Tíminn - 23.11.1975, Blaðsíða 29

Sunnudagur 2:t. nóvember 1975
TÍMINN
29
segir Guðmundur Sigvaldason.
Verkefni, sem unnið hefur verið
að frá þvi að stofnunin tók til
starfa, eru m.a. rannsóknir á
jarðfræði og bergfræði nyrztu
eyjar á Mið-Atlantshafshryggn-
um, Jan Mayen, og syðstu eyjar á
honum, Bouvet, sem er nálægt
Suðurskautslandinu. Þá hefur
verið unnið að verkefnum i Græn-
landi og Noregi, auk verkefna,
sem eru tengd íslandi. Rannsókn-
ir hafa verið gerðar á öræfajökli,
Tindfjallajökli og öskju. Einnig
er unnið að stóru verkefni við-
vikjandi efnasamsetningu basalt-
hrauna á gosbeltunum islenzku.
Samnefnari fyrir öll þessi verk-
efni er, að við erum forvitin að fá
vitneskjuum efnasamsetningu og
ástand möttuls jarðar og hvað
það er, sem þvi veldur, að hraun-
kvika myndast i möttlinum. Við
viljum fá að vita hver upphafleg
efnasamsetning möttulsins er,
hversu mikið bráðnar upp,
hvernig samsetning þess sem
bráðnar upp er og hver er sam-
setning þess sem verður eftir.
Þessar spurningar beinast að
þvi að afla vitneskju um eðli og
orsakir eldgosavirkni.
Töluverður timi hefurfarið i að
gera okkur grein fyrir hvaða
rannsóknir við vildum óska að
framkvæmdar yrðu, ef eldgos
yrði hér i náinni framtið. Við höf-
um undirbúiö að nokkru leyti slik-
ar rannsóknir. Jarðfræðifélag Is-
lands hefur gert mjög nákvæma
áætlun um æskilega vinnuhópa
eða rannsóknasvið, sem þyrfti að
sinna, ef eldgos ber að böndum,
og við höfum tekið verulegan þátt
i þeirri áætlanagerð.
— Merkir þetta þá, að jarð-
fræðirannsóknir veröa betur
skipulagðar næst þegar eldgos
verður hér en i fyrri gosum?
— Rannsóknir á þeim eldgos-
um, sem hér hafa orðið undanfar-
ið, hafa verið vel skipulagðar, en
við vonumst til að geta sinnt fleiri
verkefnum með nýtizkulegri að-
ferðum.
— Hefur Eldfjallastööinni verið
séð fyrir nægilegu fjármagni til
þessa?
— Þetta er erfið spurning. Ef ég
á að svara þvi hvort við höfum
nóga peninga þá verð ég að sjálf-
sögðu að neita. Verkefnin eru
mörg og áhugavekjandi og við
gætum komið tvöfaldri eða þre-
faldi fjárveitingu á við þá, sem
við höfum, i lóg, ef þvi væri að
skipta. En með þvi verksviði, sem
okkur er kjörið, og þeim umsvif-
um, sem okkur er ætlað að hafa,
tel ég að fjárþörf okkar sé vel
fullnægt.
— Hve mikið fé hafið þið til um-
ráða á ári?
— Eldfjallastöðin fékk um
þrettán milljónir króna á þessu
ári til að greiða laun og rekstur.
Þetta fé fáum við úr sameiginleg-
um menningarmálasjóði Norður-
landanna. Við greiðum Háskóla
tslands enga leigu fyrir húsnæðið,
en greiðum af þvi rekstrargjöld.
Þess ber að geta að örgreinir-
inn var fyrir utan fjárveitinguna
fyrir 1975, en hann kostaði 30
milljónir isl. kr.
Menn eru búnir að
fara til tunglsins,
en vita sáralitið
um hvað er 10-40 km
undir fótum þeirra
Margt væri hægt að spjalla um
verkefni Norrænu eldfjalla-
stöðvarinnar svo þau yrðu raun-
verulegri og meira lifandf al-
mennum lesanda, en það yrði
lengra mál og verður að biða
betri tíma. Við ljúkum þessari
grein á orðum Guðmundar Sig-
valdasonar um jarðfræði:
— Enda þótt menn séu búnir að
fara til tunglsins höfum við-Sára-
litla vitneskju um ástand efnisins
á 10-40 km dýpi undir fótum okkar
hvað þá neðar. Þetta er eins og
flókið púsluspil, sem raða verður
saman til að fá heildarmynd. ör-
greinirinn, sem við erum nú búin
að fá, gefur okkur fjöldann allan
af kubbum í þetta púsluspil.
— Finnst þér sem sagt að jarð-
fræðirannsóknir bafi setið á
bakanum miðað við tunglferðir
og geimvisindi og þó hver er
skýringin?
— Já, vissulega. Geimvisindi
hafa meiri töfraljóma en jarð-
fræði, en við njótum góðs af þeim
fullkomnu tækjum, sem fram-
leidd hafa verið i þágu geimferð-
anna.
-SJ
Kristinn Helgason:
HÖFUAA EKKI EFNI Á
AÐ SÝNA LINKIND í
UMFERÐARAAÁLUNUM
Að undanförnu hafa fjölmiðlar
verið fullir af frásögnum og
ábendingum varðandi umferðar-
mál og sýnist sitt hverjum.
Einn talar um að alltaf eigi að
svipta ökumann ökuleyfi ef hann
veldur tjóni eða slysi. Þetta tel ég
varla raunhæft. (Hverju á þá að
svipta fótgangandi þegar þeir
valda tjóni)? Sami greinarhöf-
undur telur ýmislegt upp til að
hindra umferðarbrot svo sem að
herða viðurlög við brotunum.
Hann minnist ekki einu einasta
orði á gangandi vegfarendur. Við
verðum að gera okkur ljóst að bif-
reiðin er orðin svo snar þáttur i
okkar daglega lifi að við verðum
að viðurkenna nokkurn rétt henn-
ar á akbrautum. Við skulum lika
viðurkenna að áróðurinn i sam-
bandi við rétt gangandi vegfar-
enda á „Zebrabrautum” fór út i
öfgar. Gangandi vegfarendur og
þá serstaklega eldra fólk taldi sig
geta gengið yfir Zebrabrautir
hindrunarlaust. Þetta hefég orðið
var við oft og tiðum. Áróður er
nauðsynlegur, en það verður að
gæta hófs i þessu sem öðru.
Gangandi vegfarendur eiga sök
á slysum með óvarkárni sinni i
umferðinni. Það eru ekki til skrár
yfir hve mörgum vegfarendum
snarráðir bifreiðastjórar hafa
bjargað frá slysum.
Að sjálfsögðu þarf að gera
strangar kröfur til bifreiðastjóra
vegna þess kraftmikla tækis sem
þeir eru með milli handanna á al-
mannafæri.
Ég tel ekki rétt að hækka öku-
leyfisaldur i 18 ár. Miklu fremur,
eins og bent hefur verið á, að
lengja reynslutimann i tvö ár til
að byrja með og sjá hver áhrifin
yrðu. Skýrslur sýna að þegar 18
ára unglingar sem hafa fengið
ökuskirteini til tiu ára eftir eins
árs reynslutima eykst slysatiðni
þessa aldursflokks verulega. Það
þyrfti að lengja reynslutimabilið
um eitt til tvö ár, svo að unglingar
fái lengri aðlögunartima.
Gotlenzk
I j óð
-— eftir Gustaf
Larsson
Nýútkomnar eru þýðingar Þór-
odds Guðmundssonar á ljóðum
eftir gotlenzka skáldið
Gustaf Larsson, og nefnist bókin
Gotlenzkar þýðingar. — 1 formála
segir þýðandinn, að Gustaf Lars-
son sjálfur hafi átt hugmyndina
að útkomu þessarar litlu bókar.
Skáldið skrifaði Þóroddi, þegar
honum höfðu borizt kvæðin til
yfirlestrar, og sagði i bréfinu, að
það hefði glatt hann, að Þóroddur
hefði þau Ijóð til þýðingar, sem
hann sjálfur telur einna bezt.
Meira en helmingur ljóðanna
eru þýdd úr gotlenzku, sem er ein
af upprunalegustu tungum
Norðurlanda. Gotlenzkan telst,
ásamt dönsku og sænsku, til hinn-
ar austrænu deildar norrænna
mála.
Gustaf Larsson hefur verið
kallaður höfuðskáld gotlenzkunn-
ar, og frá sænska rithöfundasam-
bandinu eru honum veittar tólf
þúsund sænskar krónur á ári ævi-
langt, en hann er fyrsti Got-
lendingurinn, sem hefur hlotnazt
sá heiður. G. Larsson er ekki að-
eins skáld, hann hefur lika verið
atkvæðamikill minja- og byggða-
safnari. T.d. hefur i Norrlanda
verið endurreist heilt þorp af got-
lenzkum bændabýlum með hús-
gögnum og búsáhöldum fyrir
hans frumkvæði, og hefur hann
með þvi' reist sér óbrotgjarnan
minnisvarða.
Fyrstu viðbrögð stjórnvalda
eftir að slysaaldan skall á i haust
var að hækka sektir óverulega.
Þessi viðbrögð ollu mér miklum
vonbrigðum. Þeir sem þessi
sektarákvæði settu eiga ekki
nema aðra einkunn lakari skilið,
nema lagaákvæði hafi hindrað
hærri sektir. 3.000 krónur. Ætli
þeir sem þessar reglur setja séu
ekki u.þ.b. 2-3 klst. að vinna fyrir
sektinni i yfirvinnu? Raunar er
þetta lægsta sekt. Hvað með sekt-
ir fyrir ölvun við akstur? Er það
tilfellið, að sá sem ekur undir
áhrifum áfengis, geti sloppið með
sem svarar að keyptar séu þrjár
flöskur af áfengi og ökuleyfis-
svipingu um stundarsakir? Það
er rétt að notfæra sér reynslu
annarra þjóða þegar það þykir
henta. Er fróðlegt að bera saman
sektarákvæði i Danmörku og hér.
1 dagblöðunum hér stóð feitletr-
að „Sektir hækka um 100%”
Ekið 1-20 km of hratt,
yfir 20— — —
— — 25— — —
— — 30— — _
— — 35— — —
Þetta er langt frá þvi að vera rétt
ef miðað er við kauplag á sama
tima. 1 blaði danska bifreiðaeig-
endafélagsins var birtur nýlega
taxti yfir 'sektir hinna ýmsu um-
ferðabrota. Um of hraðan akstur
má finna m.a.:
Kristinn Helgason
sekt isl. kr. 8.000.-
— — — 12.500,-
— — — „16.000.-
— — — 20.000,-
— — — 24.000.-
Biðskylda við aðalbrautir ekki
virt isl. kr. 19.000.-
Bifreið lagt ólöglega isl. kr.
8.000,-
Og svona mætti lengi telja.
Sektir eru m.ö.o. þrefalt hærri
en hér á landi.
En hvers vegna eru sektir svo
háar i Danmörku? Ekki hef ég
svar við þvi, en grunur minn er sá
að þeir telji að hér sé um að ræða
mjög sterka slysavörn.
Við höfum ekki efni á að vera
með linkind i þessum efnum og
ættum að stórhækka sektir enn.
Jafnframt verðurað koma á stað-
greiðslukerfi á sektum. Ég hef
enga ástæðu til að halda að lög-
reglan hérá landi sé ekki jafnhæf
starfsbræðrum sinum erlendis.
Núverandi innheimtukerfi á sekt-
um er varla framkvæmanleg ef
sektarupphæð á að verka sem
sekt til varnaðar.
Það er oft minnzt á umferðar-
fræðslu, ökukennslu og annað er
varðar þekkingu á umferðarregl-
unum. Ég held að umferðar-
fræðsla sé i sæmilegu lagi hér á
landi. Mig grunar að þeir sem
bezt kunna umferðarreglurnar
(unglingarnir) valdi flestum brot-
um. Hinirsem eldri eru. aka eftir
aðstæðum hverju sinni og reynslu
og sleppa þar með betur við
óhöpp.
Það er ekki af kunnáttuleysi að
lög eru brotin i umferðinni.
heldur hinu að vegfarendur eru
værukærir og að viðurlög fyrir
brot verka ekki á þann hátt sem
ætlazt er til með viðurlögum.
Að sjálfsögðu m á ekki gefa eft ir
með uppfræðslu i umíerðarmál-
um.
Ferðamiðstöðin hf.
skipuleggur hópferðir á
alþjóðlegar vörusýningar
Erum umboðsmenn fyrir ýmsar stærstu
vörusýningar í Evrópu og veitum allar upplýsingar
og þjónustu, svo sem aðgöngumiða, sýningaskrór,
pöntum sýningasvæði o. fl.
Eftirfarandi sýningar eru fram undan:
DÚSSELDORF
1 108. IGEDO
AIþjóðleg tizkusýning 14/3-17/3 76
INTFROrFAN 7
International Conference and Trade Fair
Research, Technology, Economics 15/6-19/6 76
KÖLN
a Húsgagnasýning 20/1-25/1 76
M Alþjóðleg herrafatasýning 27/2-29/2 76
n SPOGA 76
bs [ Alþjóðlcg sportvörusýning September 1976
MÚNCHEN
BAU 76
Byggirrgasýning 22/1-28/1 76
mImIb ISPO 76
Sportvörusýning 26/2-29/2 76
FRANKFURT
mm HEIAATEX 76
Vefnadar- og teppasýning 14/1-18/1 76
Alþjóðleg vörusýning i Frankfurt 22/2-26/2 76
BRNO o
SALIMA 76 18/2-25/2 76
PARIS
Kventizkusýning 3/4-7/4 76
SIAL 76 15/1 1-20/1 1 76
NÚRNBERG
Leikfangasýning 7/2-13/2 76
BRIGHTON
Leikfangasýnlng 31/1-4/2 76
BIRMINGHAM
G/afavörusýnlng Int. Spring Fair for Hardware and
Giftware Industries (áður Blackpool) 1/2-5/2 76
KAUPMANNAHOFN
Tannlæknasýning 3/1-5/1 76
Norræn tizkuvika 14/3-17/3 76
Norrænt gull og silfur 24/4-27/4 76
Kaupsýslumenn, ferðizt ódýrt og notið yður
þjónustu sem er yður að kostnaðarlausu.
Allar nónari
upplýsingar
í síma
11255 og 281
Férðamiðstöðin hf.
Central Travel
Aðalstræti 9