Tíminn - 06.07.1975, Síða 8

8
tlMINN
Sunnudagur 6. júlí 1975.
TIMINN HEIAASÆKIR ISAFJORÐ
Stefna þarf markvist að
fækkun rækjuleyfanna
— segja rækjuútgerðarmenn
við Isafjarðardjúp
Sigurjón Hallgrims-
son er formaður Smábátafélags-
ins Hugins á tsafirði. Hann ætlar
að ræða litils háttar við okkur um
starfsemi félagsins og rækjuveið-
ar við tsafjarðardjúp.
— oOo —
— Hvenær var Smábátafélagið
stofnað? —
— Smábátafélagið varstofnað i
febrúar 1965 af fjórtán smábáta-
eigendum hér á Isafirði, sem
Sigurjón Hallgrtmsson.
mestmegnis byggðu afkomu sina
á rækjuveiðum. Skilyrði fyrir inn-
göngu i félagið var það, að bátar
félagsmanna væru ekki stærri en
26 tonn. Félögum hefur fjölgað
töluvert frá þvi, sem fyrst var, og
eru þeir nú orðnir 42. Hámarks-
stærð bátanna hefur hins vegar
litið breytzt, þvi að við miðum við
30 tonn. Aðalmarkmið félagsins
er, að gæta hagsmuna smábáta-
eigenda. —
— Hvað stunda margir bátar
rækjuveiðar við Djúpiö? —
— t vetur voru 55 rækjubátar
að veiðum við Djúpið en voru ekki
nema 14, þegar ég byrjaði rækju-
veiðarárið 1960. Fjölgun bátanna
hefur verið gifurlega mikil, ég vil
leyfa mér að segja allt of mikil,
og þá sérstaklega siðan árið 1970.
1 sannleika sagt eru rækjubát-
arnir allt of margir, enda hefur
útkoman á vertiðinni verið fylli-
lega i samræmi við það. Þessi
mikli fjöldi báta hefur lika leitt til
þess, að veiðitiminn hefur stytzt
úr 6 mánuðum i fjóra mánuði.
Stafar þessi stytting af þvi, að
Hafrannsóknastofnunin hefur
ákveðið hámark, sem hún telur
að veiöa megi i Djúpinu á hverri
vertið, tvö þúsund og þrjú hundr-
uð tonn. Þegar bátarnir eru orðn-
ir svona margir um þetta litla
magn, klárast það vitanlega mik-
ið fyrr, og hefur þetta eins og ég
sagði áðan, stytt veiðitimann um
tvo mánuði.
1 vetur vorum við búnir 19.
marz, en hingað til hefur rækju-
vertiðin oftast staöið fram til
aprilloka eða jafnvel fram i miðj-
an mai. En bátafjöldinn hefur
reyndar aldrei verið eins mik®
og i vetur. —
— Telur þú mikla hættu á of-
veiði rækjunnar i Djúpinu? —
— Það er skoðun margra að
hætta sé á ofveiði, en ef
Hafrannsóknastofnunin heldur
sig við þetta hámark, sem hún nú
hefur ákveðið, leiðir það að sjálf-
sögðu til þess, að aflinn á hvern
bát minnkar og veiðitimabilið
styttist.
Það er hins vegar óhætt að fuli
yrða, að grundvöllur rækjuút-
gerðarinnar er enginn, meðan
bátarnir eru svona margir, enda
er veiðin ekki svipur hjá sjón.
miðað við það, sem hún var.
Fram að þessari miklu fjölgun
bátanna var rækjuveiðin talin góð
atvinna, það góð, að menn sóttust
eftir þvi aö koma hingað og gera
út á rækju. Árangurinn sjáum við
lika i minnkandi afla og versn-
andi atkomu þeirra, sem þessa
atvinnu stunda. —
— Telur þú að takmarka þurfi
fjölda þeirra báta, sem rækju-
veiðar stunda? —
— Til þess að afkoma rækju-
útgerðarinnar sé tryggð, er lág-
marksveiði á bát 10 tonn á
mánuði. Æskilegast væri, að
veiðitiminn yrði, eins og áður, sex
mánuðir, sem þýðir þá sextiu
tonna veiði allt veiðitimabilið.
Miðað við það hámark.sem Haf-
rannsóknastofnunin hefur ákveð-
ið, tvö þúsund og þrjú hundruð
tonn, þyrfti þvi að fækka leyfun-
um úr 55 og niður i 38. Fyrr verð-
ur rekstrargrundvöllur rækjuút-
gerðarinnar ekki tryggður. —
— Hvernig vilt þú standa að
fækkun leyfanna? —
— Þetta verður auðvitað mjög
vandasamt mál, en mér er kunn-
ugt um, að fjölmargir rækjubáta-
eigendur hafa reynt að selja báta
sina, vegna þess hve afkoman i
vetur var léleg. Ný leyfi i stað
þeirra, sem veiðum hætta, má þvi
alls ekki veita. Stefna þarf mark-
visst að fækkun bátanna.
Hinu er svo ekki að leyna, að
rækjuvinnslurnar hér við Djúpið
eru orðnar allt of margar, eða sjö
talsins, og auðvitað hefur hinn
mikli fjöldi þeirra ýtt undir fjölg-
un bátanna. En i vetur var sam-
þykkt frumvarp á Alþingi þess
efnis, að ekki megi setja upp
rækjuvinnslu án sérstaks leyfis
stjórnvalda. Fagna ég að sjálf-
sögðu mjög tilkomu þessa frum-
varps, en tel, að þaðh hefði þurft
að koma til sögunnar miklu fyrr.
Framhald á bls. 39.
Eignir Kaupfélags ísfirðinga
63 milliónir umfram skuldir
—- raunverulegt rekstrartap órsins 1974 um 11 milljónir
— Eins og fram
hefur komió f fréttum að undan-
förnu, varð um 48 milljón króna
halli á rekstri allra kaupfélag-
anna I landinu á siðasta ári, þar
af var reikningslegt tap Kaup-
félags tsfiröinga um 35.2 milljónir
króna.
I samtali við Einar Matthias-
son, kaupfélagsstjóra hjá Kaup-
félagi tsfirðinga, kom fram, að
rétt væri, aö reikningslegt tap
kaupfélagsins hefði numið um
35.2 milljónum fyrir siðasta
starfsár. Hins vegar sagði hann
það ekki rétt að kalla þetta allt
rekstrarhalla ársins 1974, þvi að
inn i þessa mynd væru dregnar
ýmsar tölur frá fyrri árum, sem
gerðu reikningslegt tap félagsins
mun meira heldur en sjálfur
rekstrarhallinn hefði verið.
Nefndihann þar fyrst til, aö af-
skriftir á gömlum vörulagerum
og viöskiptaskuldum, sem áður
hefðu verið taldar sem eignir i
bókhaldi félagsins, hefðu numið
um 10 milljónum króna, og væri
minnsturhluti þess frá árinu 1974.
Fyringar áhaida og fasteigna
kvaö hann hafa numið um 1.7
milljónum króna, en tap á rekstri
kjötfrystihúss var um 1.5 milljón
króna.
— Siðan má taka fram, — sagði
Einar, — að kaupfélagið rekur
pylsugerð, sem við allar venju-
legar kringumstæöur hefði átt að
standa undir sér, en vegna breyt-
inga og lagfæringa á húsnæði, var
hún lokuð i um fjóra mánuði á síð-
asta ári. Kjötskortur hafði einnig
verið mikill, áður en til þessarar
lokunar kom, þannig að rekstur
kjötvinnslunnar kom i heild mjög
illa út og nam tap félagsins á
rekstri hennar um 2 milljónum
króna.
Auk þessa varð svo félagið fyrir
miklum fiárhagslegum áföllum
varöandi rekstur útibúsins á
Bolungarvik á siðasta ári og má
að nokkru leyti rekja það til
óheppilegra útibússtjóraskipta.
Tap félagsins af þeim sökum nam
um 2.8 milljónum króna og er
rýrnun þá ekki meðtalin. —•
Einar sagði ennfremur, að
vörurýrnun hefði verið stórt
vandamál á undanförnum árum
hjá Kaupfélagi Isfirðinga, liklega
með þvf mesta, sem þekktist i
þeim efnum. Hins vegar kvað
hann vörurýrnun félagsins ekki
vera einangraö fyrirbæri, heldur
væri hér um aö ræða vandamál,
sem félög og fyrirtæki hefðu viða
átt við að glima.
— Vörurýrnun hjá kaupfélag-
inu var um 11 milljónir á árinu
1973, en árið 1974 var hún innan
viö 10 milljónir, en þess ber að
geta að það ár var velta félagsins
mun meiri heldur en árið 1973.
Vnrunírnun hefur bvi hlutfalls-
Kaupfélag tsfirðinga.
lega farið mjög minnkandi á ár-
inu 1974, — sagði Einar.
Hann kvað ekki gott að gera sér
grein fyrir þvi, i hverju hin mikla
vörurýrnun hjá kaupfélaginu
lægi, en miðað við þær tölur, sem
hann hefði handbærar um rekstur
kaupfélagsins á undanförnum ár-
um, benti allt til þess, að á undan-
fömum árum hafi vörur horfið úr
vörzlum félagsins án þess að þær
hafi verið greiddar eða færðar á
nótur.
Enn fremur sagði Einar: — Ef
við áætlum að eðlileg rýrnun i
verzlun sé um 1%, sem ekki er
svo fjarri sanni, þá hefur rýrnun
hjá Kaupféiagi Isfirðinga i fyrra
verið um 7.7 milljónir umfram
þaö, sem eðlilegt má teljast, og er
þar komin enn ein talan til þess að
skýra hið óeðlilega mikla tap
félagsins á siðasta ári. Þegar
þessir framantaldir liðir hafa
veriðdregnirfrá, erum við komn-
ir með raunverulegt og áfalla-
laust rekstrartap niður i um 11
milljónir.
Rýrnun á oftast rætur að rekja
til eftirlitsleysis og skorts á að-
haldi, sem aftur leiðir til kæru-
leysis og ónákvæmni bæði meðal
starfsmanna og viðskiptavina i
meðhöndlun vörunnar, og getur
slikt kæruleysi kostað fyrirtæki
mikla fjármuni, þegar mikið velt-
ur i gegn. Ég tel þvi, að frumrót
þess vanda, sem Kaupfélag Is-
firöinga á nú við að glima, sé
eftirlits- og aðhaldsleysi af hálfu
fyrri stjórnenda.
Ég tók við starfi kaupfélags-
stjóra i nóvembermánuði sl. og
tel þvi árangur ársins 1974 mér
algjörlega óviðkomandi.
Nú hafa menn frá skipulags-
deild SIS hjálpað okkur við að
koma upp mjög ströngu eftirlits-
kerfi, sem gerir okkur kleift að
fylgjast nákvæmlega með vör-
unni, frá þvi er hún kemur inn i
kaupfélagið og þar til hún er seld
viðskiptavinunum eða færð á nót-
ur.
Ég tel, að þær aðgerðir, sem við
höfum framkvæmt i þessum efn-
um, sýni, að við höfum að miklu