Tíminn - 15.02.1974, Blaðsíða 9

Föstudagur 15. febrúar 1974.
TÍMINN
9
1 .OÍimI
IPlPll
Leó E. Löve:
Afnám
tekjuskatta
— skattakerfi í hag unga fólksins
Að undanförnu hafa skatt-
borgarar verið önnum kafnir
við hina árlegu skýrslugerð
sina. Það er þvi ekki nema eðli-
legt að skattamál séu ofarlega i
hugum þeirra og þá umræðuefni
um leið.
Þegar rætt er um skattamál,
kemur oftast að þvi, að fjallað
er um skattsvikin, sem allir vita
að stunduð eru i talsvert mikl-
um mæli hér á landi. Allir eru
jafn gramir vegna skattsvikar-
anna, sem velta sinum eigin
skattbyrðum yfir á samborgar-
ana, en i stað þess,að sú gremja
leiði til þess, að menn reyni að
koma i veg fyrir skattsvikin,
láta sumir leiðast inn á sömu
braut og réttlæta fyrir sjálfum
sér með þvi, að þetta geri allir
hvort sem er.
Ef kaupmaður kæmist að
raun um að óviðkomandi aðilar
kynnu á læsingu peningaskáps
hans, er alveg öruggt, að hann
myndi skipta um læsingu. Hon-
um þætti það án efa ódýrari
lausn, en að láta varðmann
gæta skápsins dag og nótt.
Þetta dæmi nefni ég vegna
likingar við aðstöðu rikisvalds-
ins á skattamálum. Hvers
vegna er ekki breytt um skatta-
kerfi þegar ljóst er, að-mikill
fjöldi manna kann að notfæra
sér veilur þess. Er það ekki
ódýrara en að auka sifellt
starfslið skattstofa og rann-
sóknadeilda? Væri ekki betra
fyrir rikisvaldið að breyta frek-
ar um læsingu en auks stöðugt
vörðinn?.
Ég er sannfærður um, að
finna má einfaldara skattkerfi
og öruggara en nú er notazt við.
Nægir þar að benda á stað-
greiðslukerfi skatta, sem mikið
hefur verið rætt um, en það
kerfi yrði a.m.k. mun öruggara
gagnvart skattsvikum en nú-
verandi kerfi.
En við ákvörðun á breyting-
um i ofangreinda átt má það
ekki gleymast, að skattakerfi
eru ekki eingöngu tekjuöflunar-
leiðir hins opinbera. Þau eru
einnig sterkt stjórnmálalegt afl,
afl sem nota má við stjórn á öllu
þvi fjármagni, sem til er I land-
inu.
Gjörbreyting
skattakerfisins
Eftir þennan formála ætla ég
að drepa örlitið á hugmynd að
gjörbreytingu skattakerfisins.
Hugmyndin er ekki min nema
að litlu leyti, en ég vaknaði til
umhugsunar um hana,þegar ég
hafði hlýtt á erindi skattrann-
sóknarstjóra fyrir nokkrum ár-
um.
í fáum orðum er hugmyndin
eitthvað á þessa leið: Alla
tekjuskatta ber að afnema, taka
ber upp eignaskatta (einkum
fasteignaskatta) i þeirra stað,
hækka ákveðna neyzluskatta og
nota siðan almanna trygginga-
kerfið til þess að jafna metin
þar sem þess gerist þörf.
Þegar i upphafi legg ég
áherzlu á það, að hugmynd
þessi á einkum við um þéttbýli
og alls ekki um skattlagningu
fyrirtækja. Jafnframt tek ég
fram, að hér er aðeins um hug-
mynd að ræða, sem gæti útilok-
azt þegar á reyndi.
Ég ætla nú I fáum orðum að
rökstyðja helztu þætti hug-
myndarinnar, en það verður að
hafa I huga, að ég hef ekki hugs-
aö mér, að kerfi sem þetta
myndi vera notað nema 10-20 ár
I senn, með a.m.k. jafn löngu
árabili á milli.
Afnám tekjuskatta
(þ.m.t. útsvara o. þ.h.)
Þeir skattar, sem helzt er
reynt að svíkjast undan, eru
tekjubundnir skattar og gjöld.
Það liggur i augum uppi, að
vopn skattsvikara yrðu slegin
úr höndum þeirra með þvi að af-
nema skattana gjörsamlega.
Þar að auki ætla ég að nefna þá
röksemd, sem mér finnst einna
veigamest: Unga fólkið i land-
inu leggur ofurkapp á að eignast
þak yfir höfuðið og byggja upp
heimili. Af þessu leiðir, að bæði
hjóna þurfa að leggja á sig
mikla vinnu til þess að geta
greitt háar upphæðir vegna
Ibúðakaupa o.s.frv. En einmitt
vegna hinna*miklu vinnu, verða
skattarnir hærri eftir núverandi
fyrirkomulagi og minna eftir til
þess að leggja i heimilið.
Með afnámi tekjuskatta gæti
hver og einn unnið að vild og
þyrfti ekki að hafa áhyggjur af
þvi, að helmingur aukavinnunn-
ar færi i skatta. Þar að auki þarf
þjóðfélagið á mikilli vinnu að
halda, og hvi þá að letja fólk til
að vinna aukavinnu, eins og nú-
verandi kerfi gerir?
Að sjálfsögðu má ekki taka af
tekjustofna án þess að finna
aðra nýja. Þvi nefndi ég eigna-
skatta hér að framan, auk
neyzluskatta. Er ég tala um
eignaskatta^á ég fyrst og fremst
við fasteignaskatta. Fasteigna-
skattar á ibúðarhúsnæði ná
örugglega til allra, vegna þess,
að einhvers staðar verða allir að
búa. Flestir eiga eigin ibúðir og
myndu þvi greiða skatta sina af
eigin eignum. Innheimta slikra
skatta yrði mjög auðveld, þvi að
þar stendur fasteignin að veði ef
greiðslufall verður. Þeir, sem
ekki búa i eigin Ibúðum myndu
greiða fjöld sin með hærri húsa-
leigu, þvi að húseigendur þyrftu
að standa skil á eignaskatti sin-
um.
Hér kann einhver að staldra
við og benda á, að stórar fjöl-
skyldur þurfi stórar fbúðir,
þyrftu þar af leiðandi að greiða
háa skatta auk þungrar fram-
færslu. Vissulega er þetta rétt,
en hér verður að hafa i huga, að
almannatryggingakerfinu er
einmitt ætlað að bæta slikt i nú-
verandi kerfi og myndi vera lát-
ið gera enn meira i umræddu
kerfi.
Það er vert að benda á þjóð-
hagslega mikilvægt atriði i
sambandi við fasteignaskatta.
Það yrði ugglaust stighækkandi
skattlagning, sem stæði i sam-
bandi við fjölskyldustærð. Litlar
fjölskyldur i stóru húsnæði
fengju þá mun hærri skatt fyrir
eignina en stór fjölskylda i
samskonar ibúð.
Þetta myndi hafa áhrif i þá
átt, að húsnæði það, sem til er i
landinu nýttist betur, eftir að
fólk sæi sér hag af að búa i hæfi-
lega stóru húsnæði, gagnstætt
þvi sem nú er, þegar fólk sér
mikinn hag af að eiga dýrar
eignir sem standast ágang verð-
bólgualdanna. Það fengist með
þessu móti mun betri nýting
þess fjármagns, sem liggur
bundið I steinsteypu.
Eignaskattar yrðu, auk fast-
eignaskatta, lagðir á bila og
verðbréf — nema spariskirteini
rikissjóðs. Þau yrðu eftir sem
áður skattfrjáls, og kemur þá sá
fjárfestingarmöguleiki i stað
þess að fjárfesta i fasteignum.
Um leið minnkar þensla i efna-
hagslifinu, hlutfall framboðs og
eftirspurnar eftir fram-
kvæmdafé gæti e.t.v. orðið
jafnt.
En nú kann einhver að spyrja
hvað gera skuli, þegar menn
eiga litlar ibúðir, hafa miklar
tekjurog kaupa ekki spariskir-
teini eða leggja i banka, skatt-
frjálst. Þar koma til neyzlu-
skattar — alls kyns óbeinir
skattar. Um þá hefur mikið ver-
ið rætt og ritað, en mér kemur i
hug, að þá megi e.t.v. leggja á
eftir flokkun á vörum, ýmist i
„nauðsynjavörur” eða „lúxus-
vörur”.
Þá yrði ugglaust að skatt-
leggja ferðalög, og um leið og
ferðalög eru nefnd má ekki lita
fram hjá þvi, að mikil hætta
'kynni að verða á þvi, að svarta-
markaðsbrask, t.d. með gjald-
eyri vegna hærra vöruverðs
hér, ykist. Þetta er þó enginn
vegur að segja fyrir um, og ræði
ég þvi ekki frekar um það.
Þar með hefur dæmið gengið
upp i stórum dráttum, annað
hvort greiða menn skatta I ein-
hverju formi, eða þeir leggja fé
sitt inn I bankakerfi rikisins, þar
sem hafa má stjórn á fjármagni
þvi, sem til er i landinu.
Skipting tekna milli rikis og,
sveitarfélaga er hins vegar
framkvæmdaatriði, sem ekki
verður fjallað um hér.
Þessi orð min og hugmyndir
eru hvergi nærri fullmótaðar,
eins og fyrr greindi. Vera kann,
að útilokað sé að framkvæma
slika breytingu — og erfitt að
breyta um kerfi aftur að 10-20
árum liðnum.
Eins er það vist, að stjórn-
málamennirnir kunna að vera
hræddir við að taka ákvörðun i
framangreinda átt, þvi að þegar
höggvið er nærri fasteignum
manna, eða eignum yfirleitt,
virðist oft erfitt að taka hlut-
lausa afstöðu.
Hins vegar vona ég, að tillegg
mitt og annarra leikmanna á
þessu sviði komi til með að veita
stjórnvöldum nokkurt aðhald
um þessi mál, svo og gæti það
gerzt, að á slikum hugmyndum
yrði nýtt skattkerfi byggt að
einhverju leyti.
Barnastúkan
Svava hefur
starf á ný
A SUNNUDAGINN var hóf
barnastúkan Svava störf sln á ný
með fundi i Templarahöllinni, en
að undanförnu hefur nokkurt hlé
orðið á starfsemi hennar. A
sunnudaginn kemur verður
fundur, sem hefst kiukkan tvö, og
verða þá tekin i stúkuna mörg
börn, sem óskað hafa eftir að ger-
ast félagar hennar. Standa vonir
til, að hópurinn fari stækkandi
með hverjum degi vegna mik-
illar útbreiðslustarfsemi.
Forsvarsmenn stúkunnar
vænta þess, að fólk, sem sjálft var
i stúkunni á barnsaldri, hvetji til
þess að börn þess og barnabörn
gangi i hana, en annars eru að
sjálfsögðu allir jafnvelkomnir á
meðan húsrúm leyfir, jafnt
gamlir sem ungir, er kunna að
vilja kynna sér starfsemina og
félagsskapinn.
Stúkunni Svövu veitir forstöðu
kennari, mikill hæfileikamaður,
sem annazt hefur börn um tuttutu
ára skeið.
Allir
fylgjast
með
Tímanum
•fBMiiRiatiMiaiaaaiMaiiiiitvaitMMiiiiiaaMatMitiisiativMiiaaiMgaiittaí
• MMMMMM.............................................
Sendum gegn póstkröfu hvert sem er
Smokingar -
Skyrtur • Peysur ■
Leðurjakkar -
Stakar buxur -
Allar gerðir af
gallabuxum og
jökkum
Föt með og
án vestis
Stuttir og síðir
kjólar - Stutt og
síð pils - Kápur -
Jakkar - Buxur -
Blússur • Peysur -
Bolir úr velúr