Tíminn - 13.02.1974, Blaðsíða 9

Miövifeudagur 13. febrúar 1974. TÍIMINN
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðaistræti 7, simi 26500 — afgreiðsiusfmi 12323 — aug-
lýsingasími 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
>-■■■
Loðnan og launin
Loðnuvertiðin hefur farið mjög vel af staðið
og er aflinn nú orðinn meira en helmingi meiri
en hann var á sama tima i fyrra. Nú dregur
hins vegar bliku á loft. Allmargar fiskimjöls-
verksmiðjur hafa nú tilkynnt, að þær taki ekki
við loðnu þar til samningar hafa náðst við
verkalýðsfélögin um kaup og kjör, en verkfall
hefur verið boðað frá 19. þ.m. Farið var fram
á, að verkalýðsfélögin gæfu undanþágu til
vinnslu á þeirri loðnu, er i þróm verk-
smiðjanna væri 19. feb., ef verkfall skylli á.
Þeirri beiðni var hafnað. Þannig hefur stöðvun
loðnuvertiðarinnar raunverulega komið til
framkvæmda á ýmsum stöðum á landinu viku
áður en boðað verkfall getur hafizt.
Á siðasta fundi verkalýðsfélaganna og at-
vinnurekenda vöknuðu nýjar vonir um að
takast mætti að semja á næstu dögum áður en
til boðaðs verkfalls kæmi, en þá lagði samn-
inganefnd ASÍ fram nýtt tilboð, er felur i sér
sérstaka láglaunahækkun auk taxtabreytinga.
Hafa atvinnurekendur nú tilboðið til athugunar
og má búast við gagntilboði frá þeim.
Það yrði þjóðinni og þjóðarbúinu til óskap-
legs tjóns, ef allsherjarverkfall skylli á i land-
inu i upphafi loðnuvertiðar, einmitt nú, þegar
vænta má, að þjóðarbúið fái meiri verðmæti af
þessum veiðum en nokkru sinni fyrr. Það tjón
myndi koma niður á öllum stéttum þjóðfélags-
ins i skarðari hlut hvers og eins. Geta þjóðar-
búsins til að tryggja sem mestan kaupmátt
launa mundi skerðast jafn mikið og þessu tjóni
næmi. Það væri hryggilegt ólán, ef til slikrar
stöðvunar þyrfti að koma nú, þegar afkoma
manna er betri en nokkru sinni fyrr i sögu
þjóðarinnar, kaupmáttur launa meiri en áður
þrátt fyrir verðbólgu og miklar visitölubætur i
vændum vegna verðlagshækkana.Atvinnu-
ástandið i landinu getur ekki orðið launþegum
hagstæðara en það er nú og þeir, sem mest á
sig leggja,hafa vissulega miklar tekjur.
Rikisstjórnin hefur lagt sig fram um að
reyna að liðka fyrir samningum milli verka-
lýðsfélaganna og atvinnurekenda. Hún hefur
m.a. sett fram hugmyndir um verulega
lækkun tekjuskatts gegn þvi að verkalýðs-
hreyfingin meti hana til jafns við kaup-
hækkanir. Á móti þeirri tekjurýrnun rikissjóðs
verður að sjálfsögðu að koma tekjuöflun með
óbeinum sköttum i staðinn og bundin þvi
skilyrði að hún fari ekki beint inn i kaup-
greiðslu visitöluna.
Verkalýðshreyfingin getur ekki horft fram hjá
þeim búsif jum, sem þjóðarbúið verður að taka
á sig á þessu ári vegna mikilla verðhækkana
erlendis á ýmsum helztu nauðsynjum okkar.
Þyngst vegur þar oliuhækkunin, en reikna má
með að hún ein þýði þriggja til fjögurra
milljarða áfall fyrir þjóðarbúið, þ.e. að við
verðum að greiða svo miklu hærra verð fyrir
þá oliu, sem við notum á þessu ári, en við
gerðum á siðasta ári.
Ef loðnuvertiðin, það bjargráð, sem allir
binda nú vonir við, að geti vegið upp á móti
þeim utanaðkomandi áföllum, sem hér var
drepið á, stöðvast, er það alveg vist, að kjör
manna á Islandi munu fara versnandi, og
skiptir þar engu máli, hve mörgum pró-
sentum menn ná i krónutölu með allsherjar-
verkfalli. Fram hjá þeim sannindum má
enginn horfa i dag. —TK
Forustugrein úr Dagens Nyheter, Stokkhólmi
Fundur kommúnista
flokka í V-Evrópu
Rætt um breytt viðhorf og nýjar vinnuaðferðir
Enrico Berlinguer, foringi italskra kommúnista og Georges
Marchais, foringi franskra kommúnista.
MIKILVÆGAR breytingar
eru að verða á afstöðu komm-
únistaflokka i Vestur-Evrópu.
Sameiginleg viðleitni komm-
únistaflokkanna á Italiu, i
Frakklandi og á Spáni hefir
ráðið mestu um þessa fram-
vindu.
Breytingarnar miða i höfuð-
dráttum að aukinni samvinnu.
Á það við um samvinnu
kommúnistaflokka innbyrðis i
Vestur-Evrópu, einkum innan
Efnahagsbandalagsins, en þar
er stefnt að þvi að breyta sam-
vinnu Evrópurikja innan frá.
Einnig er stefnt að aukinni
samvinnu kommúnistaflokk-
anna og annarra vinstri flokka
innan hvers rikis um sig.
Kommúnistaflokkarnir hafa
viða verið einangraðir um
nokkurra ára skeið, og er ætl-
unin að rjúfa þá einangrun.
Þetta er ekki nýtt af nálinni,
og auk þess hvergi nærri
mótuð stefna, mikið varð þó
ágengt á fundi i Brússel fyrir
nokkru, þar sem fulltrúar tutt-
ugu kommúnistaflokka i V-
Evrópu(allra nema kommún-
istaflokks Noregs) komu
saman til þess að ræða sam-
eiginleg vandamál. Fimm
svipuð þing kommúnista-
flokka i Vestur-Evrópu hafa
áður verið háð á undangengn-
um árum. Hið fyrsta þeirra
var háð i Róm árið 1959.
ÞINGIÐ i Brussel var með
nokkuð öðrum hætti en fyrri
þing kommúnistaflokka, bæði
að þvi er tekur til orðalags og
aðferða i rökdeilum. Mesta at-
hygli vakti, að hin hefðbundnu
slagorð voru naumast viðhöfð.
Ekki má þó skilja þetta svo,
að brostið hafi á ákefð, snerpu
og hörku i deilum i Briissel.
Hitt var ljóst, að ágreiningur-
inn kom fram eins og hann var
i raun og án allra leikbragða.
Hann snerist um mismunandi
viðhorf i efnahags- og stjórn-
málum i heimalöndum hinna
einstöku flokka.
I grein i franska blaðinu Le
Monde um fundinn segir
meðal annars, að þar hafi
greinilega komið fram „meiri
einlægni og ljósari
viðurkenning sanninda en
venjulegt má teljast á
alþjóðlegum fundum komm-
únista.” Stjórnmálayfir-
lýsingin, sem samþykkt var i
fundarlok, ber þessa greinileg
merki. Þar kom fram
fullkomin eining i sumum at-
riðum, en verulegur
ágreiningur i öðrum.
ÞINGIÐ i Brussel kom sér
þvi saman um að sýna um-
heiminum breytilega mynd,
sem vitanlega er mótuð af
þeim mismunandi aðstæðum,
sem að baki býr. Þetta þarf
engum að koma á óvart.
Fulltr-úar ólöglegra kommún-
istaflokka i einræðisrikjum
Vestur-Evrópu tóku þátt i
þingstörfum. Þar voru
leiðtogar fámennra kommún-
istaflokka, sem mega sin litils
sem einskis i sinu heimalandi.
Þarna voru einnig leiðtogar
tveggja fjölmennustu
kommúnistaflokkanna i
Vestur-Evrópu, eða kommún-
istaflokks Italíu og kommún-
istaflokks Frakklands, en þeir
hafa um margra ára skeið
gegnt umfangsmiklu hlutverki
i stjórnmálum landa sinna. Að
lokum voru þarna fulltrúar
kommúnistaflokka gömlu
Efnahagsbandalagsrikjanna,
fulltrúar kommúnistaflokka
nýju aðildarrikjanna og
fulltrúar kommúnistaflokka i
tsþeim rikjum, sem ekki eru
aðilar -að Efnahagsbanda-
laginu.
__________
AHERZLAN á aukið sam-
starf var hinn rauði þráður i
umræðum og samþykktum
þingsins i Brussel. Þetta staf-
aði fyrst og fremst af þvi, að
kommúnistaflokkar ítaliu,
Frakklands og Spánar gegndu
þarna forustuhlutverkum.
Stjórnmálastarf þeirra miðast
einmitt einkum við samvinnu
kommúnistaflokka i álfunni
allri og samvinnu hvers flokks
viðskyld öfl innan heimalands
sins.
Afstaða italskra kommún-
ista til málefna álfunnar
veldur þarna miklu. 1 upphafi
voru þeir gersamlega and-
snúnir allri samvinnu innan
Efnahagsbandalagsins. Hin
siðari ár hefir orðið á þessu
veruleg breyting og afstaða
þeirra til samstarfs innan
Efnahagsbandalagsins orðið
jákvæðari með timanum.
Ekki ber að skilja þetta svo,
að italskir kommúnistar séu
orðnir alveg ánægðir með
Efnahagsbandalagið og
uppbyggingu þess. En þeir
viðurkenna, að Efnahags-
bandalagið sé staðreynd, sem
ekki verði framhjá gengið.
Bandalagið hefir verið við lýði
i fimmtán ár og á þessum tima
hafa myndazt þúsundir ýmiss
konar efnahagstengsla milli
hinna einstöku aðildarrikja.
Þetta hefir vitaskuld i för með
sér, að baráttu vinstrimanna
gegn valdi og áhrifum
auðvalds og alþjóðlegra
auðhringa verður fyrst og
fremst að heyja innan
Efnahagsbandalagsins.
ÞETTA kom hvað skýrast i
ljós hjá itölsku fulltrúunum i
Brussel. Þeir kváðu ekki unnt
að móta „Evrópu vinnandi
stétta” nema fyrir atbeina
samþjóðlegra samtaka, „sem
taka að sér að leysa þann
vanda, sem hin einstöku riki
hafa ekki reynzt fær um að
leysa.”
Á þinginu i Brussel mættu
Italirnir harðastri andstöðu
frá fulltrúum þeirra flokka,
semeru ákafast andsnúnir
Efnahagsbandalaginu yfir-
leitt, þar á meðal
lulltrúum sænska kommún-
istaflokksins og finnska
kommúnistaflokksins.
Merkilegast virðist einmitt i
þessu efni, að tveir fjölmenn-
ustu kommúnistaflokkar
Vestur-Evrópu, Kommúnista-
flokkur Italiu og Kommún-
istaflokkur Frakklands, berj-
ast ekki framar fyrir slitum
efnahagssamvinnu innan
Vestur-Evrópu. Þeir virðast
þvert á móti lita svo á, að
þessi samvinna geti orðið til
þess að létta núverandi oki
risaveldanna af Vestur-
Evrópu þegar fram liða
stundir, ef takast má að
endurnýja samvinnuna,
breyta henni á ýmsa leið og
draga úr valdi auðmagnsins.
NOKKUR munur er á
afstöðu italskra og franskra
kommúnista i þessu efni.
ttalirnir leggja jafna áherzlu á
frelsun Evrópu undan áhrifum
Bandarikjanna og Sovétrikj-
anna, en baráttu Frakkanna
gegn áhrifamætti risaveld-
anna er fyrst og fremst beint i
vestur.
Þessi ágreiningur gefur til
kynna nokkuð af þeim mót-
sögnum og flækjum, sem
kommúnistahreyfingin i
Evrópu á við að striða. Þegar
betur er að gáð kemur þó i
ljós, að franskir kommúnistar
hafa frá striðslokum snúizt á
sveif með itölskum kommún-
istum ihverju málinu af öðru.
Þetta hefir gerzt hægt og hægt
og tfðast tekið svona fimm til
tiu ár.
ÞINGIÐ i Briissél lagði
einnig áherzlu á aukna
samvinnu innan hinna
einstöku þjóðrikja. Italskir
kommúnistar voru þareinnig i
fararbroddi og skýrðu og boð-
uðu „breiðar samfylkingar.”
sem kommúnistar Vestur-
Evrópu yrðu að taka þátt i,
þar sem þeir gætu ekki með
öðru móti öðlazt áhrif og völd i
heimalönduj sinum.
ltalskir kommúnistar segja
félags-, efnahags- og stjórn-
málauppbyggingu Vestur-
Evrópu svo samanslungna og
margþætta, að hvorki sé
mögulegt né eftirsóknarvert
fyrir kommúnista að standa
einir sér. Vegna þessa beri
kommúnistum að leita sam-
komulags við aðra flokka og
samvinnu við þá, fyrst og
fremst flokka sósialista og
jafnaðarmanna, en einnig
samtök kaþólsku kirkjunnar,
þar sem það á við, eins og til
dæmis á ttaliu og Spáni.
ÞESSI viðhorf ltala hafa um
skeið þar i landi gengið undir
nafninu „hin sögulega mála-
miðlun.” Kommúnistar i
Frakklandi starfa i náinni
samvinnu við sósialistaflokk
Mitterrands samkvæmt
stefnuskránni. sem sett var
fram i þingkósningunum 1972.
Framhald á bls. 19