Atuagagdliutit - 30.08.1973, Blaðsíða 30

Savalingmiune nålagkersui-
ssutigut årKigssussineK
agdlagtOK cand. scient pol. Zakarias Wang
ama Savalingmiut gymnasiåne inuiaKatigingnermut tunga-
ssunut iliniartitsissoK
Kalåtdlit-nunåne Savalingmiune
ånrigssussinermut erKainartumik
åntigssussissoKamigsså isumaliu-
tigineKalersimangmat Kinuvigine-
Karsimavunga Savalingmiune år-
KigssussineK pivdlugo agdlagaKat-
siarKuvdlunga.
Savalingmiune åreigssussinerup
tungavigisså tåssauvoK ukiut un-
tritigdlit atugkavta sujulisa nå-
jartulerneråne savalingmiormiut
matuminga påsingnilersimanerat
danskine inuiaKatigingnut ilauna-
tik, tåssauvdlutigdle inuiait nang-
mingneK OKautsimingnik OKausig-
dlit, nangminerissamingnik pi-
ssusilersutigdlit mingnerungitsu-
migdlo Danmarkimit ungaseKalu-
tik inussut. Danmarkimik inoKa-
tigingnigsimanivtinut pissutau-
ssok navsuiamiåsavdlugo oksu-
serpagssuit atortariaKartugssåu-
sagaluarput imaKa iluamik på-
sisitsingitsut. ingmikutdle inuia-
Katigiugavta pissariaKalersima-
vok Danmarkimut atavdluinama-
ta nangmineK sujunigssavtlnik
aula j angisinaulemigssarput.
Savalingmiut Danmarkime ing-
mikut kommuniungmata ereaer-
KågagssaK unausimavoK komrnu-
nitigut ingmut nålagkersomerup
angnertusisineKarnigså. tamå-
ssauvoK savalingmiormiut inuia-
Katiglssutsimingnik pingårtitsi-
ssut piumassarisimassåt. 1920-
kunile taimåitoK isumaKartoKale-
rérsimavoK taména savalingmior-
miut avKutigssamingnik naluler-
nerånik kinguneKåinartugssåusa-
ssok taimaingmat pitsaunerusa-
ssok autdlantåumutdle ingminut
nålagkersulernigssaK piumassari-
gåine, piumassardle taimåitoK
malingneKarsiméngilaK.
1920-kut ingerdlaneréne lag-
tingimut atassumik nangminer-
ssortumik pissortaKarfiliortOKar-
poK, tauvalo 1930-kune aningau-
ssarsianit akilerårutit nålagauv-
fingmut pissaratik lagtingimut pi-
ssartugssat atulersineKarput. tai-
mailiomeK Savalingmiut 1940-
me sorssungnerssup kinguneranik
Danmarkimut atåssutaerungmata
iluaKutausimaKaoK. taimanime
nålagauvfiup sivnissorisså, amt-
mande, kisime aulajangissarung-
naerpoK lagtinge aulajangt'Katigi-
ssariaKalersimagamiuk.
sorssungnerssup kingornatigut
lagtingip Danmarkime nålagker-
suissut isumaKatiginialersimavai
sujunigssame nålagkersuinikut
ånrigssussinigssamut tungassu-
mik, tamatumanilo påsinarsivoK
lagtingime partit ilåt atausinar-
dlunit nangminerssortungornig-
ssamik piumassaKångitsoK, må-
ssale kommunitigut nangmi-
nerssomigssap KanoK angnertuti-
ginigsså isumaKatigingissutauv-
dlune. tauva nålagkersuissut ta-
manik nåmagingnilersitsiniutau-
ssumik sujunersuteKarput åncig-
ssussinermut månåkut atutumut
erKainavigsumik. tauva lagtingi-
mut ilaussortat amerdlanerussut
aulajangerput sujunersut tamåna
inungnut taisissutigitineKåsassoK,
taima taisissugssat nalunåisavdlu-
tik sujunersut tamåna ilaleruma-
nerigtik imalunit nangminerssor-
tungomigssaK kigsautiginerigtik.
14. september 1946 inungnik tai-
sisitsineKarpoK. amerdlanerussut
nangminerssortungomigssamut i-
sumaKataunerarput, lagtingimile
partit inuit taisisineKamigssånik
piumassaKarsimassut inuit kig-
sautigissånik piviussungortitsiu.
mångitdluinarput, lagtingimilo i-
laussortat amerdlanerussut inuit
kigsautåta piviussungortitariaKar-
neranik piumassaKariarmata lag-
tingime ilaussortat ikingnerussut
ilumorfigissagssamingnut ilumu-
ngitsut danskit nålagkersuissue
pinaisingeKissut suleKatigalugit
lagtingimik atorungnaersitsiput,
taimalo årKigssussineK inuit tai-
sisitauneråne piumaneKångitsoK
savalingmiormiut hjemmestyriå-
tut atulersineKarpoK 1. april 1948.
inatsisip tåussuma atulersitau-
nerata nalåne angnertungåtsiar-
tumik kommunitigut nangminer-
ssorneKarsimavoK. sordlo amt-
mande (= rigsombudsmande)
amtsrådimut (= lagting-imut) su-
juligtaissungilaK amtsrådivdle su-
juligtaissugssamut Kinigå suju-
ligtaissuvdlune. ånrigssussinerdle
tåuna måna Danmarkime avdlå-
ngoriartomermit anguneKarsi-
mavdlunilo katangneKarsimavoK.
1970-ime Danmarkime kommuni-
tigut iluarsaerKingnerup kingor-
natigut amtsrådit nangmingneK
sujuligtaissugssamingnik Kinersi-
ssåinångitdlat åmale amtskommu-
nine atautsimitoKartitdlugo amt-
mandit ilaunerdlunit ajorput. §-
ma amtsrådit sujuligtaissuisa i-
nuit Kinersinerisigut Kinigaussar-
tut sut åssigingitsut amtskommu-
nine akilerårutitigortumik ani-
ngaussartutaussut pissortauvfigl-
namagit pissortaKarfit nålagauv-
fiup tapissutaisigomerussumik i-
ngerdlåneKartut pissortauvfigait.
savalingmiormiut ingmingnut tu-
ngassutigut ingmingnut nålagker-
sornerat pivdlugo inatslme male-
ruagagssiaK tåussuma naligisså
erssencigdluinarpoK: pissortati-
gortumik isumagissagssaK (OKau-
sigssaKarfigissagssaK) savalingmi-
ormiunit pissortauvfigineKåsag-
pat tamatumane aningaussartu-
taussut akilemeKartåsåput sava-
lingmiormiut nangmingneK akile-
rårutait atordlugit.
årKigssussinerup pingårneru-
ssortai avdlat imåiput:
savalingmiormiut ingmikut pi-
ssortaKarfiliortugssåuput lagting-
imit landsstyremitdlo lagtingip
Kinigånit pissortauvfigineKartu-
mik. landsstyrep sujuligtaissua
lagmandimik taineKartarpoK. i-
natsimut atassumik listit mardluk
atordlugit ingmikortitsineKarsi-
mavoK, taima inatsisiliomermut
atassut agdlagtuivfik påsiuminar-
toK (liste A) tauvalo agdlagtuiv-
fik påsiuminåinerussoK (liste B)
atordlugit savalingmiormiunit o-
KausigssaKarfigineKartugsså-
ngortineKarsinauvdlutik. isuma-
gissagssat taimailiomikut pine-
Kartut savalingmiormiut kisimik
sussagssarissåinik taineKartarput.
inatsisiliortut sujunertarisima-
ssåt unaugunarpoK savalingmior-
miut kisimik sussagssarissait ang-
nertusiartortineKåsassut, taima o-
KartoKarsinaulerdlune anguneKar-
simassoK tåssaussoK inatsit kig-
dligssautitame iluåne ima nang-
minerssorfiusinaussoK nangmi-
nerssulivingnerup kigdlinga tiki-
vigdlugo KanoK iliuseKarsinautit-
sivdlune. taimale pissoKarsimé-
ngilaK. savalingmiormiume kisi-
mik sussagssarissait tåssauginar-
put 1948-me savalingmiormiunut
isumagissagssångortitausima-
ssut. tamatuma kingornatigut Ka-
noK pissoKarsiméngilaK, taimaing-
matdlo OKartariaKarpoK inatsisip
atulersitaunerata nalåne savaling-
miormiut nangminerssorsinauler-
nigssånut akingmivfigssångoru-
mårnigssånik sujuligtuisim assut
sujuligtutait erKutut.
tauvame inatsit tåuna savaling-
miormiunit KanoK isumaKarfigi-
neKarsimava?
1946-me sujunersutip tåussuma
savalingmiormiunit akerdliligau-
nerata kingornatigut årKigssussi-
neK inungnut taisissutautineKar-
simångilaK, lagtingimutdle Kiner-
sissarneme amerdlanerit årKig-
ssussinermut akuerssårtarsimå-
put.
inuit atausiåkåt nåmagingni-
ngitsut periarfigssatuarisimassåt
unausimavoK nunanut avdlanut
nugtemeK, inuitdlo nugtertut Ka-
noK amerdlatiginerat namagig-
taitdliornermut erssiutitut tigu-
neKåsagpat OKartariaKarpoK Sa-
valingmiune nåmagingningineK
angnertupilorujugssussoK. hjem-
mestyreKalemerup kingornatigut
inuit ukiumortumik Savalingmiu-
nik Kimatsissartut inungnit Dan-
markimik Kimatsissartunit amer-
dlanerussarsimåput. nunanutdle
avdlanut nugtertut nugternermi-
kut pissutsinik KanoK iginingner-
mingnik takutitsissut savalingmi-
ormiut lagtingimut Kinersinerine
nautsorssutigineKarneK ajorput.
nautsorssutigineKartarputdle dan-
skit atorfigdlit såkututdlo Sava-
lingmiunititaussut. åmauna sava-
lingmiormiut danskit nålagauv-
fiata karsianut atavigsut kukuv-
dlutik isumaKartartut savaling-
miormiut tamaisa atautsimut er-
Karsautigalugit taimåinertik pissa-
riaKartutut OKautigissariaKartoK.
Danmarkip Savalingmiut akig-
ssaiautigingångeKai. ukiumut ilå-
ngauteKartingikatdlardlugit 100
million krunit akigssaiautigissar-
pai. erKaimagåine aningaussat
tåukua ilait KanoK amerdlatigi-
ssut niorKutigssanut akiliutitut
Danmarkimut utertartut, tauvalo
erKaimagåine nuname avdlamiut
aningaussait KanoK amerdlatigi-
ssut Danmarkip koruninguåku-
lungminut tapertagssatut Sava-
lingmiut nunanut avdlanut niu-
verneratigortumik pissarai, åma-
lo erKaimagåine savalingmiormiut
pikorigsut KanoK amerdlatigissut
sulinermikut danskinut inuiaKa-
tigingnut ilapigtuissussut, tauva
OKartariaKarpoK Savalingmiut a-
kigssaiautaunatik iluanåruteKau-
taussartut. — erKaimassariaKara-
jortaoK Savalingmiut nunavigtå-
ta ilå imap atånltoK pisussutinik
angnertunik navssårfigineKarsi-
massoK. pisussutit tåukua Sava-
lingmiut Danmarkimut atanerata
kinguneranik agdlaut atuinardlu-
go danskinut pigissagssångorti-
tausinauvdlutigdlunit iluanåmia-
mit savalingmiormiumit nuname
avdlamiunut tunineKarsinåuput.
ilale — danskit akilerårutitik av-
Kutigalugit 100 mili. kruninik Sa-
valingmiunut tunissuteKartartut
soruname tåssåungikaluarput Sa-
valingmiut kungeKarfingmut ilau-
nerånik iluaKuteKartut. atausiu-
ssutåtdle unauvoK taimaeriardlu-
tik (tamåna erKaeriardlugo) per-
rualårutigisinaussaramiko Dan-
markip silarssup ilånik taima u-
ngasigtigissumitumik pigissaKar-
nera.
ukiune kingugdleme 25-ne Sa-
valingmiut Danmarkivdlo akor-
nåne ineriartorneKarsimånginiar-
toK silarssup ilaine avdlane Ka-
nga nunasiausimassut pigingnig-
tusimassutdlo ingmingnut pissu-
serissait angnertunik avdlångu-
teKarsimåput. nunasiaKarsimassut
nunasiarigaluatik nangminerssor-
tungomigssamut akuerisimavait,
åmalo nunasialigssunikut sule nu-
nasiaussunik ikiuissugssåuput
tåukua ingmingnut napatisinau-
lemigssåt sujunertaralugo. nuna-
siaKarsimassut ilait mardluinait
Imarpigssup ungatåne nunasiari-
simassamingnik nålagauvfingmut
ilångussivingniarsimåput OKar-
dlutik taimailiomermikut nuna-
siaerutdlutik. nålagauvfit tåukua
mardluk tåssåuput Portugal Dan-
markilo. Savalingmiut 1850-ime
Danmarkimut ilånguneKarsimå-
put savalingmiormiut aperitdlå-
nguamagit. savalingmiormiut
1946-me aperineKaramik hjemme-
styre imalunit nangminerssortu-
ngomeK kigsautigineråt akisimå-
put nangminerssulemigssaK kig-
sautigigigtik.
neriunarsimagaluarpoK hjem-
mestyre avKutigalugo savalingmi-
ormiut nangmingneK atugagssa-
mingnut sujunigssamingnutdlo
angnertunerussumik aulajangi-
ssugssångorumårtut. kångusug-
dlutale OKartariaKarpugut ukiune
25-ne kingugdleme hjemmestyrep
OKartugssåussusiata angnertusisi-
mångivingneratigut neriutigissau-
galuaK tåuna timitalemeKångit-
sorsimassoK. ingangmik tamåna
erssencigsivoK danskit kommuni-
tigut iluarsaencingnerata kingu-
nerissånik Danmarkime amts-
kommunit savalingmiormiut
hjemmestyreånit ingmingnut tu-
ngassutigut OKartugssåussuseKar-
nemlermata. tamatuma peKatigi-
ssånik silarssup ilaine avdlane I-
marpit ungatåine nunasia.ugaluit
tungaisigut anguniagaK unauler-
simavoK tåukua nangminerssuler-
nigssåt.
tamåssauvoK savalingmiormiut
anguniarssarissåt — danskit a-
kuerssiarartardlutik taimalo isu-
maKataussussårdlutik anguniag-
kamut tamatumunga akiuneråne.
Savalingmiormiut nangminerssor-
tungommåmerat Kulamångitdlu-
inarpoK. KaKugo ilorraup tungå-
nut sågtoKamigsså kisime aper-
KutauvoK, amerdlanemjartuinar-
tume påsilermåssuk avdlamik av-
KutigssaKångitsoK. Savalingmiune
partit tamarmik tungaisigut tai-
måipoK. partip nangminerssortii-
ngomigssamik sujunertaKartup
piunera ineriartomermut tama-
tumunga perragsaissuinartut issi-
gissariaKarpoK. hjemmestyreKar-
titsivdlune misiligaluameK iluag-
tingitsortoK inuiangnik avdlanik
erKaisitsissuginåsaoK taimailior-
nerit avKutigssamik sivitsorsai-
ssuinaunerånik. inuiåime nåla-
gausimassut pissusigssamisortu-
mik pissuseKarfigineKalisagpata
avKutigssaK atausinauvoK.
igdlonarfingne
TV-mut maligtari-
ssagssat aulaja-
ngersimassut
TV-Karnermut peKatigigfit inga-
ssavilerput. måna landshøvdinge-
Karfiup suliarisimavai kabelit,
stikdåsit, avdlatdlo KanoK iku-
ssorneKartarnigssåt nålagauvfiuv-
dlo etagehusiutaine KanoK anten-
nilersuineKartamigsså atautsimut
atugagssanik. kæmnereKarfit —
igdloKarfingne nålagauvfiup ag-
dlagfeKarfé — igdloKarfingne tv-
mut avKusersuinigssanut Kinuti-
nik sulissartugssångorput. kæm-
nerit akissugssaulerput maligta-
rissagssat atortitaunigssånut. ma-
ligtarissagssat pingåmerussumik
sujugdlerpåmigdlo teknikimut tti-
ngåput.
VIL DE HENTES
I LUFTHAVNEN?
Vognene bringes til lufthavnen, og kan afleveres samme sted.
Skriv elier ring om tilbud og priser.
Vi kan tilbyde følgende:
VOLVO 142 — FORD 17 NI — TAUNUS 1600 — ESCORD
KADETT — VW
Grønlands-specialisten
Meget billige betingelser.
Forudbestilling:
Irwing Jensen
Backersvej 15
2300 København S
Tlf.: 55 10 60
Ole Siewartz Nielsen
Postboks 9
3940 Frederiksh&b
Tlf.: Frh. 72 85
30