Atuagagdliutit - 20.03.1969, Blaðsíða 9

mérKap KanoK piumavfigåtigut?
inuiaKatigilerissut OKartarput, euro-
pamiut ilisarnautigigåt perorsaeriau-
seK maligagssarKigsoK pigissarigami-
ko: mérKat inersimassutdlo ingming-
nut atarKeKatigigdlutik inussut. Ki-
tornat mianerineKartarput inoKatigi-
nigssåtdlo nuånarineKartardlune. inu-
iaKatigilerissut tamatumunga navsu-
iautiginiagåt ilåtigut tåssauvoK, inor-
dlåK ilaKutaussumut toKussumut at-
siuneKartarpoK, taimalo méraK atsiu-
ssarissatut piniarneKartardlune — å-
tålo orneriardlugo oKausipiluneKarneK
ajorpoK, Mads Lidegård atuagkiamine
»Det Gælder Grønland“ime taima o-
KarpoK.
europamiutut kulturivtine ilaKuta-
rigtut inunerput nålagarsiornermik
periuseKartineKarpoK, ajornartitar-
pagssuaKardlune. taimatut perorsae-
riautsip maligkumajungnaerneKarne-
ratigut perorsaeriauseK nålagarsior-
titsinginerussoK periarfigssaKartineKa-
lerpoK. periauserdle pisoKauneK John
Locke-mit autdlåveKartOK Rousseau-
mit ingerdlaterKingneKarpoK — nuå-
nårtorissarssornerdlo. perorsaeriautsip
nålagarsiornånginerussup Danmarki-
mut nunanutdlo avangnardlernut ta-
manut encuneKarneratigut sujuariar-
tineKarneruvoK arnat angutitdlo ino-
Katigingnerisa tungånut, ilukut ineri-
atdlangnermik. misigissutsikut tåssu-
na misiligtagkat avKutigalugit inuit
naligingnerussut, isumakuluteKångi-
nerussut isumaKatiginginertaKångit-
sutdlo pilersiniarneKarput. akerdliu-
nerdlo ingerdlatineKarpoK pissusitor-
Kanik atortitsiniainartunut, nålagker-
suivdlutik perorsainiartunut, tatige-
Katigigdlune perorsaisinauneK angu-
niaidlugo. perorsainerup atuartitsine-
ruvdlo ajornartorsiutai taimailivdlu-
tik pingårtutut dssigineKalerput.
tamåko pivdlugit Danmarkime o-
Katdlisigingningnerit 30-kune aut-
dlartikunarput. taimanikut inuit sor-
dlo tuluk iliniartitsissoK A. S. Niell
OKauseKartarput sule uvdlumikut aku-
erssårneKarsinåungitsunik, nutåleri-
vatdlårnertik kivfåungissuseKartitsi-
vatdlårnertigdlo pissutigalugit. OKat-
dlisigingningneritdle sule ingerdlåne-
Karput. kingugdlermik decemberime
fjernsynikut autdlakåtitagssiortoKar-
Pok nangeKåtårtumik, tåssuna taku-
tiniarneKardlune Danmark tåssaussoK
mérKanik ajortumik ingerdlatitsissoK.
isumagineKarnerussut tåssåuput iner-
simassut — pingårtumigdle angut.
autdlakåtitagssiaK avisine agdlautigi-
ssanik maligteKarpoK. sulilo OKatdli-
sigineKarpoK iluaKutaunersoK ånersit-
sissarneK, kinguågssiutinik iliniartitsi-
neK avdlatdlo. 30-kunilo OKatdlisigi-
neKartut tamåssa sule OKatdlisigine-
Karput.
angussaKartoKarsimanerpoK? asuke,
naluvara, isumaKarpungale amerdla-
siartuinartut OKatdlinermut peKatau-
lersimassut. ilisimångilarale 30-kune
mérKat perorsarneKartarnerat pivdlu-
go oKalugiartoKartarsimanersoK. uv-
dlumikut pivfigssångorsimavoK inug-
Palårtumik tamåna OKatdlisigisavdlu-
go, imaKa pissutigalugo uvdlumikut
inup ericarsartausia ilisimassaKarfigi-
nerulersimagavtigo.
OKalugiautinik taimåitunik Kalåt-
dlit-nunånt pissoKarérsimanersoK na-
luvara, ilimanångilardle sujornatigut
tamatuminga pissariaKartitsissoKarsi-
måsassoK. isumaKarpungalo aperKut
tåuna uvdlumikut nalerKunerulersi-
massoK, uvdlumikut pissariaKalersi-
mavoK Kalåtdlit-nunåne mérartavta
Kanon pineKarnigssåt OKatdlisigisav-
dlugo.
perorsaeriautsit åssigingitsut mar-
dluk aporfigåvut: eskimutorKat pe-
riausiat, kalåtdlit angerdlarsimavfine
torersune nungunga j alerérsimassoK,
torinerussunilo ilikarneKarsimavoK
nuånarinardlugulunit unataissarneK,
sordlo Kanga »avdlunåt angerdlarsi-
mavfine torinerussune.
Kavdlunårpagssuit sukangasumik
Perorsainiartarput, tamånalo kalåler-
Pagssuit ilikarsimavait, åmåtaoK u-
ssernartunut amerdlasiartuinartunut
Kunusårutiginiardlugo. igdlua tungå-
tigutdle Kavdlunåt perorsaeriautsimut
nålagkisårtitsinginerussumut ikårsåri-
artorput, mérardlo Kiterissatut issigi-
ierdlugo, sujornatigut méraK nerssu-
tautitutdlunit issiginiarneKartaralua-
rame inersimassunut nålagtugssiåinaK
akornusersuissugssåungitsordlo...
kalåtdlit Kavdlunåtdlo åssigingne-
russumik inussauseKalersimåput, a-
tautsimut niuveriartarfeKalerdlutik, a-
tuarfeKalerdlutik, børnehaveKalerdlu-
tik atautsimutdlo atuagagssiaKaler-
dlutik. tamåko tamarmik kinguneKar-
Put inoKatigingneru j artuinartitdluta
Perorsaeriautsikut åssigingneruler-
nermik. ajornartorsiutigissavutdlo av-
dlanit avdlaunerujungnåisåput. tai-
måitumigdlo angnertoKissutigut aut-
dlåveKaKatigigtariaKarpugut mérKat
ORaluserilersitdlugit.
méraK uvavtinit sunik piumassaxar-
Pa — inuiaKatigit iluåne ardlagdlit er-
KorneBartutut misigisimåsåput. ilaisa
agdl.: Nils Stahlschmidt
imaKa piumanerusagaluarpåt KuleKut-
serneKarnigsså ima: suna mérKavtinit
piumassarisavarput?
KuleKutanile tåukunane mardlungne
åssigingissutit iput, perorsaeriautsit
åssigingitsut mardluk. ilame mérKat
nålagtugssiåinartut issiginiangårå-
ngavtigik takutikumassaKårput mér-
Kat kage KanoK avguåsagåt. inersima-
ssut tamangajangmik Kularingitdlui-
nartarpåt méraK KanoK pineKåsassoK.
Danmarkime nakorsat ilisimaneKar-
nerit ilåt dr. Sv. Teinild OKarpoK: u-
kiut merauvfit nangminerissamik på-
singnigtauseKalernigssamik pilersitsi-
viussugssat inungnit påsineKartarne-
rata pissuseKatigå, sordlo augtitagssa-
nik akorineK taimåikumårtoK augti-
tagssaK nunap Kanut KaKineKartinago.
Poul Henningsen OKarsimavoK, mér-
Kat ineriartulerfingmik ukiuine su-
jugdlerne KanoK ajoKUsersimaneKarti-
gissartut nunarssuavta nalungikalua-
runduk tungavingmigut sajusagaluar-
tOK.
perorsaeriautsivdle isumånik på-
singnigkiartorneKartitdlugo mérauneK
tåssaulersimavoK inup inersimassu-
ngornigssånut aulajangissugssaussoK.
uvagut inunerput inussauserputdlo
méraunivtinit aula j angerneKarsima-
vok, taimalo nunarssuarmiut tamar-
mik dnunerat.
taimåitumik påsissariaKarput^ sut
mérKamut suniuteKartussut — pissut-
sit sut tamatumunga perKutaunersut.
sujugdlermik inuit, pissusé isumait-
dlo: 1
1. atåta, anåna Katångutitdlo.
2. ilaKUtarissat.
3. sanilerissat (mérKat inersima-
ssutdlo).
4. atuarfingme dliniartitsissut.
5. atuarfingme mérKat.
6. inersimassut atorfigdlit.
sumivfitdle ama pingåruteKarput
inunermut pissutsinutdlo, tamåkulo
ineriartortarput inungnit tikineKar-
tartune:
1. angerdlarsimavfik (pisatsersorne-
Karsimanera — evKiluisårner-
mut atortoKarpa nåmaginartunik.
sangmissagssaitarpa. avisit, atu-
agkat, nerissat, vitaminit, sinik).
2. pinguartarfit.
3. børnehavit.
4. erKåmiut angerdlarsimavfé.
5. latuarfik.
6. igdloKarfik (angatdlånerme isu-
mangnåineK, timerssortarfit il.
il.)
7. feriartarfit.
inuiaKativut KanoK iliuseKarfigåvut
ipåserKUvdlugo inuneK méraunerme
torKavigssalerneKartarmat, inugtut
maligagssatut sapingitsututdlo peror-
tiniåsavdlugo — imalunit inunguatut
ikioriarfeKångitsutut, inuiaKatigingnut
artorssautauginartutut perortariaKå-
sava.
aperKutit åssigingitsut sarKumiu-
ssuneKarsinåuput, sordlo måko:
igdloKarfivut pilerssårusiortarpavut
mérKavut erKarsautigalugit?
KanoK iliuseKarpugut ajungitsumik
angerdlarsimavfeKarniardluta, imalu-
nit angerdlarsimavfit atortorigsåruti-
nit tunugdliupavut?
vuggestuit børnehavitdlo pingårtit-
dlugitdlo isumaginiardluarnerpavut?
mérKavta atuarfingme autdlartit-
dluarnigssåt soKutiginerparput, atuar-
fingme inuneK mérKatdlo sungivfing-
mingne sangmissagssaicarnigssåt isu-
maginerpavut?
mérKat timimikut inardlutigdlit nå-
maginartumik ikiorneKarpatV
méraK inersimassungoriartornera-
nut ikiordluarnerparputV
nåmaginartumik mérKat Kalåtdlit-
nunåne filmigagssaKartiniarnerpavut
kalåtdlit mérartaisa påsingnigsinau-
nermingnut pisinåussutsimingnutdlo
KavdlunårKanut nagdlersusinauiernig-
ssåt erKarsautigalugo.
sungivfingme isersimårtarfigssat ki-
nguarteKåtåginarnagit tuaviuneKar-
nigssåt pissariaKånginerunerdlune?
tamåko tåssåusånginerput iliniartit-
sissup Kavdlunåjussup mérKavdlo ka-
latdlisut OKausigdlip ingmingnut Ka-
nigdldsautigssait?
tamåko saniatigut iluåsagaluaKaoK
„utorKarmik" mérKanik pinguaKati-
gingnigkumavdluartumik mérKat ali-
kusersorteKarnigssåt.
mérKap KanoK piumavfigitigineråti-
gut påsinialersinago, takulåriartigo
KanoK akigssaKartiginerdluta méraK
pilersusavdlugo.
ukiune aggersune inuiaKatigingor-
tugssat ineriartornerat erKarsautiga-
lugo Danmark akigssaKardluarpoK,
sulilo pigigsårneK angnertusiartuinar-
dlune. ukiut d'kigtunguit matuma su-
jornagut Åse Hauch åma Erik Kauf-
mannip atuagkiait maligdlugit Dan-
markip aningaussarsiornikut inger-
dlatsinera ukiumut procentinik sisa-
manik KagfariartarpoK, avdlatut o-
Kautigalugo ukiut 20-t Kångiugpata
uvdlumikomit mardloriåumik pisune-
rulersimåsaugut. inunerput ilorrisi-
mårneruj artuinåsaoK atortorigsåruter-
pagssuit iluaKUtigalugit. kisiånime
sordlo erKarsarKajånåsagaluartoK, ta-
måko maligtigissånik méraK åma aju-
nginerussumik pissagssaKartineKale-
rumårtOK — palasimume siagdlerå-
ngat ajoKimut kusertarpoK. matuma-
nile pissutsit avdlåuput. ilaKutarigtut
inunerup pissutsine avdlångortisima-
vai. inuiaBatigigtut inuneK tamarme
avdlångortineKarsimavoK, mérardlo
amerdlaKissutigut katåunikungorsi-
mavoK. inungortartut 40 procentisa
migssait uverssagåuput. åiparit amer-
dlanerujartuinartut avitalerput. Dan-
markime ukiumut 7000-it ingmingnit
Kimåtarput, månisutdlo Danmarkime
mérKat 60.000-it atåtartik anånartig-
dlunit kisiat inoKatigåt. Mads Lide-
gård atuagkiamine „Det gælder Grøn-
landerne agdlagpoK, ukiut pingasut
matuma sujornagut Nungme inungnik
nautsorssuineKarmat nautsorssutigi-
ssamit inuit 20 procentimik amerdle-
riarnerusimassut. tåssalo nalunaerKå-
ratik nugtartut igdlut inigssiatdlo i-
nugtoréKissut sule inigssakinerulersit-
dlugit — tamånalo pissutigalugo avKU-
sinerminigssaK uverKivigilersimavdlu-
go. kikutdlo avKUsinerminerulerpat —
mérKat. nakorsauneK Bent Halvald
N ungmitoK 19G6-ime Atuagagdliutinut
ima OKarpoK: „uvanga nakorsauvfigi-
ssavne unigtitaussartut amerdlaner-
ssait méråuput. mérKat mikissut ar-
namingnit åipaKångitsumit påriner-
dlutaoKissut amerdlaKaut. mérKat ta-
måko kumagtarput, kilagtussardlutik
sianiutimikutdlo nakorsartariaKartar-
dlutik, pissutigalugo kisimitdlutik a-
nérsitauvatdlårtarsimagamik".
arnat uvigdlit uveKångitsutdlo a-
merdliartuinartut sulivfigssaKarniar-
tarput. misigssuinikut påsineKarsima-
vok, tamatumane mérKat akornutigi-
niarneKartångitsut akerdlianigdle su-
livfigtåpatdlangnigssamut pissutigine-
russardlugit, aningaussarsiorfeKarniå-
sangmata. pissutsit tamåko aperKu-
serneKarsinåuput, ilaKutarigtut dnu-
neK mérKap sordlanigfigiartortarner-
på? ilaKutarigpagssuit KanoK iliortar-
pat mérKatik kisimititdlugit uvdlOK
nåvdlugo angerdlarsimatikångamikik?
tamåna påsiniainerme sangmine-
KarsimångilaK. ilisimångilarput Kav-
sit inungnut avdlanut nåkutigissagsså-
ngortineKartarnersut, imalunit avKU-
sinermut KimåinarneKartarnersut i-
m alunit igdlume måtussausimåinar-
tarnersut, imaKa sinigfingmitinardlu-
git.
atuarfit pigineKarput, soruname,
tåukulo mérKanik paorKingnigtussar-
put „mérausivigtut" angnerpåtut. tau-
va ama børnehaveKarpugut, tåukunå-
ngale pissariaKartitat ilamininångue
sulissuneKarput.
Kalåtdlit-nunåne igdloKarfit KanoK
pilerssårusiorneKartariaKarpat mérKat
erKarsautigalugit. angatdlånerup ig-
dloKarfiup pissusia avdlångortitdlui-
narsimavå. mérKat pisungårtariarung-
naerput avKUsinermut angatdlavfiu-
ssumut pisavdlutik. kisalo inigssiat
sananeKartalerput, méncanut ajunår-
fiuvdluarsinångordlugit. mérKat a-
ngatdlavfiussunukartineKartarnerånit
dgdlersuissut tusartarpavut — tamåna
iliniarniåsangmåssuk. erKarsautigine-
KartoK pissusigssamisungilaK: angat-
dlåneK mérKanut nalerKUsagåungig-
pat, tauva mérKap angatdlåneK ilini-
artariaKarpå. sordlule Erik Kaufmann
agdlagtoK, isumaKartoKartarpoK mér-
Kat tamatumuna iliniagaKarsinaussut,
puiorneKartarpordle mérKat angissut-
simikut avdlanit mingnerungmata.
mérKap meterip KerKanik inersima-
ssunit mingneruput, tamånalo pissuti-
galugo angnertunerussumik tiguneKå-
sanatik — arajutsissagssanungneruv-
dlutigdlo.
tagpissusiatdlo sule inerivigsimå-
ngilartaoK: angnikinerussumik issiki-
veKarput — issaisa ameraussåt aulaut-
simikut eKarneruput ungasissusilissar-
neratdlo angnertunane.
åmalo nipip sumit pissunera inersi-
massunit nalornerKajånerussarpåt.
erKarsariarKingnigssaK sule amigau-
tigåt. angatdlånerdlo angnertusivdlu-
artitdlugo påtsivérusinauvdlugo. au-
lajangipatdlagsinåungitdlat. niukine-
ruput. nuké inerisimångineruput, or-
dlorKajåneruvdlutik, suminertigdlo
puiorsinauvdlugo.
angatdlåneK iluarsartussivigineKar-
sinåunginerame?
taimailiornigssaK ajornångitdluinar-
POK.
sujugdlermik angatdlånermut tu-
ngassunik ilitsersuissoKarsinauvoK, pi-
ngårtumik angatdlåtut mérKanik mia-
nerssutigingningnerunigssåt iliniartit-
sissutigalugo.
avdlamigdle åma periarfigssaKar-
poK. ardlalingne mérKat angatdlåner-
mit nigorsimavfilerneKartarput, bili-
nut angatdlavigssaKångitsume mérKat
pinguarfiliordlugit, atuarfiliordlugit
il- il-
svenskit misigssuinermingne påsisi-
mavåt inigssiat enråne bilinut angat-
dlavfilingne ajunårtartut arfineK-
mardloriåumik amerdlanerussut inig-
ssiat erKåne pinguartarfit avKuser-
ngitdlo ingmikortitdlugit inigssisimav-
figissånit.
ardlalingne taimatut årKigssussine-
KartarpoK. inugtaussugutdle uvagut
tamåko anguniarneKarnigssanik ta-
maviårussinerpugut, igdloKarfit na-
magsivdlugit sanaortorfiutinagit, ki-
ngorKutsisinata, tamåko isumaginia-
riartigik.
kingugdliutdlugo tikikumavara pi-
nguartarfit suliaKarfiusinaussut a.so-
rorteriviusinaussutdlo piumassatsiå-
mik, tåuko angatdlånerme ajunårto-
Kartarneranut migdlisautauginaratik
avdlatigutaoK pingåruteKartutigut,
mérKat pingortitsiumanerånik pilersit-
sisinåuput, tamånalo tugdlianik er-
KartorneKarumårpoK.
_
lv.
^ :.<Å^

k

Nils Stahlschmidt.
FLYTNING til og fra GRØNLAND
Brdr. Rosendahl
Islands Brygge 81-83
København S. Telex 9543
Telf. (01) 27 As. 4301
Tlg.adr. Flytterosendahl
- det gamle firma
Specialister i flytning
til og fra GRØNLAND
Opbevaring
Adresser Deres gods til vort firma - for god service
tangneruvoK
mamarneruvdlunilo
- akisunerungilaK