Atuagagdliutit - 10.07.1980, Blaðsíða 4

AG
nagtoragdlit piarait mardluk, sap. akunere 5 migssSne utorKautigissut. piaraugatdlarnerme merKut KaKortut ilait sule niaKuinTput.
nagtoragdlit piaricat ineriartortut ukiumingne sujugdlerne arfineK mardlungne 75%-!nit amerdlanerussut tOKUssarput.
To havørneunger, ca. 5 uger gamle. De har stadig rester af den hvide ungedragt i hovedet. Dødeligheden blandt de unge ørne er
over 75% i de første syv leveår.
nagtoragdlip KanoK
inuneranik
påsissutigssat nutåt
tingrmssanik ilisimatup Frank Willep nagtoragdlit
Kalåtdlit-nunåta kitåne kujatåne savauteicarfiussu-
ne Kano« inunerat atugaKarneratdlo ukiune 8-ne på-
siniagarisimavå påsissaminigdlo pingårnerpånik
matumuna OKalugtuardlune.
åssilTssoK: Frank Wille.
nagtoralik tingmiauvoK aulisa-
gartumanerussoK, åmale Kérdlu-
tukunik, naujanik, tulugkanik, te-
reangnianik savåmanigdlo pissa-
Kartardlune. taimatut påsissat
tåssåuput Kalåtdlit-nunåta kitå-
ta kujatåne Kålatdlit-nunåne
nagtoragdlip inuneranik uanordlo
atugauarneranik ukiune arfinen-
pingasune misigssuinerit kingu-
nerisa nutånerpåt ilait, tingmi-
ssanik ilisimatumit Frank Wille-
mit ingerdlåneKarsimassut. påsi-
ssat nutåt tamåko iluauutigalu-
git tamavane misigssuivfiusima-
ssune savautigdlit pingåruteuar-
tumik suleKatigineualersimåput.
Kalåtdlit-nunåne tamarme
nagtoragdlit åiparikutåt 100-t
migssiliorpait, tåssa utomait
200-t. tåukununga ilånguneKåså-
put erniortungitsut inusugtut 1-
7-inik ukiugdlit sume tamånltut
amerdlåssusé ilisimanenångitsut.
nagtoralik Kalåtdlit-nunåta kitå-
ne imaua ukiune 10.000-ne nungu-
neKarnane tingmiausimavoK, Eu-
ropamilo nagtoralenatimingnit
uanigissarinerpaussamingnit a-
vigsårsimavdluianardlutik. tama-
tuma kingunerissånik Kalåtdlit-
nunåne nagtoralik ingmikut itu-
ngordlune ineriartorsimavou.
anginerulersimavoK, tåssa naju-
gauarfik issigtOK ingmikut iton
nalemutungorsarfigisimavdlugo.
nagtoragdlit ukiune arfini-
lingne agfåinarmik amerdla-
tigilerput
— tingmiaK tåuna tupingnardlui-
nartoK pérugpat Kalåtdlit-nunåt
plnarnane åmale silarssuarme u-
massoKarnikut pitsunguatdlau-
tåusaoK, Frank Wille ouarpoK.
ukiune arfineu-pingasune silar-
ssuarme pingortitau pivdlugo
aningaussauteuarfingmit tapivfi-
gineuardlune Kalåtdlit-nunåne
nagtoralik pingårtumik Qaqortup
Narssavdlo savauteuarfine misig-
ssugarisimavå, savauteuarfit
tåuko nagtoralingmut inuvfigi-
savdlugit pitsaunerssaungmata.
nagtoragdlit ineuarfine nagtorag-
dlit amerdlåssutsimikut 1974-ip
kingornagut agfåinångorsimå-
put, Frank Wille OKalugtuarpoK,
nangitdlunilo:
nagtoragdlit nunguneKångl-
nigssåt tamarmik kigsauti-
gåt
— nauk tingmissat tåuko agfåinå-
ngordlutik ikilisimagaluartut
nagtoragdlivdle Kalåtdlit-nunåne
nungunenarane tingmiauginar-
nigsså isumavdluarfigisavdlugo
pissutigssanardluarpoK. sujug-
dlermik Kalåtdlit-nunåne pingor-
titan tOKunartOKarnikut imånar-
ssuau ajornartorsiuteKåteKångi-
lau, taimalo nagtoralik pissu-
sigssamisordluinartumik måni-
liordlunilo piamissarpoK. åipag-
ssånigdlo isumauarpunga kalåt-
dlit amerdlanerpagssuit tingmi-
ssap tåussuma nunguneKånginig-
sså soKUtigissarigåt semoriångit-
sortardlugulo.
— nagtoralik tingmissanut inu-
it kigsautigigpåssuk aitsåt nu-
ngutitåungisinauvoK Frank Wille
onarpoK. — arritsuinarmik amer-
dliartortarput, tingmissatdlo
amerdliartortarput, tingmissat-
dlo tåuko atausiåkåt utomaleru-
jugssuarsinåuput, ukiut 50-60
anguvdlugit. taimalo tingmissat
tåuko sujunigsssånut ajunåru-
taorujugssuartugssauvoK nagto-
ragdlit erniortut utomait tåuko
ilait amerdlavatdlåt autdlaineKå-
sagpata. savautigdlit, aulisartut
piniartutdlo tåssåuput pingårner-
ssaussut nagtoraliup Kalåtdlit-
nunåta kitåta kujatåne tingmiau-
juåinarnigssåta ilungersutigine-
Karnerane.
nagtoragdlit pivdlugit suliari-
niagaK
misigssuinikut suliariniagkamut
tunuliaKutaussoK pivdlugo
Frank Wille OKalugtuarpou:
— Kalåtdlit-nunåne tamarme
nagtoragdlit emigsisitauvdlui-
narnerat autdlartipou 1973-ime,
kisiåne taimångarnitdle nalu-
narungnaerérpoK tingmiaujuåi-
narnigsså isumangnaitdliumav-
dlugo tamåna nåmågitsoK. ilisi-
massagssat amigautigivagut
umassoKåssusermut tungassut
pingåruteuartut amerdlasut åma-
lo nagtoragdlip Kalåtdlit-nunåne
Kanon atuganarneranut tunga-
ssut. 1973-imit 1974-imut misig-
ssuivdlune sulinerme peuatausi-
mavunga, sulianerdle mfinamut
sule ingerdlassoK 1975-imit aut-
dlartineKarpoK sujunertarineKar-
tOK tåssauvoK nagtoragdlip ua-
noK umassuneranik ilisimassag-
ssanik sukumissumik katersui-
nigssan, ilisimassagssat tamåko
igdlersuiniardlune sulinerme ator-
neKarsinåusangmata ilimagissat-
dlo nutåt soKUtigingnigtunut
atugagssångortiniardlugit, sor-
dlo nålagkersuissunut emigsisi-
matitsinigssamik agsortuteKati-
gingnerme imalunit umassunik
iliniartitsissunut, iliniartitsiner-
mingne atortugssamingnik kig-
sautenartunut.
nagtoragdlip pissarissartagai
taimailivdlune ingerdlåneuartu-
me tåssane suliarineKartut pi-
ngårnerssaisa ilagåt nagtoragdlip
pissaKartarneranik påsissutig-
ssanik emordluartunik pigssarsi-
nigssau. avdlanartutitut OKauti-
gineKarsinauvoK Frank Willep
ukiune arfineu-pingasune påsi-
ssagssarsiortarsimavdlune uper-
nåu måna aitsåt sujugdlermér-
dlune nangmineu issiminik nag-
toralik savåmamik tigussissou
takusimagå.
1975-ime Frank Willep autdlar-
nerpå misigssueriausen nutår-
dluinaK, tåssa åssillssut atordlu-
go pissanik nagtoragdlip inimine
piamaminut tikiussainik agdlag-
tuineu autdlarneramiuk.
init arfinigdlit
alaitsinåineKartut
— uvdlune nagtoragdlit iniming-
ne piarauarfigissåine, tåssalo
majip nålerneranit augustusip
Kemanut, nagtoragdlit inuait ar-
finigdlit 1976-imit 1979-imut ata-
ssuinavingmik alaitsinaitarisima-
vagut inimit 150 meterit migsså-
ne ungasigtigissume tomorsi-
mavfeKardluta, Frank Wille OKar-
lugtuarpoK.
— uvdlune unuanilo 318-ine ini-
nik alaitsinaivfigissavtine uma-
ssut pissarissat 660-it nagtorag-
dlit piaruamingnukåupait. tåu-
kua ilait 92 procent aulisagåuput
sivnerilo tingmiauvdlutik te-
riangniarauvdlutigdlo. taimailiv-
dluta aulajangiusinauvarput nag-
toralik aussaunerane aulisagartu-
manerussartOK åmalo ilaisa teri-
angniamat ikigtungitsut pissari-
ssarait. kisalo nagtoragdlit ing-
mingnorpiaK atatitdlugo tingmi-
ssanik aulajangersimassunik sor-
dlo naujanik, Kérdlutukunik tu-
lugkanigdlo pissanarniartarput.
nagtoragdlit ilait
savårartarput
— nalujungnaersimavarput auli-
sagkat 50 kg migssinginå nagto-
ragdlip piarånik inerititsisavdlu-
ne nåmagtoK uvdlormut nerping-
mik 600-800 gramimik pissardlu-
ne, tamånalo påsissutigssauvou
nutårdluinau. ukiunerit kingug-
dlit mardluk savauteuarfingne
savat ernivfisa nalåne misig-
ssuissarsimavunga nalujungnae-
rumagaluardlugo nagtoragdlit,
teriangniat tulugkatdlo Kanon
angnertutigissumik savåmanik i-
nordlånik pigssarsissartut. suli-
nermilo tåssane savautigdlit ta-
marmik soKutigingnigsimåput
nalilerneKarsinåungitsumigdlo i-
kiortarsimavdlunga, Frank Wille
OKarpoK.
— savautigdlit akornåne nang-
mingneK takungnigsimassunit
ugpernarsarneKarpoK nagtorag-
ddlit ilait savåmanik tigussissar-
simassut. savåmatdle nagtorag-
dlit inusugtunerine nerissåinut i-
låungitdlat. tamåna tupåtdlang-
nångilaK, tåssame savåmat
majivdle nålernerane nagtora-
lingmit kivineKarnigssamingnut
angivatdlålerérsarput. tåssunga-
lo ilångutdlugo OKautigineKåsaoK
ukiup taimailinerane nagtorag-
dlit inussutigssarsiorniardlutik
aj ornartorsiuteKartorssungine-
rat.
sapåtip akunerata
Kångiunerane savårKat
OKimåipatdlåler&rput
Frank Wille onarpoK nagtorag-
dlit tamåko savåmanik tigussi-
niartarnerat aningaussarsior-
nermut tungatitdlugo ajornartor-
siutitut ingmikortutut issiginiå-
savdlugo ajornakusornåsassoK.
tåssame pissutsit avdlat amerdla-
såt tåssane suniuteKarput, tåssa
savåmat Kanon amerdlatigissut
aniguissarnerinut, sordlo ukiune-
rata atugardliornåssusia savat-
dlo Kanon inusutigssaKartigissu-
siat. nagtoralik timimigut nuke-
KarpoK pissagssan 3-4 kg-nik oni-
maigtigissoK pissarisinauvdlugo.
tåssa tingmissussiniardlune pi-
ssarisinausså onimåinerpåK. sa-
våmat arfineK-pingasuinarnik
uvdloKalerångamik tingutagssa-
tut OKimåipatdlålerérsarput.
påsinenarnigssaK
pissarianarpoK
Frank Wille nagipon:
— savautigdlit tamarmik piler-
ssårutiginenartutut nerssutau-
ssiviliorpata namagtunigdlo u-
kiumut nerissagssautenalerdlu-
tik tauva savat piamivfingmik
nalåne angerdlarsimanerujug-
ssuångusåput nåkutigineKardlu-
tik. tamatuma kingunerissug-
ssauvå nerssutit nujuartut savår-
Kanik ilångarterissarnerata mig-
dlingåtsiarnigsså. savat ernisssut
savåmatdlo aitsåt nunamut
autdlartinenartarput savåmat
savamik malingningnigssamut i-
ssimutdlo akerssunigssamut pisi-
naulerpata.
nagtoragdit savårnanut inor-
dlånut navianartorsiutaunerånik
savautigdlit isumanarnerat
Frank Willep sungitsutingilå. —
nagtoragdlit savåmanut taimalo
aningaussarsiornermingnut ulo-
rianartuunerinik savautigdlit isu-
maKarfigingnigtitdlugit pissaria-
narpoK nålagkersuisssut pingor-
titarssuardlo pivdlugo sulenati-
gigflt tungånit ajornartorsiut år-
ningniardlugo påsingningnigssaK
soKUtigingningnigssardlo, OKar-
poK. — agsut ajoKUsisimavoK tai-
mane nagtoragdlip emigsisimati-
tauvdluinarnigsså aulajangerne-
narmat savautigdlit akuliutine-
Kångitdluinarsimanerat. nagto-
ragdlip piamissartutut savaute-
Karfingne tingmiuauginarnigssåt
aitsåt isumangnaitdlineKarsinau-
vok savautilingnik sulenatiging-
ningnerup kingunerissåtut,
Frank Wille aulaj angersumik ok-
arpoK.
nagtoragdlit pivdlugit
suliariniagaK ingerdlajuarpox
nagtoragdlit pivdlugit suliarinia-
gaK ingerdlajuarpoK, sujunig-
ssamilo pilerssårutit pivdlugit
Frank Wille onarpoK:
— emarsautigårput Kåumar-
saineu atordlugo suliniarnigssaK,
åssit takussutigssarpagssuit ilisi-
massatdlo Kalåtdlit-nunåta nag-
toralia pivdlugo månamut pig-
ssarsiarineKarsimassut kimutdlu-
nit atortugssångortisavdlutigik.
neKerorutigineKarsinåuput åssili-
ssat senerssitagkat atautsimor-
tut atuarfingne atuartitsinerme
atugagssat igdlonarfikutårtu-
migdlo TV-utilenatigingnit ator-
sinaussut. åma pilerssårutigine-
KarpoK magpersagaliornigssaK o-
uautist mardluit atordlugit soku-
tigingnigtunut mémanutdlo atu-
agkiornigssaK nalipautilingnik
åssiliartalingmik, nagtoragdlip
piarKiortarneranik piniartarnera-
nigdlo OKalugtuartumik.
ilisimassagssanik nutånik
pigssarsiorneKarpoK
— pilerssårusiorparput savaute-
uarfingne piamiortartut amer-
dlåssusisa nåkutigingningnikut
kisinenarnigssåt, misigssuinerit-
dlo umassussusermut tungassut
ingerdlaterningniarpavut, sordlo
påsiniardlugo piamat inimingnit
tingisimassut angajomåmingnik
pingitsuisinaussarnerat KanoK
sivissutigissartoK. åma kigsauti-
gårput nagtoragdip nerissaisa
inussutigssartanardluartut ine-
Karfisa emåine nånnane naussu-
nut Kanon pingårutenartiginerisa
misigssornigssåt.
— kingugdliutdlugo, imanale
pingårnerpåjuvoK, savautiling-
nut atåssuteKardluarnerup ang-
nertusarneKarnigssånik kigsaute-
KarneK, tåukualo takussauartar-
nermlkut påsissaisa, pingårtumik
nagtoragdlip piniartarneranut tu-
ngatitdlugo, atorneKarnigssåt,
Frank Wille naggatåtigut o-
KarpoK . . .
-h.
4