Tíminn - 06.07.1975, Side 40

r 1
Sunnudagur 6. júli 1975.
- • • -
Nútima búskapur þarfnast
BAUfiR
haugsugu
Guöbjörn
Guójónsson
SÍS-FÓÐUK
SUNDAHÖFN
GBÐI
fyrirgódan ntai
$ KJÖTIÐNAÐARSTÖO SAMBANDSINS
Jónatan það sjálfur, þvi ekki er
sama hvaða grjót er notað i
garðana.
— Já ég hef handfjatlað flesta
steinana.áðuren þeir eru fluttir
hingað heim, sagði Jónatan.
Hann sagðist ekki eiga mikið
eftir af þessum vegg, sem er sá
fjórði og siðasti, sem gerður
verður við karladeild Kópa-
vogshælis.
Jónatan erjyrrverandi bóndi
og sagðist vera fæddur i Hruna-
hreppi og hafa búið þar allt
þangað til hann fluttist til
Reykjavikur. Fæddur er hann
að Nýlendu á ökrum, en búskap
byrjaði hann 1924 að Helgastöð-
um og bjó siðast i Laxárholti.
Árið 1951 flutti hann svo á mal-
bikið til Reykjavikur og hefur
búið þar siðan.
gébé Rvik — Jónatan Þorsteins-
son heitir unglingur einn á ni-
ræðisaldri. Jónatan vinnur allt
að því fullan vinnudag við að
hlaða garða úr hraungrjóti við
Kópavogshælið, en þar hcfur
hann nú unnið á tíunda ár.
Garðarnir eru scrlega vandaðir
og vcl gerðir og auðscð, að
Jónatan hefur lagt mikla rækt
og vinnu við gerð þeirra.Jóna-
tan rétt gaf sér tima til að lita
upp og spjalla við blaðamann
Timans nýlega, en þá var hann
langt kominn með fjórða garð-
inn og hafði unglingspilt sér til
aðstoðar.
— Ég hef unnið hér við Kópa-
vogshælið á tiunda ár, sagði
Jónatan.
— Já, hann var bara unglamb
þegar hann byrjaði hér, greip
Bjarni Pétursson bústjóri fram
i og hló, nú er Jónatan orðinn 82
ára og vinnur hér nær allan dag-
inn, hvernig sem viðrar, við að
hlaða grjótgarðinn.
— Já, það er gott að vera úti á
sumrin sagði Jónatan og mér
þykir skemmtilegt að hafa eitt-
hvað að gera.
Bjarni Pétursson sagði, að
Jónatan tækist á við stórgrýtið
ekki siður en unglingarnir, sem
eru honum til aðstoðar.
— Hann hefur handfjatlað
hvert einasta grjót, sem i vegg-
ina hefur farið, sagði Bjarni.
Mest af þvi er sótt i Krisuvikur-
hraun og að sjálfsögðu velur
Fyrst eftir hann kom til
Reykjavikur vann við hús-
gagnasmiðar og réðst siðar til
Kópavogshælisins, þar sem
hann hefur starfað Jónatan litur
svo sannarlega ekki út fyrir að
vera 82 ára gamall, hann er létt-
ur á fæti og hamhleypa til vinnu.
Og þess vegna ófús að hverfa
frá vinnu sinni lengi i einu og þvi
ekki ánægður yfir að láta ónáða
sig lengur.

SULLAVEIKIN ENN VIÐ LYÐI A ISLANDI:
Hættulegir spól lormar í
hundum o g köttum
Þrátt fyrir hundahreinsanir i
mörg ár og aðrar varúðar-
ráöstafanir hefur ekki teki/.t að
útrýma lifrarsulli hér á landi.
Nýlega bárust til rannsóknar-
stofnunarinnar að Keldum
sollnar lifrar og lungu frá
sláturhúsum i Vopnafirði og vitað
er um sýkingu i Djúpavogi.
„Hundahald I kaupstöðum nálægt
þeim bæjum, þar sem þessi
sýking cr ennþá, er bcinlínis
hættulegt, og ætti að kveða niður
hið fyrsta, en ekki vera að leika
sér að hættunni." Þannig scgir í
grein, sem Ásgeir Ó. Einarsson,
dýralæknir, ritar i nýútkomið
Fréttabréf um heilbrigðismál og
nefnist Sullaveiki og ormar I
hundum.
1 greininni segir einnig: Það
eru fleiri sýkingar, er fylgt geta
hundahaldi en aðeins sullaveikis-
bandormurinn, sem er mjög
sjaldgæfur. Aftur á móti er ormur
allt annars eðlis mjög algengur
hér i hundum (og köttum), en það
er spólormurinn.
Hann er ekki hættulegur á
sama hátt og bandormurinn þó
að hann berist ofan i garnir á
manni, þá lifir hann þar ekki, en
það hættulega og óhugnanlega við
orminn er hvernig lirfa hans
hagar sér i manninum, og það, að
börnin verða helzt fyrir sýkingu.
Ef móðirin (tik, læða) sýkist af
orminum, þá smitast ungarnir
þegar i móðurkviði, og fæðast
meö ormana i sér, sem fara að
verpa eggjum, þegar ungarnir
eru fárra vikna gamlir. Eggin eru
slimug og loða við hvað sem er og
eru oft utan á hvolpum og
kettlingum. Þar sem tikur og
læöur eru með unga á spena, eru
börnin með þá öllum stundum i
höndunum, og á þann hátt geta
eggin borizt ofan i þau. I magan-
um skriður lirfa úr egginu berst
með næringarvökvanum til
lifrarinnar, borar sig gegnum
hana og siðan I lungun, skriður
upp barkapipuna og niður i
vélindað ofan i maga aftur, en
verður ekki þar að fullvöxnum
ormi, af þvi það er ekki hennar
rétta ,,,dýr” eða gistigripur. Hún
deyr þvi þarna. Sumar lirfur
„villast af leið”, eða berast frá
lungunum til annarra liffæra, svo
sem mænu, heila, eða auga og
geta valdið þar bólgum með al-
varlegum afleiðingum.
Enskur prófessor i læknisfræði
telur að 1-2% Breta hafi sýkzt af
þessum lirfa-kvilla og af-
leiðingarnar i sumum tilfellum
verið máttleysi, flogaveiki og
bólgur I auga.
Til þess að koma i veg fyrir
sýkingu á börnum, er helzta
ráðið, að ormahreinsa hvolpa og
kettlinga 6-8 vikna gamla og þvo
börnunum vandlega um hendur
eftir að þau hafa leikið sér að
hvolpum eða kettlingum, sérstak-
lega áður en þau neyta matar.”
Tfminn spurði Ásgeir Ó.
Einarsson, hve langt væri siðan
orðið hefði vart við sull i fólki hér
á landi. Sagði hann, að tiltölulega
stutt væri siðan siðasta fólkið,
sem borið hafi þetta í sér, var að
deyja, en ný tilfelli hafi ekki
komiðuppsvovitaðsé,þótt verið
geti að einhverjir séu með lifrar-
sull, án þess að iæknar hafi fundið
hann.
— En spólormurinn, sagði Ás-
geir, hefur verið stöðugur fylgi-
fiskur hunda og refa hér á landi.
Var svo mikið af þessum ormi i
refunum, þegar þeir voru hafðir
hér i búrum, að ef halda átti lifi i
yrðlingunum varð að gefa þeim
ormalyf mánaðargömlum. 1 kött-
um er spólormur einnig, og geta
þeir lika smitað, og eru kettlingar
sem eru með orma hættulegir
börnum. Erfitt er að spá hvort
spólormurinn hefur komizt i fólk
þvi að svo stutt er siðan
sjúkdómsgreiningar urðu svo
nákvæmar að hægt væri að finna
spólorminn. Jafnvel þótt blettur
finnist i auga og veröi að fjar-
lægja það, er ekki vist að
rannsóknaraðili hitti á lirfuna i
auganu, þótt teknar séu úr þvi
1000 sneiðar.
Ég hef spurt augnlækna
hér um þetta atriði, en þeir hafa
tekið skemmd augu úr mönnum
Asgeir ó. Einarsson.
án þess að vita hvað I rauninni
var að, þvi að það er óskaplega
erfitt að finna eina spólormslifru.
Er þvi full ástæða til að endur-
taka það, að vara fólk viðað leika
sér að eldinum með þvi að ala dýr
á heimilum sinum sér til
skemmtunar og leiks, og bjóða
með þvi hættunni heim. Og er
þetta bara ein hlið á þvi vand-
ræðamáli sem hundahald er, eða
læknisfræðilega og hreinlætislega
hliðin. Siðan koma þær hliðar,
sem snúa að dýravernd,
óhreinindi á umhverfi og ýmiss
konar óþægindi, bæði fyrir dýrin
og mannfólkið.
Er þetta bæði orðið félagslegt
og læknisfræðilegt vandamái úti i
löndum. Fólk heldur að það ali
hunda innan veggja vegna þess
að það sé svo miklir dýravinir, en
sanni nær er að hundar i þéttbýli
eru eins og fangar og „dýra-
vinirnir” fangaverðir.
Þessi vesalings dýr eru ekkert
annað en leikföng fólks, sem mis-
skilur algjörlega umhyggju fyrir
dýrum og umhverfisvernd.
í fyrrnefndri grein segir Ásgeir
um sullinn, að hættan liggi i þvi
að hann berist úr kind i hund, og
þar verður hann svo að mörgum
bandormum. Eggin frá þessum
ormum berast i umhverfið með
hundaskitnum og geta orðið að
sulli i manni. Hundur, sem
smitaður er af þessum bandormi,
er eins hættulegur umhverfi sinu
og berklasjúklingur með opna
berkla.
„Þótt Keldur hafi ekki fengið
nema eina tegund af saklausum
sullum þetta haust. þá er þó
nokkuð af netjasullum allviða.
Starfsfólk i sláturhúsjm hefur
áratuga þjálfun i að leita að sull-
um og eyða þeim, svo að hundar
fá litii tækifæri til að smitast nú
orðið. Helzt gæti það orðið heima-
slátrunin sem gæti orðið hættuleg
og var það áður fyrr.
Þá vikur sð hinum sýktu lifrum
og lungum, sem bárust að Keld-
um i haust, og segir að hið nei-
kvæða við það sé, að þarna geti
verið um nýsmitun að ræða, eða
aukna smitun, en hið jákvæða að
opinber rannsóknarstofa og
heilbrigðisyfirvöld fá að vita um
sýkinguna og geta gert nauðsyn-
legar varúðarráðstafanir.
Ef sollin lifur eða lungu kemur
fram við heimaslátrun eða lógun
vegna sjúkdóms, verður bóndinn
að gæta þess vel að hundar nái
ekki i þessi liffæri við slátrun, eða
við frystingu. Ef slikt gerist--
og það hefur gerzt áður, þá er
það hörmulegt slys, og það fyrsta,
sem gera þyrfti til að vernda
öryggi fólksins á bænum, væri að
láta lóga hundinum eða hundun-
um, sem átu af lifrinni, en biða
þess ekki að hundarnir verði
hættulegir smitberar fyrir fólk, af
þvi smitið er ákaflega næmt og
eggin mörg. -OÓ.