Fréttablaðið - 02.10.2005, Blaðsíða 8

Væntanlegur úrskurður Vatíkans-
ins um málefni samkynhneigðra
sem vilja læra til prests er líklegur
til að valda mikilli rökræðu um kaþ-
ólskuna og samkynhneigða. Úr-
skurðurinn mun hins vegar ekki
hafa í för með sér að í framtíðinni
muni engir samkynhneigðir gegna
starfi prests. Áframhaldandi vera
samkynhneigðra í embætti presta
verður ekki eingöngu afleiðing þess
hve erfiðlega mun ganga að fram-
fylgja hinum nýju lögum eða sökum
óheiðarleika þeirra sem sækjast
eftir embættunum heldur einnig
vegna eðlis laganna.
Bretar og Bandaríkjamenn eiga
eflaust erfitt með að skilja að þegar
Vatíkanið setur fram staðhæfingar
eins og: „Engir samkynhneigðir í
prestsstarfinu“ er ekki átt við að:
„Engir samkynhneigðir mega
gegna prestsstarfinu.“
Það sem er átt við er að: „sem
meginregla er það ekki æskilegt að
prestar séu samkynhneigðir; en við
vitum öll að gerðar verða undan-
tekningar.“
Til að skilja þennan greinarmun
er skilyrði að hafa vitneskju um al-
menna ítalska afstöðu til laga, af-
stöðu sem einnig ríkir í Vatíkaninu.
Samkvæmt þeim hugmyndum
tákna lögin það sem ætti að vera en
ekki það sem er. Lögin lýsa full-
komnu ástandi sem ekki allir munu
geta framfylgt til fullnustu. Þessi
sýn er óravegu frá hinni engilsax-
nesku nálgun þar sem þess er kraf-
ist að lögin ákvarði hegðun þegn-
anna í raun.
Meðan Ítalir þusa um að lögin í
landinu séu virt að vettugi grund-
vallast lífsskoðanir þeirra fyrst og
fremst á einstaklingsbundnum
skoðunum hvers og eins; þeir að-
hyllast sjálfshyggju. Allir sem hafa
reynt að komast klakklaust leiðar
sinnar í umferðinni í ítölskum borg-
um skilja líklega við hvað er átt.
Flestir Ítalir trúa því að engin lög
geti náð utan um allar þær óendan-
lega flóknu aðstæður sem geta kom-
ið upp í samfélagi mannanna og því
er mikilvægara að lögin lýsi sam-
félaginu eins og það ætti að vera
frekar en að lögunum sé framfylgt.
Ítalir hafa ströng lög en þeim er
framfylgt af miskunn. Það var því
ekki að ósekju sem dómsmálaráðu-
neytið á Ítalíu var eitt sinn kallað
ráðuneyti réttlætis og náðar.
Breski sagnfræðingurinn
Christopher Dawson hefur lýst
þessu sem hinum ,,erótíska anda“
landanna er hafa mótast af róm-
versk-kaþólskri trú. Kaþólsk menn-
ingarsamfélög eru grundvölluð á
ástríðufullri leit að andlegri full-
komnun. Dawson segir menningu
þessari landa ólíka ,,borgaralegri“
menningu Bandaríkjanna sem er
mótuð af mótmælendatrú og er
byggð á mikilvægi hagnýtrar skyn-
semi þar sem efnhagsmál eru efst í
forgangsröðinni. Líkt og einn þraut-
reyndur embættismaður í Vatíkan-
inu sagði eitt sinn við mig: „Lögin
lýsa því hvernig samfélagið ætti að
ganga fyrir sig ef mennirnir væru
englar.“
Þetta gildismat þýðir að þó að
embættismenn Vatíkansins gefi oft
af sér þá mynd á opinberum vett-
vangi að þeir hliðri engu á kostnað
þess sem kirkjan hefur skilgreint
sem rétt siðferði þá geti þeir verið
mjög þolinmóðir og skilningsríkir
utan þess. Stefnumarkandi aðilar í
Vatíkaninu bregðast oft ekki eins
ókvæða við því, eins og margir
Bandaríkjamenn, er kaþólikkar í
þróuðum löndum heimsins snið-
ganga reglugerðir Vatíkansins um
notkun getnaðarvarna. Það er hins
vegar ekki svo að embættismenn í
Vatíkaninu trúi ekki á reglugerðir,
heldur trúa þeir því að það sé hluti
af eðli reglna sem eru settar sem
ímynd hins fullkomna að fólk fari
ekki eftir þeim. Að sjálfsögðu geta
menn svo rökrætt um hvort bann
við notkun getnaðarvarna, eða bann
við því að samkynhneigðir læri til
prests, ætti að teljast ímynd hins
fullkomna.
Málið er það, þó að embættis-
menn í Vatíkaninu muni aldrei gefa
það upp, þá búast fáir við því að far-
ið sé eftir þessum reglum í hví-
vetna. Sumum í Bretlandi og Banda-
ríkjunum gæti þótt þetta viðhorf
vera hræsni; að kirkjan setji lög en
líti svo undan í hálfkæringi þegar
lögin eru brotin. Embættismenn í
Vatíkaninu rökstyðja hins vegar
gjörðir sínar á þann veg að þær séu
raunhæf undanlátssemi við mann-
skepnuna sem orðin er úrkynjaðri
en áður.
Nokkrir embættismenn í Vatík-
aninu hafa sagt að tilgangur nýju
laganna sé að rísa gegn þeirri við-
teknu skoðun innan kirkjunnar sem
segir að svo framarlega sem verð-
andi prestur sé fær um skírlífi þá
skipti ekki máli hvort hann sé gagn-
kynhneigður eða samkynhneigður.
Þeir aðilar sem marka stefnu Vatík-
ansins, auk sumra biskupa í Banda-
ríkjunum, eru á þeirri skoðun að
þetta sé barnalegt viðhorf. Þeir
telja að í umhverfi þar sem ein-
göngu eru karlmenn sé líklegra að
samkynhneigðir falli í freistni og
því þurfi að hafa meiri áhyggjur af
samkynhneigðum prestum. Þessi
staðhæfing þarfnast frekari um-
ræðu en alveg sama hvernig litið er
á málið þá leiðir ekki af staðhæfing-
unni að enginn samkynhneigður
maður skuli nokkru sinni vígður til
prests. Staðhæfingin felur það frek-
ar í sér að biskupar muni gaumgæfa
samkynhneigð prestsefni vel, en að
á endanum muni dómgreind þeirra
sjálfra skera úr um hvort viðkom-
andi verður vígður eður ei. Þeir sem
ekki kæra sig um að hvika frá nýju
lögunum munu þó vitanlega geta
gert það.
En þó að samkynhneigðum
prestum innan kaþólsku kirkjunnar
muni fækka í framtíðinni, auk þess
sem samkynhneigðum prestsefnum
mun örugglega fækka sem og sam-
kynhneigðum prestum sem eru
reiðubúnir að ræða stöðu sína opin-
berlega, þá mun kaþólska kirkjan
ekki verða hreinsuð endanlega af
samkynhneigðum prestum. Eftir að
biskupar og stjórnendur presta-
skóla hafa tekið ákvarðanir um
hvernig málefnum samkynhneigðra
skuli háttað innan kaþólsku kirkj-
unnar í framtíðinni munu öruggega
margir styðjast enn þá við hina
klassísku ítölsku rökbrellu sem
hljóðar svo: „Ef páfinn væri hérna
myndi hann örugglega skilja þetta.“
John L. Allen Jr. er fréttaritari
National Catholic Reporter í Vatík-
aninu.
Greinin hefur áður birst í New
York Times
Það er óþolandi að sýslumaðurinn í Reykjavík geti mætt á ritstjórn
fjölmiðils, réttað þar og dæmt fjölmiðilinn til að láta af skrifum
sem einhver eða einhverjir þola ekki og tekið með lögboði gögn
blaðsins. Þessi harkalega gerð er til bráðabirgða og meðan dómstól-
ar koma ekki að málinu stendur fádæma ákvörðun sýslumannsins.
Þessi aðför að Fréttablaðinu er harðari en dæmi eru um. Með þessu
hefur sýslumaður tekið sér ritskoðunarvald yfir Fréttablaðinu.
Fréttablaðið er fyrirferðarmikið í samfélaginu, enda er það
stærsti fjölmiðill landsins. Fréttablaðið hefur með velgengni sinni
breytt miklu á fjölmiðlamarkaði. Þess vegna hefur blaðið mátt þola
ótrúlega grófar lygar og meiðandi innistæðulausar yfirlýsingar frá
þeim sem ólust upp í heimi fjölmiðla þar sem ritstjórar tóku frétt-
ir af almennum blaðamönnum, það er þegar fréttirnar höfðu sér-
staka þýðingu fyrir ritstjórana eða þeirra helstu samherja. Þessi
vinnubrögð hafa tíðkast á Morgunblaðinu, einsog lesa mátti í því
blaði fyrir fáum dögum. Þannig hefur Fréttablaðið aldrei unnið.
Hvorki sýslumaðurinn í Reykjavík né nokkuð annað yfirvald
hefur aðhafst nokkuð þegar aðrir fjölmiðlar hafa vitnað beint eða
óbeint í tölvubréf annars fólks. En hvað var það sem Fréttablaðið
gerði?
Fréttablaðið sagði aldrei frá persónulegum málum þeirra sem
skrifuðust á í tölvubréfunum, sem nú er í geymslu sýslumannsins,
aldrei eitt einasta orð. Það sem blaðið sagði frá var að löngu fyrr en
áður hafði komið fram var undirbúningur hafinn að kæru gegn for-
svarsmönnum stórfyrirtækisins Baugs. Fréttablaðið sagði að
Styrmir Gunnarsson, ritstjóri Morgunblaðsins, og Jónína Bene-
diktsdóttir höfðu ásamt Jóni Geraldi Sullenberger talað sig saman
um undirbúning málssóknarinnar löngu áður kæran var lögð fram.
Fréttablaðið sagði líka frá því að Jón Steinar Gunnlaugsson, þáver-
andi lögmaður og einn allra nánasti ráðgjafi þáverandi forsætisráð-
herra, hefði komið að máli Jóns Geralds löngu fyrr en áður hafði
komið fram og síðast en ekki síst sagði Fréttablaðið frá því að fram-
kvæmdastjóri flokks þáverandi forsætisráðherra hefði einnig haft
afskipti af málinu. Fréttablaðið sagði einnig að ritstjóri Morgun-
blaðsins og Jónína Benediktsdóttir afréðu að koma gögnum frá Jóni
Geraldi til skattrannsóknar og að ritstjórinn nefndi fjármálaráð-
herra sem mikilvægan í væntanlegri skattrannsókn, sem ekki varð.
Allt eru þetta stórkostlegar fréttir sem áttu og eiga erindi við allan
almenning.
Annað gerði Fréttblaðið ekki. Það sagði beinar fréttir af aðdrag-
anda kærunnar gegn forsvarsmönnum Baugs. Fréttablaðið gerði
ekkert með þann hluta gagna sem laut að persónulegum málum
þeirra sem komu við sögu. Sýslumaðurinn hefur orðið við kröfum
um ofbeldi gegn Fréttablaðinu. Sú staðreynd mun aldrei duga til að
kæfa niður þær fréttir sem þegar hafa verið skrifaðar og mun jafn-
vel auka gildi þeirra. ■
2. október 2005 SUNNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
SIGURJÓN M. EGILSSON
Aðför sýslumanns gegn Fréttablaðinu
er gróf og einstök.
Ritsko›un
s‡slumanns
FRÁ DEGI TIL DAGS
Sýslumaðurinn hefur orðið við kröfum um ofbeldi gegn
Fréttablaðinu. Sú staðreynd mun aldrei duga til að kæfa
niður þær fréttir sem þegar hafa verið skrifaðar og mun
jafnvel auka gildi þeirra.
JOHN ALLEN
SKRIFAR UM KAÞÓLSKU KIRKJUNA OG
SAMKYNHNEIGÐ
Í Vatíkaninu sanna undan-
tekningarnar regluna
Hausatalning á SUS-þingi
Landsþing Sambands ungra sjálfstæð-
ismanna hefur staðið yfir í Stykkishólmi
nú um helgina og fara bæði formanns-
og stjórnarkjör fram í dag. Nokkur titr-
ingur hefur verið meðal ungliðanna í
aðdraganda þingsins eins
og sjá mátti á þeim
fjölda sem tók
þátt í kosningum
í Heimdalli á
þriðjudaginn. Þá
tókust á Deiglu-
og frjálshyggju-
armurinn líkt og
undanfarin ár.
Borgar Þór Ein-
arsson,
fyrrverandi
ritstjóri Deiglunnar, er enn sem komið
er einn í framboði til formennskunnar
og þykir því sigurstranglegur, ekki síst
þar sem stuðningsmenn hans í Deiglu-
arminum höfðu betur í Heimdalli sem
skipar tæpan helming fulltrúa á SUS-
þingið. Frjálshyggjuarmurinn hefur hins
vegar ráðið SUS undanfarin ár og ætlar
ekki að gefa sambandið eftir bar-
áttulaust. Fyrir vikið er nú vílað og
dílað sem aldrei fyrr í stuttbuxna-
deildinni og búist er við fram-
boði gegn Borgari á lokametrun-
um ef frjálshyggjumennirnir sjá
fram á að hausatalningin
stemmi.
Auglýst gegn
Bolla
Átökin í
Heimdalli snerust í grunninn um það
hvaða Heimdellingar yrðu aðalmenn á
SUS-þinginu. Hljóðið í andstæðingum
Borgars hefur verið þungt eftir að þeir
töpuðu naumlega sem sjá má af því að
í Morgunblaðinu í gær komu þeir
gagnrýni sinni á Bolla Thoroddsen, for-
mann Heimdallar, á framfæri með hálf-
síðuauglýsingu sem sam-
kvæmt verðskrá gæti kost-
að yfir 100.000 krónur.
Það hefur löngum mælst
illa fyrir innan íhaldsins að
menn ræði innanhússátök
við blaðamenn og fáheyrt
að menn greiði fyrir að
koma þeim á framfæri.
gag@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550
5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprent-
smiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum
verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÁ VATÍKANINU Benedikt XVI fundar með kardinálum sínum.