Fréttablaðið - 03.06.2005, Qupperneq 20

Hollendingar greiddu stjórnar-
skrársáttmála Evrópusambandsins
náðarhöggið í fyrrakvöld þegar þeir
kolfelldu plaggið í þjóðaratkvæða-
greiðslu sinni. 62 prósent þjóðarinn-
ar höfnuðu skránni á meðan aðeins
rúmur þriðjungur sagði já. Engar
líkur eru á að stjórnarskrársáttmál-
inn taki gildi í núverandi mynd
heldur er fyrirsjáanlegt að verulegt
bakslag komi nú í Evrópusamrun-
ann.
Strax að lokinni atkvæðagreiðsl-
unni í Hollandi létu viðbrögð ráða-
manna ekki á sér standa. Þrátt fyrir
að fæstir þeirra reyndu að dylja
vonbrigði sín hvöttu þeir samt til að
fullgildingarferlinu yrði haldið
áfram.
Fullgildingarferlið haldi áfram...
Þótt skýrt sé á um það kveðið að öll
aðildarríkin 25 verði að staðfesta
stjórnarskrána til að hún öðlist gildi
er út af fyrir sig ekki fráleitt að
halda ferlinu áfram. Þegar þjóðar-
leiðtogarnir 25 undirrituðu sáttmál-
ann í Róm í október síðastliðnum
lýstu þeir því jafnframt yfir að ef
að minnsta kosti tuttugu ríki stað-
festu hann þá mætti gera á honum
einhverjar breytingar til að mæta
óskum þeirra leiðtoga sem rötuðu í
vandræði með staðfestinguna
heima fyrir. Þegar eru tíu ríki búin
að staðfesta sáttmálann, síðast Lett-
land í gærmorgun, en þrettán eiga
það ennþá eftir.
...þótt það sé í raun fráleitt
Þegar betur er að gáð virðist hins
vegar tilgangslaust að halda ferlinu
áfram. Í fyrsta lagi er fráleitt að
ætla almenningi í þeim ríkjum sem
þjóðaratkvæðagreiðsla fer fram í
að kjósa um plagg sem svo mikil
óvissa ríkir um.
Í öðru lagi virðist niðurstaðan í
Frakklandi og Hollandi hafa breytt
svo pólitísku andrúmslofti álfunnar
að útlit er fyrir að aðrar þjóðir sem
áður voru hlynntar sáttmálanum
muni nú fella hann. Þegar skoðan-
anakannanir benda til að Lúxem-
borgarar, sem eru með áköfustu
ESB-sinnum, gætu sagt nei í at-
kvæðagreiðslu sinni 10. júlí þá er
heldur bjartsýnt að reikna með að
efasemdaseggir á borð við Dani og
Breta muni leggja blessun sína yfir
sáttmálann.
Í þriðja lagi þá gerði enginn ráð
fyrir því að sáttmálanum yrði hafn-
að í sjálfum kjarnaríkjum sam-
bandsins heldur var búist við and-
stöðu í smærri ríkjum þess eins og
Danmörku, eða Bretlandi sem hefur
alltaf verið á jaðri sambandsins
bæði í landfræðilegum og pólitísk-
um skilningi. Vissulega er mögulegt
fyrir óánægð ríki að taka pokann og
yfirgefa sambandið en útilokað er
að ímynda sér ESB án þátttöku
Frakka.
Lífgunartilraunir hugsanlegar
Hvað sem þessu líður hafa nokkrar
leiðir verið nefndar til að bjarga
sáttmálanum, eða að minnsta kosti
leifunum af honum. Giuliano
Amato, fyrrverandi forsætisráð-
herra Ítalíu og einn höfunda stjórn-
arskrársáttmálans, hefur stungið
upp á að hlutum hennar verði ein-
faldlega bætt við Nice-sáttmálann
sem nú er í gildi. Hefur staða utan-
ríkisráðherra sambandsins sérstak-
lega verið nefnd í þessu samhengi
en talið er að hægt sé að stofna hana
án flókinna lagabreytinga. Það
þýddi auðvitað að metnaðarfyllri
ákvæði plaggsins sem ganga þyrftu
í gegnum fullgildingarferli yrðu
látin lönd og leið.
Nokkrir hafa lagt til að samið
verði að nýju um ákveðin ákvæði
stjórnarskrárinnar og svo verði ein-
faldlega kosið aftur, líkt og Írar
gerðu árið 2002 þegar þeir kusu í
annað sinn um Nice-sáttmálann.
Hins vegar þykir ólíklegt að nokkur
sátt náist um þau ákvæði sem helst
hefur staðið styr um. Frakkar vilja
að sáttmálinn tryggi félagsleg rétt-
indi betur en nú stendur til. Þessu
eru á hinn bóginn mörg aðildarríkj-
anna andvíg, ekki síst Bretar, því
þau óttast að slíkar ráðstafanir
verði á kostnað frjálsræðis í við-
skiptum.
Hurðum sambandsins skellt
Höfnun stjórnarskrársáttmálans er
eitthvert mesta áfall sem Evópu-
sambandið hefur orðið fyrir og lík-
legt er að bakslag komi í samrunann
á næstu árum. Silvio Berlusconi,
forsætisráðherra Ítalíu, hitti senni-
lega naglann á höfuðið í gær þegar
hann sagði að úrslitin í Hollandi og
Frakklandi vektu upp áleitnar
spurningar um framtíð Evrópu sem
engin svör væru til við. Fyrirsjáan-
legt er að í hönd fari mikil endur-
skoðun á tilgangi og markmiðum
ESB.
Í svipinn virðast úrslit síðustu
daga helst boða slæm tíðindi fyrir
þau ríki sem nú banka á dyr sam-
bandsins.
Fjölmargir Frakkar sem sögðu
nei gerðu það vegna andstöðu við
aðild Tyrkja að ESB og vitað er að
Angela Merkel, sem gæti orðið
kanslari í Þýskalandi í haust, leggst
jafnframt gegn henni. Jafnvel gæti
hurðinni verið skellt á Búlgara og
Rúmena sem búið er að lofa aðild að
ESB þar sem franska þingið á enn
eftir að leggja blessun sína yfir inn-
göngu þeirra. ■
20 3. júní 2005 FÖSTUDAGUR
Evrópuhra›lestin farin út af sporinu
Helstu dagblöð Evrópu velta nú fyrir sér
niðurstöðum þjóðaratkvæðagreiðsln-
anna í Hollandi og Frakklandi.
Í Bretlandi spyr The Independent „Hvað
nú fyrir Evrópu?“ á mörgum tungumál-
um á forsíðunni. Bresku blöðin velta því
auk þess fyrir sér hvaða þýðingu niður-
stöðurnar hafi fyrir Tony Blair forsætis-
ráðherra, en Bretar munu taka við for-
sæti í Evrópusambandsinu um næstu
mánaðamót. The Independent sér tæki-
færi fyrir Blair til að móta nýjan sam-
hljóm innan sambandsins í því óvissu-
ástandi sem nú hefur skapast. Financial
Times telur að hann muni nota sína sex
mánuði til að knýja á um framgang
þeirra efnahagsumbóta sem margir
telja að Frakkar hafi einmitt hafnað. The
Guardian hvetur hins vegar til
varkárni og telur leiðarahöf-
undur blaðsins að það væri
óskynsamlegt af ríkisstjórn-
inni að reyna að búa sér
til tækifæri úr krísunni.
Í Hollandi segir Trouw það
óhjákvæmilega túlkun að
ráðamenn hafi misskilið
vilja borgaranna og De
Telegraaf telur niðurstöð-
una merki um
aukna fjarlægð
milli stjórn-
mála- og
embættis-
manna og
almennra
borgara.
Í Þýskalandi telur Berliner
Zeitung að Hollendingar og
Frakkar hafi hafnað stjórnar-
skránni af ólíkum ástæð-
um. Franska vinstrið telji
ESB of hliðhollt markaðs-
öflunum en Hollendingar
telji það þvert á móti of
andsnúið markaðsumbótum.
Die Welt er mjög gagnrýn-
ið á viðbrögð Frakk-
landsforseta
við niður-
stöðunni
þar og
Frank-
furter
Allge-
meine telur að Chirac hafi ekki enn
tekist að skýra nýja framtíðarsýn fyrir
Frökkum.
Í Frakklandi sér Liberation aðeins fram-
tíðina fyrir Evrópu sem fríverslunarsvæði
með lágmarksmiðstýringu. Hið sviss-
neska La Tribune De Geneve býst ekki
við „hollri kreppu“ innan ESB, en í
besta falli löngu stöðnunartímabili. Á
Spáni segir El Pais að Hollendingar hafi
fyrst og fremst hafnað efnahagsstefnu
eigin ríkisstjórnar og El Periodico telur
að höfnunin muni valda stífni í sam-
skiptum milli fátækari og auðugri aðild-
arríkja ESB.
The Economist hittir síðan ef til vill
naglann á höfuðið með fyrirsögn gær-
dagsins: „Dauð, en ekki grafin.“
Dau› en ekki grafin
FBL GREINING: VIÐBRÖGÐ FJÖLMIÐLA VIÐ ÚRSLITUM ÞJÓÐARATKVÆÐAGREIÐSLNANNA
SÁLFRÆÐINGUR MEÐ 150 KLÖGUMÁL Á BAKINU:
Sveik 15 ára stúlku
og sendi til
móður sem
lemur hana
STÚLKAN VILL BÚA
HJÁ PABBA SÍNUM
EN FÆR EKKI
ÞUNGIR Á BRÚN Josep Borrell, forseti Evrópuþingsins, Jose Manuel Barroso, forseti
framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, og Jean Claude Juncker, forsætisráðherra Lúx-
emborgar og forseti leiðtogaráðs Evrópusambandsins, hafa um margt að hugsa þessa
dagana.
SVEINN GUÐMARSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
ÖRLÖG STJÓRNAR-
SKRÁRSÁTTMÁLA ESB
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/A
PÚrslit þjóðaratkvæða-
greiðslnanna í Frakklandi
og Hollandi boða verulegt
bakslag í samrunaferlið í
Evrópu. Fram undan er
nákvæm naflaskoðun og
á meðan verður samband-
ið sett í hlutlausan gír.
JOSE MANUEL BARROSO