Tíminn - 06.07.1975, Page 11

Sunnudagur 6. júll 1975.
TIMINN
n
TIMINN HEIMSÆKIR ISAFJÓRÐ
Texti og myndir: Þorgeir Örlygsson
Getum ekki deilt
landhelginni með
öðrum þjóðum
— rabbað við Jón Pól Halldórsson,
framkvæmdastjóra Norðurtangans
Jón Páll Halldórsson.
Jón Páll Halldórsson
er framkvæmdastjóri Hraðfrysti-
hUssins Norðurtangans á Isafirði.
Hann ætlar að spjalla við okkur
um rekstur fyrstihússins, útgerð
og sitthvað fleira.
— 0O0 —
— Norðurtanginn er orðinn
gamalt og gróið fyrirtæki, sem
stendur á gömlum merg? —
— Fyrirtækið var stofnað árið
1942 af nokkrum útgerðarmönn-
um og skipstjórum við Isa-
fjarðardjúp og i Reykjavlk.
Stofnendur félagsins voru sex
talsins, og er aðeins einn þeirra á
llfi, Guðmundur M. Jónsson, sem
verið hefur yfirverkstjóri félags-
ins um þrjátiu ára skeið og auk
þess stjórnarformaður frá árinu
1973.
Framleiðsla fyrirtækisins var
ekki stór i sniðum til að byrja með
um 400 til 600 lestir af flökum
fyrstu tvo áratugina, en frá árinu
1960 hefur framleiðslumagnið
aukizt jafnt og þétt og var árið
1974 tvöþúsund fimmhundruð
þrjátlu og þrjár lestir.
Á fyrstu árum félagsins keypti
það allt hráefni frá öðrum út-
gerðarfélögum, en frá árinu 1959
hefur félagið stundað eigin út-
gerö.
— Hvað gerið þið út mörg skip?
— Við gerum út skuttogarann
Guðbjart, 407 lestir, einn af minni
togurunum, en auk þess gerðum
viö út á linu i vetur tvo báta, Orra
og Vlking III, en annar þeirra fer
nú bráðlega á veiðar með troll.
Aflinn á siðustu vertið var um
1500 tonn af slægðum fiski hjá
Guðbjarti, en Orri var með 713
tonn, en Vikingur 111 með 619
tonn, og var afli bátanna óslægð-
ur.
Auk okkar eigin skipa leggur
svo þriðji linubáturinn, Guðný,
afla sinum upp hjá Norður-
tanganum, en Guðný er i eigu
Búðaness hf.
Starfsmannafjöldi hjá okkur
hefur að staðaldri verið um 150
manns, bæði I frystihúsinu og á
skipunum.
— Hafið þið haft nægilegt hrá-
efni til þess að vinna úr allan árs-
ins hring?
— Já, á þvi hafa engin vand-
kvæði verið. Vinnsludagar á slð-
asta ári voru urh 265, og það ger-
ist afar sjaldan, að úr falli dagur,
svo að ekkert sé unnið. Það er
fyrstog fremst þvl að þakka, að
við rekum okkar eigin útgerð i
tengslum við frystihúsið, enda er
það megin regla allra frystihúsa
t.d. hér við djúpið að láta útgerð
og vinnslu afurðanna haldast I
hendur og svo er, að þvi er ég bezt
veit, eins farið um alla Vestfirði,
enda hefur það sýnt sig, að slikt
rekstrarform hefur gefið betri
raun. —
— Hafið þið með höndum
vinnslu fleiri afurða, t.d. saltfisks
og skreiðar?
— Nei, starfsemi okkar hefur
hingað til verið takmörkuð við út-
gerð og ferskfiskvinnslu. Sala af-
urðanna fer fram I gegnum Sölu-
miðstöðHraðfrystihúsanna og fer
mestur hluti þeirra á Bandarikja-
markað.
— Eru gerðar einhverjar lág-
markskröfur til þeirra húsa-
kynna, sem vinnslan fer fram i?
— Nei, svo er þvi miður ekki.
Að vlsu á að heita svo, að Fiskmat
rlkisins hafi eftirlit með vinnslu-
stöðunum og hreinlæti þar, en ég
held, að það sé meira i orði en á
borði. Kröfur i þessum efnum eru
sjálfsagt mest komnar undir
hverjum og einum. Og mér er t.d.
ekki kunnugt um, að kaupendur á
erlendum mörkuðum geri neinar
sérstakar lágmarkskröfur.
— Er góð aðstaða til viðhalds
skipa ykkar hér á Isafirði?
— Aðstaðan til viðhalds er I
stórum dráttum mjög góð. Hér
getum við gert við bátana, en
verðum að leita annað með stærri
Spunakonur hjá vefstofu Guðrúnar.
Vefstofa Guðrúnar
Vigfúsdóttur
d Isafirði
Handvefnaður
hefur verið iðkaður á Islandi frá
fyrstutíð, enda hafa landsmenn
snemma komið auga á notagildi
og kosti ullarinnar, sem bæði er
hlý, slitþolsmikil og auðveld i
hreinsun.
Á Islenzkum sveitaheimilum
var ofið til eigin nota, en auk
þess voru voðir eftirsótt útflutn-
ingsvara, og vaðmál notað sem
gjaldmiðill. En eftir því sem
tföarandinn breyttist og
áferðarkröfur klæðnaðar urðu
meiri, fór vefnaðarframleiðsla
heimilanna minnkandi og frum-
stæð áhöld fyrntust og féllu úr
notkun, en gæði ullarinnar
gleymdust ekki.
Meö bættum áhöldum og
breyttum aðferðum hófst hand-
vefnaður til vegs að nýju, i anda
nýrrar tlzku og nýs tima. Ullin
hefur þannig fengið nýtt nota-
gildi og orðið verðmæt fram-
leiðslu- og útflutningsvara. For-
göngu þess eigameðal annarra
bæði einstaklingar og hús-
mæðraskólar.
Frú Guðrún Vigfúsdóttir
vefnaðarkennari við Hús-
mæðraskólann á Isafirði hefur
nú um nokkurra ára skeið rekið
vefstofu á Isafirði, þar sem hún
framleiðir fjölbreyttan tizku-
varning, handofin ullarefni,
mynstruð sauða- og jurtalitum.
Hefur fyrirtækið farið vaxandi
með ári hverju og veitir nú um
13 konum á Isafirði fulla at-
vinnu.
Frú Guðrún framleiðir bæði
tlzkuvarning, herrabindi,
jakka, kjóla, pils, trefla og
svuntur, en auk þess værðar-
voöir, tehettur, smádúka, púða-
ver, herðasjöl og sitthvað fleira.
Guðrún starfrækir verzlun
auk vefstofunnar, en auk þess
selur hún framleiðsluvörur sín-
ar til verzlana um allt land. 1
Reykjavík sjá Islenzkur
Heimilisiðnaður og Ramma-
gerðin um sölu á framleiðslu-
vörum hennar.
tJtflutningsdeild SÍS hefur séð
um útflutning fyrir Vefstofu
Guðrúnar Vigfúsdóttur, aðal-
lega á Svíþjóðar- og Banda-
rlkjamarkað, og hefur sá út-
flutningur farið vaxandi með ári
hverju.
Brúðarkjóll frá vefstofu
Guörúnar.
t vinnslusal Noröurtanga.
Aukning aflans undanfarin ár
er fyrst og fremst að þakka stærri
og betri skipum. Hins vegar er
róttækra aðgerða þörf I land-
helgismálinu, þvi að öllum má
ljóst vera, að við getum ekki öllu
lengur deilt landhelginni með
öðrum þjóðum. Væntanleg út-
færsla I 200 milur hlýtur auðvitað
að breyta myndinni eitthvað að
þvl tilskyldu, að ekki verði samið
um veiðiheimildir fyrir erlenda
togara innan hinnar nýju land-
helgi.
Hins vegar verðum við að gera
okkur grein fyrir þvi, að okkar
aðalþorskveiðisvæði er frá 20 og
út I 50 milur og þvi hlýtur okkur
að liggja lífið við að vernda það
svæði. Undanfarna daga hafa t.d.
verið þar að veiðum um 40 brezk-
ir togarar, enda hafa Bretar á
undanförnum árum veitt um 48%
þess afla, sem fengizt hefur á
miðunum umhverfis landið, og
þvl miður hefur þetta, eins og ég
fyrr hef sagt, sáralitið breyzt.
Ég vil enn og einu sinni undir-
strika þaö að það er okkur Islend
ingum llfsspursmál, að við fáum
að sitja einir að þeim afla, sem
veiðist á miðunum umhverfis
landið, ella verður stórfelldur
samdráttur I fiskiiðnaði og útgerð
hér á landi, — sagði Jón Páll
Halldórsson að lokum.
skipin, þvi að slippurinn hér getur
ekki tekið á móti stærra skipi en
300 tonna.
— Hvemig hefur rekstraraf-
koman verið á undanförnum ár-
um?
— A erfiðleikaárunum 1967 og
1968 voru frystihúsin yfirleitt rek-
in með tapi, en hafa rétt úr kútn-
um á undanförnum árum. Hins
vegar er alveg ljóst, að fram
undan eru erfiðleikatimar, þvi að
ekki er fyrirsjáanlegt, að verðlag
á erlendum mörkuðum fari hækk-
andi næstu mánuðina. Til þess er
alveg borin von, og við megum
teljast góðir, ef núverandi verð
helzt. Ljóst er, að grundvöllurinn
undir rekstrarafkomu frystihús-
anna og útgerðarinnar er algjör-
lega brostinn, ef verðið lækkar.
— Nú hefur það komið fram, að
framleiðsla Norðurtangans á sl.
ári var heldur meiri en árið þar á
undan. Viltu þakka það útfærslu
landhelginnar i 50 mllur?
— Otgerðarmenn á Vestfjörð-
um hafa ekki merkt neina breyt-
ingueftir útfærslu landhelginnar,
enda er það engin furða, þvi að
brezkir togarar hafa heimild til
þess að veiða upp að 20 milum tiu
mánuði ársins. Það má þvi segja,
að útfærslan hafi haft ákaflega-
litla breytingu I för með sér.
Efnahagslegt
jafnrétti
þegnanna
— forsenda byggðar i landinu, segir
Eiríkur Sigurðsson, bifvélavirki
Eirikur Sigurðsson bifvélavirki
er formaður félags járniðnaðar-
manna á Isafirði. Hann hefur
þetta að segja um afkomu unga
fólksins á Isafirði:
— Afkoma unga fólksins á Isa-
firöi er góð. Hér hefur verið næg
og jöfn atvinna a.m.k. sl. tvo ára-
tugi og engar blikur á lofti um
breytingar I þeim efnum. Meðal-
árstekjur eru og með þvi alhæsta
sem gerist hér á landi. Hinu er
aftur á móti ekki að leyna, að at-
vinna er hér nokkuð einhæf, þvi
að við byggjum fyrst og fremst á
sjósókn og úrvinnslu aflans. Að
vlsu eru hér nokkur þjónustu-
fyrirtæki, en þau starfa að mestu
I tengslum við þennan höfuðþátt
atvinnulífsins. Brýnasta þörfin i
atvinnumálum er þvi að minu
mati aukin fjölbreynti, og sýnist
mér þar helzt koma til greina
ýmiss konar iðnaður i smáum
stll.
— Húsnæðismál unga fólksins
er jafnan i brennidepli. Hvað er
um þau að segja hér á Isafirði?
— Það hefur að mlnu mati
staðið bæjarfélaginu ákaflega
mikið fyrir þrifum, hvað litið
hefur verið byggt af ibúðarhús-
næði undanfarin ár. Ungt fólk,
sem hefur verið að byrja sinn bú-
skap, og eins þeir, sem til kaup-
staðarinshafa flutt, hafa þvi jafn-
an átt við hin mestu húsnæðis-
vandræði að striða, enda litið um
leiguíbúðir.
Margir kunna að spyrja, af-
Eirlkur Sigurösson
hverju svo litið hafi verið byggt á
ísafirði, fyrst fólk hefur hér al-
mennt haft næga atvinnu og þén-
að vel. Til þess liggja ýmsar
ástæður. Til skamms tima þótti
arðbærara að fjárfesta I fasteign
Framhald á bls. 39.