra Evr-
ópuþingmanna með tvo af þeim 30
mönnum sem eiga næstu fimm
árin að fara með framkvæmda-
vald Evrópusambandsins leit út
fyrir að þingið myndi beita þessu
valdi sínu.
Óánægja Evrópuþingmanna
var mest með Ítalann Rocco
Buttiglione, sem útnefndur hafði
verið til að fara með dóms- og inn-
anríkismál í nýju
framkvæmdastjórninni, og
með Lettann Ingrida Udre, sem til
stóð að tæki við skatta- og tolla-
bandalagsmálum. Vantraust þing-
manna á Buttiglione er helzt að
rekja til sjónarmiða sem hann
lýsti í „yfirheyrslu“ í Evrópuþing-
inu, þar sem hann lýsti því meðal
annars.að sem trúaður kaþólikki
teldi hann samkynhneigð vera
synd. Vantraustið á Udre er að
rekja til fjármálahneykslis sem
hún er flækt í heima í Lettlandi.
Buttiglione vék og Franco Fratt-
ini, fram til þessa utanríkisráð-
herra Ítalíu, sest í hans stað í
framkvæmdastjórnina. Andris
Piebalgs, sem var sendiherra
Lettlands í Brussel, kemur í stað
Udre. Hann verður ábyrgur fyrir
orkumálum, sem upprunalega var
ætlunin að Ungverjinn Laszlo
Kovacs sæi um. Evrópuþingið
mat það hins vegar svo að Kovacs
skorti fagþekkingu til að eiga er-
indi í það starf og við þessu mati
brást Barroso með því að fela hon-
um málaflokkinn sem Udre var
ætlaður, en sá var í tíð fyrri fram-
kvæmdastjórna hluti af mála-
flokki innri markaðarins.
Valdatilkall „látaláta-þings“
Atburðarás af því tagi sem olli
þessari þriggja vikna seinkun á
skipun nýju framkvæmdastjórn-
arinnar á sér engin fordæmi í
sögu ESB, enda vakti hún mikið
umtal og athygli í ESB-ríkjunum.
Hún endurspeglar eindregna við-
leitni Evrópuþingsins til að
styrkja stöðu sína í stofnanajafn-
vægi ESB. Atburðarásin sýnir
líka að Barroso, sem var áður for-
sætisráðherra Portúgals, á ýmis-
legt eftir ólært ef honum á að tak-
ast að koma metnaðarfullum
markmiðum í verk í sinni forseta-
tíð. Í fjölmiðlum í ESB-ríkjunum
var Barroso gagnrýndur harðlega
fyrir það hvernig hann hélt á mál-
um gagnvart EÞ; m.a. var hann
sagður hafa verið of öruggur með
sig, látið sem hann sæi ekki aðvör-
unarljósin og vanmetið einsetning
EÞ að láta reyna á vald sitt. Aftur
á móti má segja að sömu fjölmiðl-
ar, og flestir stjórnmálaleiðtogar í
ESB-löndunum, hafi í þessari
gagnrýni litið framhjá því að þeir
sjálfir gengu út frá því að EÞ væri
bara með látalæti. Eflaust hefði
Barroso getað afstýrt þessum
árekstri við þingið með því að
sýna aðeins meiri stjórnkænsku.
En vandamálið felst þó ekki sízt í
tvíræðum reglum um það hvernig
framkvæmdastjórnin er tilnefnd
og samþykkt.
Eins og kerfið er nú eru ríkis-
stjórnir aðildarríkjanna svo til
einráðar um það hverjir eru til-
nefndir til setu í framkvæmda-
stjórninni. Það er þó formlega á
valdi forseta framkvæmdastjórn-
arinnar að ákveða hvernig mála-
flokkum er skipt á meðlimi henn-
ar (en hann á bágt með að leiða
hjá sér óskir þar að lútandi frá
ríkisstjórnunum). Þá má EÞ kalla
hina tilnefndu fyrir og meta fag-
legt og persónulegt hæfi þeirra,
en það hefur ekki vald til að hafna
eða samþykkja þá hvern fyrir sig.
Evrópuþingmenn eru óánægðir
með þetta; slíkt hálfkáksvald sé
stofnanalegur vanskapnaður og
standi í vegi fyrir því þingræði í
stjórnkerfi ESB.
Þingræði í stjórnkerfi ESB?
Göran Persson, forsætisráð-
herra Svíþjóðar, hefur þegar lýst
opinberlega andstöðu við að EÞ
fái vald til að velja meðlimi fram-
kvæmdastjórnarinnar, hvern fyr-
ir sig. Hindra verði að fram-
kvæmdastjórnin verði smátt og
smátt að evrópskri ríkisstjórn
sem er ábyrg gagnvart Evrópu-
þinginu með sambærilegum hætti
og ríkisstjórnir aðildarríkjanna
eru ábyrgar gagnvart þjóðþingun-
um. Persson er semsagt þeirrar
skoðunar að þingræði eigi ekki
við í stjórnkerfi Evrópusam-
bandsins; slíkt myndi gera lýð-
ræðislegt umboð framkvæmda-
stjórnarinnar mun sterkara og
stöðu hennar þar með öflugri
gagnvart ráðherraráðinu sem
skipað er ríkisstjórnum aðildar-
ríkjanna.
Síðarnefndi kosturinn á sér
hins vegar ýmsa fylgismenn í
ESB, ekki síst innan Evrópuþings-
ins. Þannig hefur svissneska blað-
ið Neue Zürcher Zeitung t.d. eftir
þýska Evrópuþingmanninum Silv-
önu Koch-Mehrin, sem þar situr
fyrir frjálsa demókrata, að EÞ
eigi að fá vald til að tilnefna for-
seta framkvæmdastjórnarinnar
og hann eigi síðan sjálfur að fá að
raða saman þeim mannskap sem
hann telur heppilegastan. Þetta
gæti, að sögn Koch-Mehrin, orðið
áfangi að því að innleiða þingræði
í stjórnkerfi ESB. Hér kristallast
togstreitan milli sambandsríkis-
sinna og þeirra sem vilja að ESB
verði aldrei meira en verkfæri til
skilvirks samstarfs fullvalda
þjóðríkja Evrópu.
„Óskiptur“ sjávarútvegs-
málastjóri
Til að fulltrúar nýju aðildar-
ríkjanna tíu, sem gengu í sam-
bandið 1. maí síðastliðinn., fengju
eigin málaflokka til umsjónar var
nokkrum „ráðuneytum“ fram-
kvæmdastjórnarinnar skipt upp.
Þannig mun framkvæmdastjórnin
nú í fyrsta sinn hafa á að skipa
manni sem helgar sig óskiptur
sjávarútvegsmálum. Það er Malt-
verjinn Joe Borg sem valdist í
þetta embætti, en hann var utan-
ríkisráðherra Möltu 1999-2004.
Hann er lögfræðingur að mennt
og þingmaður til margra ára fyrir
maltverska hægriflokkinn
(Nationalist Party). Frá því Malta
gekk í sambandið í maí síðastlið-
inn. var Borg eins konar „skugga-
ráðherra“ þróunaraðstoðar í frá-
farandi framkvæmdastjórn
Romanos Prodis. Sem Maltverja
standa málefni sjávarútvegs Borg
mun nær en fyrirrennaranum frá
hinu landlukta Austurríki. Borg
leiddi aðildarviðræður Möltu við
Evrópusambandið, en eins og
kunnugt er náðu Maltverjar sér-
reglum um sinn sjávarútveg (inn-
an 25 mílna landhelgi í Miðjarðar-
hafinu) inn í aðildarsamninginn.
Endurskoðuð sameiginleg
sjávarútvegsstefna ESB tók gildi í
fyrra og það verður því að mestu í
verkahring Borg að framfylgja
henni. Það á náttúrulega eftir að
koma í ljós hvaða áhrif þessi
mannaskipti í framkvæmda-
stjórninni eiga eftir að hafa á
hagsmuni Íslands í samskiptunum
við ESB, en leiða má að því líkum
að með „eyjarskeggjann“ Borg í
þessu embætti muni Íslendingar í
það minnsta ekki eiga erfiðara en
í tíð Fischlers með að afla sínum
sjónarmiðum áheyrnar. Jafnvel
mætti draga þá ályktun að þar
sem Borg stóð fyrir skömmu í því
stappi að semja við ESB um
sjávarútvegsmál fyrir hönd síns
heimalands, verði eyru hans opn-
ari en Fischlers fyrir sjónarmið-
um og hagsmunum Íslendinga á
þessu sviði.
Efnahagsmál á oddinn
Nýji framkvæmdastjórnarfor-
setinn Barroso hefur lýst því yfir
að hann muni leggja mestan metn-
að í að vinna að því að hleypa
krafti í Lissabon-ferlið svokall-
aða, en það hefur að markmiði að
gera Evrópu (les: ESB) að sam-
keppnishæfasta efnahagssvæði
heims árið 2010. Að ESB takist að
verða komast framúr Bandaríkj-
unum á þessu sviði á svo skömm-
um tíma er nánast óraunhæft
markmið (ESB-leiðtogarnir settu
sér það árið 2000). En að þeir sem
stýra Evrópusambandinu næstu
árin haldi sig við
að framfylgja því markmiði að
efla efnahagskraft álfunnar getur
þó ekki verið annað en góðs viti
fyrir Evrópulönd innan sem utan
sambandsins. ■
Nú er unnið að frágangi íbúaskrár 1. desember.
Mikilvægt er að lögheimili sé rétt skráð í þjóðskrá.
Hvað er lögheimili?
Samkvæmt lögheimilislögum er lögheimili sá staður, þar sem
maður hefur fasta búsetu.
Hvað er föst búseta?
Föst búseta er á þeim stað þar sem maður hefur bækistöð
sína, dvelst að jafnaði í tómstundum sínum, hefur heimilis-
muni sína og svefnstaður hans er. Þetta þýðir að lögheimili
manns skal jafnan vera þar sem hann býr á hverjum tíma.
Hvenær og hvar skal tilkynna flutning?
Breytingu á lögheimili ber að tilkynna innan 7 daga frá
flutningi til skrifstofu þess sveitarfélags sem flutt er til. Enn
fremur má tilkynna flutning beint til Þjóðskrár.
Eyðublað vegna flutningstilkynninga er að finna á slóðinni
www.hagstofa.is/deildir/theydubl.htm
Hagstofa Íslands - Þjóðskrá
Skuggasund 3, 150 Reykjavík
Sími 560 9800, bréfsími 562 3312
Er lögheimili þitt rétt
skráð í þjóðskrá?
NÝ FRAMKVÆMDASTJÓRN
ESB
Meðlimir hennar, upprunaland, ráðu-
neyti og fyrra starf
José Manuel Barroso (48 ára); Portú-
gal; forseti; áður forsætisráðherra
Benita Ferrero-Waldner (55 ára);
Austurríki; utanríkismál; áður utanrík-
isráðherra
Louis Michel (56 ára); Belgía; þróun-
araðstoð og mannúðarmál; áður utan-
ríkisráðherra
Peter Mandelson (51 árs); Bretland;
viðskiptamál; fyrrverandi ráðherra
Else Mariann Fischer Boel (61 árs);
Danmörk; landbúnaðarmál; áður land-
búnaðarráðherra
Siim Kallas (55 ára); Eistland; stjórns-
ýslumál og barátta gegn svikum, vara-
forseti; fyrrverandi forsætisráðherra
Olli Rehn (42 ára); Finnland; stækk-
unarmál ESB; sá áður um iðnaðarmál
í frkstj.
Jacques Barrot (67 ára); Frakkland;
samgöngumál, varaforseti; sá áður um
héraðamál ESB
Stavros Dimas (63 ára); Grikkland;
umhverfismál; sá áður um atvinnu- og
félagsmál í frkstj.
Neelie Kroes (63 ára); Holland; sam-
keppnismál; var samgönguráðherra til
1989
Charlie McCreevy (54 ára); Írland;
innrimarkaðs- og þjónustumál; áður
fjármálaráðherra
Franco Frattini (47 ára); Ítalía; dóms-
mál og öryggi borgara, varaforseti
frkstj.; áður utanríkisráðherra
Markos Kyprianou (44 ára); Kýpur;
heilbrigðismál og neytendavernd;
áður fjármálaráðherra
Andris Piebalgs (47 ára); Lettland;
orkumál; áður sendiherra gagnvart
ESB
Dalia Grybauskaite (48 ára); Litháen;
fjármál; áður fjármálaráðherra
Viviane Reding (53 ára); Lúxemborg;
upplýsingasamfélagið og fjölmiðlar; sá
áður um menntamál í frkstj.
Joe Borg (52 ára); Malta; sjávar-
útvegsmál; áður utanríkisráðherra
Danuta Hübner (56 ára); Pólland;
héraðamál ESB; áður Evrópumálaráð-
herra
Jan Figel (44 ára); Slóvakía; mennta-
og menningarmál; áður aðalsamn-
ingamaður Slóvakíu við ESB
Janez Potocnik (46 ára); Slóvenía;
rannsóknir og vísindi; áður aðalsamn-
ingamaður Slóveníu við ESB
Joaquin Almunia (56 ára); Spánn; fer
áfram með efnahags- og peningamál
Margot Wallström (48 ára); Svíþjóð;
stofnana- og samskiptamál, varafor-
seti; sá áður um umhverfismál í frkstj.
Vladimir Spidla (53 ára); Tékkland;
atvinnu- og félagsmál; fyrrverandi. for-
sætisráðherra
Laszlo Kovacs (65 ára); Ungverjaland;
skatta- og tollabandalagsmál; áður
utanríkisráðherra
Günter Verheugen (60 ára); Þýzka-
land; fyrirtækja- og iðnaðarmál, vara-
forseti; sá áður um stækkunarmál ESB
Á EVRÓPUÞINGINU
Framkvæmdastjórn Barrosos var samþykkt á fimmtudag eftir talsvert þóf .
08-09 24GR 20.11.2004 21:04 Page 2