Fréttablaðið - 02.10.2005, Blaðsíða 53

SUNNUDAGUR 2. október 2005 21


  
 
   
   
 


   
  

  

  

  
   
!
 







 


"
 #    
 


 








 
        


  
  


 
  
"
# "
$
 %#& '  ( )*' ) + #
, 
$%&'()*+,"-*+%
)./0%

)12$+*3-4'%-%05667
Ef maður heitir því hversdags-
lega nafni John er ekki verra að
hafa orðið Legend sem eftirnafn.
Hvort Jón verði svo goðsögn á eft-
ir að koma í ljós. Það sem við vit-
um nú þegar er að viðfangsefnið
heitir réttu nafni John Stephens
og er fæddur og uppalinn í
Springfield, Ohio, eins og Simp-
son-fjölskyldan. Þegar hann var
aðeins 18 ára spilaði hann á píanó
inn á sólóplötu Lauryn Hill. Hann
hefur góða rödd og virðist vera
góður lagahöfundur. Að minnsta
kosti hafa Alicia Keys, Janet
Jackson og Kanye West öll leitað í
lagabanka hans. West var svo
hrifinn af stráksa að hann bauð
honum plötusamning hjá splúnku-
nýju útgáfufyrirtæki sínu sem
heitir Getting Out Our Dreams,
eða Good.
Þessi frumraun Jóns er líka
virkilega smekkleg. Sálarfullt
R’n’B með sterkum gospeláhrif-
um, enda er Jón fyrrum kórdreng-
ur. Þetta hljómar merkilega líkt
tónlist Aliciu Keys, nema hvað að
það er karlkyns söngvari. Jón
rappar ekki en fær nokkra vini
sína í heimsókn, eins og Snoop
Dogg og yfirmann sinn Kanye
West.
Það hljómar eins og kórdreng-
urinn okkar sé að reyna finna leið
sína aftur að Guði því textarnir
fjalla margir um iðrun. Hljómar
eins og hann sé kominn með nóg
af kvennastússinu, eins og hann
segir reyndar sjálfur í laginu I
Can Change, og sé að reyna að
þroskast. Annað lag fjallar svo um
hvernig hann talar stelpu upp í
rúm til sín, beint fyrir framan
nefið á kærasta hennar.
Stærsti slagari plötunnar hing-
að til hefur verið píanóballaðan
Ordinary People, sem mér finnst
merkilega skyld Stevie Wonder-
slagaranum My Cherie Amor. Þó
svo að laglínan sé ólík minnir pí-
anóspilið mig alltaf á það lag.
Það er hægt að segja að Jón
Goðsögn fái hérna óskabyrjun.
Platan er ekkert meistarastykki,
en nægilega góð til þess að tónlist-
arunnendur taki hann alvarlega
og ekki bara eins og söngfugli
sem stoppar stutt áður en hann
flýgur út í buskann. Ég efa ekki að
við eigum eftir að heyra meira frá
þessum kauða, það er að segja ef
við missum hann ekki í kóræfing-
ar eða aðrar hallelúja-æfingar.
Birgir Örn Steinarsson
Sálin hans Jóns míns
JOHN LEGEND: GET LIFTED
NIÐURSTAÐA: John Legend er enn nokkuð
langt frá því að vera goðsögn, en frumraun
hans er ekki svo slæm. Óskabyrjun fyrir sálar-
fullan ungan mann.
[ TÓNLIST ]
UMFJÖLLUN
VÍSINDAVEFUR
HÁSKÓLA ÍSLANDS
Þegar maður sendir tölvupóst fer af stað
löng atburðarás sem lýkur yfirleitt
nokkrum sekúndum síðar er pósturinn
lendir á áfangastað.
Þegar ég verð búinn að skrifa þessar lín-
ur, ýti ég á „Send“ takkann á póstforrit-
inu mínu og þá byrjar póstforritið á því
að forma skjalið sem verður hið eigin-
lega skeyti. Það gerist samkvæmt Inter-
net-stöðlunum RFC2822 og RFC2045.
Haus og meginmál
Skeyti er í tveimur hlutum, haus
(header) og meginmál (body). Haus er
samansettur af mörgum höfuðlínum,
sem allar eru á sniðinu „Merki: gildi“.
Sum merki eru nauðsynleg í haus svo
skeyti teljist gilt til sendingar, en þau eru
From, To, Date og Message-ID. Ef ein-
hver hluti haussins er með öðrum stöf-
um en í US-ASCII stafasettinu eins og til
dæmis séríslenskir stafir, eru þeir kóðað-
ir á sérstakan hátt. Meginmál skeytis
getur verið í mörgum sjálfstæðum ein-
ingum sem nefnast viðhengi.
Póstforritið flettir upp á skilgreindum
SMTP-netþjóni í stilliskrám sínum, spyr
stýrikerfið hver IP-tala þess netþjóns sé,
tengist síðan þeirri IP-tölu og hefur sam-
skipti samkvæmt SMTP samskiptaregl-
unni, RFC2821.
Póstforritið kynnir sig gagnvart þjónin-
um með skipuninni HELO og tilkynnir
síðan sendingu skeytis með skipuninni
DATA. Síðan kemur sjálft skeytið:
Message-ID:
Date: Wed, 28 Sep 2005 23:06:27
+0000
From: =?ISO-8859-
1?Q?El=EDas_Halld=F3r_=C1g=FAsts-
son?= MIME-Version: 1.0
To:
Subject: =?ISO-8859-1?Q?Hvernig_verk-
ar_t=F6lvup=F3stur?=
Content-Type: text/plain; charset=ISO-
8859-1; format=flowed
Content-Transfer-Encoding: 8bit
Hvernig verkar tölvupóstur?
Þegar maður sendir tölvupóst fer af
stað löng atburðarás sem lýkur yfirleitt
nokkrum sekúndum síðar er pósturinn
lendir á áfangastað. ...
... og svo framvegis.
Línur í haus sem innihalda íslenska stafi
eru kóðaðar eins og nefnt var áðan.
Þegar skeytið er allt komið yfir sendir
póstforritið einn punkt sér á línu og
póstþjónninn svarar með skilaboðum
sem hefjast á þriggja stafa kóða sem
segir til um örlög sendingarinnar, ef
fyrsti stafurinn er 2 var tekið við póstin-
um, ef fyrsti stafurinn var 4 hefur póst-
þjónn lent í tímabundnum erfiðleikum
og verður að taka við póstinum síðar, en
ef fyrsti stafurinn er 5 þýðir það að það
verður ekki tekið við þessum pósti.
Pósturinn kominn í pósthólf netþjónust-
unnar
Póstþjónninn hefur nú tekið við skeyt-
inu, en þarf þá að ákveða hvað gera
skuli við það. Ef lénsheitið sem er
vinstra megin í póstfanginu er ekki eitt
af þeim lénsheitum sem þessi póst-
þjónn sér um, spyr hann stýrikerfið
hvaða póstþjónn á netinu sér um að
þjóna þessu léni. Póstþjónninn sem tók
við skeytinu sendir það þá með sama
hætti til þess póstþjóns. Hver póstþjónn
sem tekur við skeyti bætir líka einni línu
efst í haus þess með merkinu
„Received“ og geymir það upplýsingar
um hvaða póstþjónn tók við skeytinu
frá hverjum.
Þegar póstþjónninn sem er ábyrgur fyrir
léni viðtakanda fær póstinn reynir hann
að skrifa hann í pósthólf notanda. Póst-
hólfið sjálft getur verið af ýmsum gerð-
um, til dæmis flöt textaskrá eða færslur
í venslagagnagrunni. Algengast er þó að
það sé eins og mappa með einni skrá
fyrir hvert skeyti og möguleika á undir-
möppum.
Nú er hlutverki samskiptareglunnar
SMTP lokið, pósturinn er kominn á
áfangastað, í pósthólf viðtakanda hjá
netþjónustunni.Þegar póstþjónninn sem
er ábyrgur fyrir léni viðtakanda fær póst-
inn reynir hann að skrifa hann í pósthólf
notanda. Pósthólfið sjálft getur verið af
ýmsum gerðum, til dæmis flöt textaskrá
eða færslur í venslagagnagrunni. Al-
gengast er þó að það sé eins og mappa
með einni skrá fyrir hvert skeyti og
möguleika á undirmöppum.
Viðtakandi sækir póstinn
Nú þarf viðtakandinn að sækja póstinn
sinn. Til eru ýmsar leiðir til að gera það
og kunna flest póstforrit á nokkrar.
Helstu samskiptareglur sem eru notaðar
heita POP3 og IMAP. Einnig eru til lítt
skjalaðar reglur sem til dæmis Exchange
og Lotus Notes nota gagnvart biðlurum
sínum. Einnig eru til ýmis vefviðmót
sem veita nokkurs konar eftirlíkingu af
póstforriti.
Flest póstforrit eru þannig hönnuð að
einfaldast er að setja upp POP3 teng-
ingu við pósthólf. Ef viðtakandi með
POP3 tengingu við pósthólfið sitt, smell-
ir á „Sækja póst“ þá hefst samtal á milli
póstforrits viðtakandans og POP3 póst-
þjóns sem endar með því að viðtakand-
inn fær allt skeytið sent til sín. Póstforrit-
ið les síðan skeytið og birtir það snyrti-
lega í fallegum glugga ásamt því að
vista það á disk viðtakanda.
Tveggja sekúndna ferli
Allt þetta ferli, frá því póstur er sendur
og þar til viðtakandi sér hann í póst-
forriti sínu, getur tekið innan við tvær
sekúndur. Oftast tekur það örlítið lengur,
stundum er póstflæðið það mikið að
biðraðir stækka og sumir póstþjónar
skanna allan póst sem fer í gegn eftir
veirum og ruslauglýsingum. Slíkt getur
tekið tíma, en verður þó sjaldan meira
en örfáar sekúndur fyrir hvern meðal-
póst.
Það skal tekið fram að til að einfalda
myndina var ekkert var minnst á
dulkóðun, en dulkóðun er æskileg á öll-
um stigum þessa ferlis.
Ég verð þó að játa hér í lokin að þetta
var ekki fyrsta svarið sem kom upp í
hugann þegar ég heyrði spurninguna.
Fyrstu viðbrögð mín voru að svara
svona:
Ágætlega, takk fyrir.
Ítarlegri útgáfa af þessu svari verður birt
á vefnum.
Elías Halldór Ágústsson, Unix kerfisstjóri
hjá Reiknistofnun HÍ.
Fylgiklausa: Vísindavefur Háskóla Íslands
fjallar um öll vísindi, hverju nafni sem
nefnast. Að jafnaði birtast þar 15-20 ný
svör í hverri viku. Meðal spurninga sem
þar hefur verið glímt við að undanförnu
eru: Hvað þýðir svaka í svakalega, af
hverju stafar geðklofi og er jafnvægis-
skynið sjötta skilningarvitið? Hægt er að
lesa svör við þessum spurningum og
fjölmörgum öðrum á slóðinni www.vis-
indavefur.hi.is.
visindavefur.hi.is
Hvernig verkar tölvupóstur?