Tíminn - 25.05.1975, Blaðsíða 8

Að Keldna-
holti er unnið
að verndun
gamla
íslenzka
hænsna-
stofnsins,
en sennilega
eru nú aðeins
um 100
hænsn eftir á
landinu, þar
af sárafáir
hanar
e.t.v. 10—20
islenzk hænsni eru
sennilega orðin innan
við hundrað talsins á
landinu. Fólk hefur ekki
lengur eins mikinn tima
og áður að dunda við
hænsnarækt. Auðvelt er
að fá nýklakta kjúklinga
af stofnum, sem verpa
vel, aðallega hvita itali.
/
Texti:
Sólveig
Jónsdóttir
AAyndir:
Róbert
Agústsson

S7C! ifiri! ,ES iugfibunfii)2
Sunnudagur 25. mai 1975
Konný Hjaltadóttir sérfræöingur I alifuglarækt og dr. Stefán Aöalsteinsson meöfslenzka hænuunga, sem klakiöhefur verið út aö Keldnaholti
Við vildum gefa mikið
til að geirfuglinn
væri lifandi núna
Afleiðingin verður sú, að
gömlu heimilishænsnin,
sem fyrir voru, deyja út.
Þessi þróun á sér stað
um allan heim, að gaml-
ir landsstofnar verða út-
undan i ræktun og hrein-
lega glatast. Sá mögu-
leiki er alltaf fyrir
hendi, að i þessum
gömlu stofnum leynist
eitthvert erfðaeðli, sem
ekki er i ræktuðu stofn-
unum, sem eru hag-
kvæmari í framleiðslu.
Ef gamli stofninn deyr
týnist þetta sérstaka eðli
hans að eilifu. Það getur
verið lítils virði i augna-
blikinu, að enginn veit
hversu mikils virði okk-
ur kann að finnast það
siðar. Við vildum t.d.
gefa mikið til að geir-
fuglinn væri lifandi
núna. Með honum glat-
aðist eðli, sem ekki
verður til aftur.
Það er komin upp
hreyfing viða um heim
að halda i gömul land-
kyn, vernda þau og
varðveita erfðaeðli
'þeirra fyrir framtiðina.
Þaö er þetta sem viö erum að
gera meö þvi að safna saman
þessum Islenzku hænsnum, sem
við höfum náð I, sagði dr. Stefán
Aðalsteinsson búfjárfræðingur
þegar við heimsóttum hann á
vinnustað hans, Rannsóknastofn-
un landbúnaðarins að Keldnaholti
fyrir nokkru. Eitt af mörgum
verkefnum hans þar er verndun
gamla Islenzka hænsnastofnsins.
Aöstoðarmaður hans við það verk
er Konný Hjaltadóttir, sem er bú-
fræðingur frá Hvanneyri og nam
slðan alifuglarækt I bútækniskól-
anum I Arósum og vann einnig við
eitt af stærstu hænsnabúum i
Danmörku Scanilaieyr i Viborg.
Þau Stefán og Konný hafa safn-
að saman nokkrum hænsnum,
haldið uppi spurnum um önnur og
reynt að skrá öll islenzk hænsni á
landinu. Þau hafa haft samband
við ýmsa, sem eiga islenzk
hænsni, og beðið þá um að halda
þeim við og stundum fengið egg I
útungun. Ennfremur hafa þau
tekið að Keldnaholti þau hænsni,
sem annars hefur átt að farga.
Vitum ekki hvort
sami stofninn hefur
verið hér frá
landnámstið
— Við vitum ekki ennþá um
hvert erfiðaeðli islenzku hænsn-
anna er, sagði Stefán Aðalsteins-
son. Hér eru tveir gamlir hænsna-
stofnar. Annar er af Jökuldal I
Norður-Múlasýslu og hans saga
er þekkt fjörutlu ár aftur I tlm-
ann. Hinn er kenndur við Svína-
fell I öræfum og er gamall llka.
Viö vitum ekki hvort sami
hænsnastofninn hefur verið hér
allt frá landsnámstið. Eggert
Ölafsson talar I ferðabók sinni um
hænsni, sem voru svört og smá-
vaxin og verptu vel. Og vitað er
að hænsni voru hér þegar á land-
námstíð.
— Við vonumst til að geta látið
blóöflokkarannsaka Islenzku
hænsnin hér, sagði Stefán Aðal-
steinsson. En með blóðflokka-
rannsóknum er hægt að gera sér
dálitla grein fyrir hvort I hænsna-
stofninum býr eitthvað sérstakt,
sem ekki er til annars staðar.
tslenzku hænsnin verpa minna
enhænsnin, sem nú eru algengust
hér á landi, og eggin eru dekkri.
Þau eru dugleg að bjarga sér úti.
Hvltu italarnir og aðrar algengar
tegundir hafa verið ræktaðir til að
leggja allt fóðrið i eggin, og hugsa
ekki um annaö en að verpa, helzt
einu eggi á dag.
Myndarlegur Islenzkur hani frá Klausturseli á Jökuidal.