Tíminn - 30.03.1976, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Þriðjudagur 30. marz 1976.
Halldór Ásgrímsson alþingismaður:
Nauðsyn að endurskoða
lög um tekjuskatt
— en gefast ekki upp fyrir vandanum
ÞINGMENN Alþýðuflokksins
hafa lagt fram tillögu til þings-
dlyktunar um afnám tekjuskatts
af launatekjum. Gylfi Þ. Gislason
mælti fyrir tillögunni og sagði
m.a., að tillaga þessi væri flutt i
samræmi við þá stefnu, sem 36.
flokksþing Alþýðuflokksins
markaði.
Meginbreytingarnar, sem til-
lagan gerir ráð fyrir, eru eftirfar-
andi:
„I fyrsta lagi er gert ráð fyrir
þvi að horfið verði að fullu frá
innheimtu tekjuskatts til rikisins
af tekjum launþega.
1 öðru lagi er lagt til, að tekið
verði að greina milli atvinnu-
rekstrar einstaklinga og einkabú-
skapar þeirra, i þvi skyni að
koma i veg fyrir, að bókfærðar
raunverulegar tekjur i skjóli
atvinnurekstrarins, án þess
að greiða af þeim nokk-
urn tekjuskatt eða útsvar, vegna
þess að atvinnureksturinn er tal-
inn rekinn með tapi samkvæmt
bókhaldi og skattaframtali. Gert
er ráð fyrir þvi, að eiganda at-
vinnurekstrar, sem við hann
starfar, séu jafnan áætlaðar tekj-
ur, sem telja má eðlilegar miðað
við vinnuframlag hans i þágu
fyrirtækisins og stöðu hans við
það, og séu þessar tekjur áætlað-
ar hliðstæðar launum, sem greidd
eru fyrir sams konar störf i at-
vinnurekstri. Siðan greiði hann
útsvar af þessum áætluðu tekj-
um, auk þess sem hagnaður af at-
vinnurekstrinum yrði auðvitað
skattskyldur almennt.
A hinn bóginn er gert ráð fyrir
þvi, að rikið haldi áfram að inn-
heimta tekjuskatt af atvinnu-
rekstri.”
Ýmsum fleiri breytingum gerir
tillagan ráð fyrir, en alls er hún i
12 liðum.
Uppgjöf
Alþýðuflokksins
Halldór Asgrimsson (F) hélt It-
arlga ræðu um málið og undrað-
ist, að Alþýðuflokkurinn hefði
gefizt upp við að reyna að leið-
rétta það skattakerfi, sem við bú-
1 NEÐRI DEILD mælti Ölafur
Jóhannesson dómsmálaráðherra
fyrir frumvarpi til laga um al-
menn hegningarlög og frumvarpi
um meðferð opinberra mála i
héraði. Bæði þessi mál hafa áður
verið afgreidd frá efri deild-
Þá mælti Vilhjálmur Hjálmars-
son menntamálaráðherra fyrir
frumvarpi til laga um sálfræð-
inga, en það frumvarp hafði einn-
ig verið afgreitt frá efri deild.
I efri deild mælti fjármálaráð-
herra, Matthias Mathiesen, fyrir
frumvarpi til laga um skattfrelsi
bókmennta- og tónlistarverð-
launa Norðurlandaráðs, þar sem
gert er ráð fyrir að þau verði
undanþegin tekjuskatti og út-
svari. Helgi Seljan mælti fyrir
þingsályktunartillögu sinni um
tilraunaveiðar á rækju fyrir
Austurlandi.
um við. Taldi hann eðlilegra að
gera myndarlegt átak i þvi að
endurskoða og leiðrétta tekju-
skattskerfið, og leiðrétta þá aug-
ljósu vankanta sem á þvi væru.
Minnti þingmaöurinn á að bæöi
forsætisráðherra og fjármálaráð-
herra hefðu i fyrra lýst þvi yfir,
að fyrir það Alþingi, sem nú situr,
yrði lagt frumvarp um tekjuskatt
og eignaskatt. Væri oröinn langur
aðdragandi að þeim frumvörp-
um.
Siðan fór þingmaðurinn yfir
nokkra þætti tillögunnar I stuttu
máli og sagði:
,,í fyrsta lagi er gert ráö fyrir
þvi, að það skuli greint á milli
þess hvort skattgreiðandi eða
launþegi hefur tekjúr af atvinnu-
rekstri eða er launþegi. Um þetta
er i sjálfu sér ekkert að segja.
Þetta er i samræmi við grund-
vallarstefnumörkun i þingsálykt-
unartillögunni.
í öðru lagi kemur fram, að við
ákvörðun á skattskyldum tekjum
einstaklings af eigin atvinnu-
rekstri skulu laun hans áætluð.
Ég vil leyfa mér að benda á, að
það er ekkert einfalt mál að ætla
sér að fara að taka upp einhverja
algilda reglu um áætlun launa, án
nokkurs tillits til afkomu fyrir-
tækja. Þetta má vel vera að
hljómi vel, en ég er þeirrar skoð-
unar, að hér sé um alranga leið að
ræða, og eigi mun fremur, að
leggja áherzlu á að miða við
einkaúttekt út úr fyrirtækinu, en
ekki einhverjar áætlanir, sem eru
oft á tiðum háðar duttlungum
opinberra aðila. Það er mun
raunhæfara að skattleggja það,
sem einstaklingurinn tekur til
eigin þarfa, heldur en að skatt-
leggja á grundvelli einhverrar
áætlunar, án tillits til þess hvort
hann hefur fengið það fjármagn
til ráðstöfunar eða ekki.
I þriðja lagi er gert ráð fyrir þvi
að félög skuli áfram greiða tekju-
skatt, og er vissulega gott til þess
að vita að það á ekki algjörlega að
leggja kerfið niður, en þó kæmi
vissulega lika til greina, fyrst
fara á yfir i þetta kerfi, að félög
greiddu einnig óbeinan skatt,
þ.e.a.s. nokkurs konar virðis-
aukaskattaf mismun innkominna
tekna og útgjalda. Það er vissu-
lega mögulegt.
Þá er gert ráð fyrir þvi að
reglur um heimild til þess að
draga vexti af skuldum frá tekj-
um, verði við það miðaðar, að um
hafi verið að ræða eðlilega láns-
fjáröflun i þágu atvinnurekstrar-
ins. Hvað er þessi eðlilega láns-
fjáröflun? Eru háttvirtu flutn-
ingsmenn tilbúnir að setja það i
skattalög, hvað er eðlileg láns-
fjáröflun, og ákveða á þeim
grundvelli hvaða vextir eru frá-
dráttarbærir og hvaða vextir eru
ekki frádráttarbærir? Satt bezt
að segja hafði ég talið, að i sjálfu
sér væri ekki mikill eðlismunur á
fjármagnskostnaði og öðrum
kostnaði, og hvers vegna að skera
niður þennan kostnaðarlið? Af
hverju ekki að ganga á alla kostn-
aðarliði fyrirtækjanna og skera
þá niður um mismunandi pró-
sentu?
Osamræmi í
mólflutningnum -
Þá er hér lagt til, að þegar giid-
andi lagaákvæöi um hækkun sölu-
skatts, sem nú rennur i Viðlaga-
sjóð og oliusjóð, falla úr gildi,
skuli þau framlengd, en tekjur af
þeim hluta söluskattsins renni i
rikissjóð til þess aö mæta missi
tekna af tekjuskatti af launatekj-
um. Hér hafa háttvirtir flutnings-
menn séð að myndi vera mögu-
leiki á aö fá allmargar krónur upp
i tekjumissinn, sem er hins vegar
mun hærri heldur en þeir gera ráð
fyrir, og skal ég koma að þvi sið-
ar. En á sama þingi leggja tveir
Ilalldór Asgrimsson
flutningsmenn að þessari tillögu
um afnám tekjuskatts af launa-
tekjum fram tillögu til þings-
ályktunar um jöfnun á kostnaði
við kyndingu húsa, og i annarri
þingsályktunartillögu leggja þeir
til, að eini tekjustofninn, sem
hefur gert það mögulegt að koma
þó þarna á einhverri jöfnun, verði
lagður niður. Ég sé ekki hvernig
hægt er að taka svona tillögu-
flutning aivarlega þegar menn
leggja fyrst til hér i 76. máli sam-
einaðs þings að leggja niður
.tekjustofn, sem hefur verið not-
aður ti) að jafna húshitun I land-
inu, og leggja svo fram aðra
þingsályktunartillögu um jöfnun
á kostnaði við kyndingu húsa, og
þá á sjálfsagt að finna upp nýjan
tekjustofn til þess, hver sem hann
á nú að vera. Þetta finnst mér
vera ábyrgðarlaus tillögugerð,
svo að ekki sé meira sagt.
Þá er gert ráð fyrir þvi, að itar-
leg ákvæði verði sett, er miði að
þvi að koma i veg fyrir röng
framtöl til söluskatts, tekju- og
eignaskatts, og eftirlit með þvi að
þeim ákvæðum sé hlýtt, sé eflt
allverulega. Hér er vissulega
liður, sem allir geta verið sam-
mála um, en þetta er kannski ekki
fyrst og fremst spurning um það
að setja ákvæði, heldur fyrst og
fremst spurning um það að hafa
hér nægilegt fjármagn, þ.e.a.s.
efla skattstofurnar, efla rann-
sóknardeild rikisskattstjóra með
meiri fjárveitingum frá Alþingi
og auka sektarákvæði skattalag-
anna. Þá er lagt til, að fyrir árs-
lok 1976 skuli söluskatti breytt i
virðisaukaskatt. Ef háttvirtir
flutningsmenn hafa kynnt sér þá
greinargerð, sem alþingismönn-
um barst i vor um virðisauka-
skatt, hefðu þeir séð, að hér er
ekki um mál að ræða, sem hægt
væri að koma á á stuttum tima,
og það er algjörlega vonlaust mál
að ætla sér að koma þessu kerfi á
á árinu 1976, enda er vafasapit
hvort það sé rétta leiðin, að fara
yfir i virðisaukaskattskerfi, eða
þá að breyta söluskattskerfinu.
Þá er lagt til að lög um tekju-
stofna sveitarfélaga skuli endur-
skoða þannig að frjálsræði þeirra
verði aukiö um álagningu
skatta. Þetta má vera gott og
blessað, en við verðum einnig að
gera okkur grein fyrir þvi, aö
þetta getur haft mjög alvarlegar
afleiðingar fyrir búsetu manna.
Ef eitt sveitarfélag leggur á mun
meiri skatta en önnur, þá er hætt
við að menn reyni að komast frá
þvi sveitarfélagi. Þetta er vissu-
lega reynsla, sem við höfum héð-
an frá Islandi.
Óvíst að allir yrðu
dnægðir með
þd skatta
Flutningsmenn hafa ákveðnar
tillögur um það, hvernig bæta
megi þann tekjumissi, sem hlytist
af þvi að þessi atriði kæmu til
framkvæmda. 1 fyrsta lagi er gert
ráð fyrir þvi, að 3% söluskattur
komi þá á móti, sem þegar er
nýttur af rikissjóði til ýmissa
mála, þ.á.m. til ýmissa félags-
legra mála. Ég er helzt á þvi, að
ef þessar tekjur yrðu teknar i
burtu, kæmi það við ýmsa liði,
sem við háttvirtir alþingismenn
yrðum tregir til að samþykkja,
þótt menn geti i sjálfu sér sam-
þykkt að fella niður tekjurnar.
I öðru lagi er gert ráð fyrir
brúttóveltuskatti, en flutnings-
menn gera ráð fyrir þvi, að hér sé
aðeins um það að ræða, að mæta
5,7 millj. samkv. fjárlögum. En
það er nú ekki svo, þvi að það er
gert ráð fyrir þvi, að á árinu 1976
verði álagður tekjuskattur á ein-
staklinga tæplega 10 milljarðar
kr., eða um það bil 9,9 milljarðar,
og frá þvi dragast barnabætur,
sem eru sennilega tæplega 3 mill-
jarðar kr., og einnig dregst þar
frá svokallaður neikvæður skatt-
ur, sem gengur upp i útsvar. Nú
geri ég vart ráð fyrir þvi, að
flutningsmenn ætli sér að leggja
niður barnabætur og neikvæðan
tekjuskatt, en það verður ekki
annað ráðið af þessari tillögu en
að svo sé, þannig að hér er um
mun hærri fjárhæðir að tefla. Og
ef menn ætla að mæta 10 milljörð-
um meö söluskatti, þá er þar um
að ræða um það bil 8—9 prósentu-
stig til viðbótar i söluskatti. Og ef
menn ætla enn að breyta
þvi kerfi yfir I virðis-
aukaskatt, þá gæti ég trúað,
að þaö yrði mjög nálægt 40%
virðisaukaskatti, þvi að virðis-
aukaskattur er annars eölis.
Virðisaukaskattur leggst fyrst og
fremst á neyzluna, þ.e.a.s. á
heimilin i landinu, en söluskattur-
inn leggst þó að allmiklu leyti á
fyrirtækin, þ.e.a.s. sú þjónusta,
sem fyrirtækin greiða, er i mörg-
um tilfellum með söluskatti,
þannig að ég er helzt á þvi, að
þegar öll þessi kerfi verða nú
komin i gang, virðisaukaskatts-
kerfi og ekkert tekjuskattskerfi,
þá verði heimilin i landinu farin
að greiða allháan skatt, sem ýms-
ir yrðu nu ekki ánægðir með, þótt
háttvirtir flutningsmenn telji, að
svo verði.
Vandamdlið
er stórt
1 minum huga er þetta vanda-
mál, sem hér er komi'ð inn á,
mjög stórt, en hins vegar eiga
menn ekki að mæta þvi eins og
virðist vera rikast i mönnum al-
mennt i þjóðfélaginu, að það skuli
lagt niður. Menn fórna höndum og
segja: Sjáið þið gallana, þeir hafa
ekki verið lagfærðir, og um það
má sjálfsagt kenna sofandahætti
stjórnvalda og Alþingis, en við
eigum fremur að snúa okkur að
þvi að lagfæra þetta kerfi. Það er
hgt að gera það, og ég ætla ekki
að fara að rekja það i sjálfu sér, i
hverju slikar lagfæringar eiga að
felast. Ég er þó tilbúinn til þess,
ef tækifæri gefst til hér siðar, en
ég vil leggja á það áherzlu, að
þessari endurskoðun, sem fjár-
málaráðherra vitnaði til, verði
hraðað og hún lögð hér fram á Al-
þingi, þannig að menn fái tæki-
færi til þess að ræða þetta á skyn-
Framhald á bls. 23
KHl
■■
■
■
Breytinga er þörf á vega-
lögum svo kaupstöðum
fjölgi ekki
PÁLMI Jónsson (S) mælti i gær
fyrir frumvarpi til laga um
breytingu á vegalögum, en
frumvarpið flytur hann ásamt
Friðjóni Þórðarsyni. Við um-
ræðurnar sagði Halldór E. Sig-
urðsson samgönguráðherra, að
nauðsyn væri að breyta vega-
lögúnum, og hefði hann skipað
nefnd til að vinna að þeirri
breytingu. 1 þeirri nefnd ættu
sæti fulltrúar úr öllum þing-
flokkunum, auk vegamálastjóra
og ráðuneytisstjóra i sam-
gönguráðuneytinu.
Þau atriði, sem nefnd þessi
þyrfti fyrst og fremst, að taka til
athugunar, væri flokkun veg-
anna annars vegar, en hins veg-
ar hvernig minnka mætti gjöld
þau, sem þorp þyrftu að greiða
til sýsluvegasjóða. Þessi háu
gjöld eru einn þátturinn i þvi,
hve mörg sveitarfélög hafa sótt
um kaupstaðaréttindi á siðustu
árum. Lagði samgönguráð-
herra til að frumvarpið yrði lát-
ið biða, þar til fullkannað væri,
hvort ekki næðist samstaða i
nefndinni um afgreiðslu þessara
mála.
Pálmi Jónsson kvaðst hafa
vitað um þá nefnd, sem að þess-
ari endurskoðun ynni, en i þeim
drögum, sem hann hefði séð
frá þessari nefnd, væri ekki
gengið nægilega til móts við þau
sjónarmið, sem fram væru sett i
þessu frumvarpi. Þvi hefði hon-
um þótt ástæða til að vekja á
þeim athygli með flutningi
frumvarpsins.
Frumvarpið gerir ráð fyrir að
kauptúnahreppar með yfir 200
ibúa verði undanþegnir gjaldi til
sýsluvegasjóðs. Gert er ráð
fyrir að Vegasjóður bæti sýslu-
veaasióðunum þetta tekjutap.
Siðan verður þéttbýlisvega-
féð skert um 0,5% af heildarút-
gjöldum vegamála, og er þá
ætlazt til að allir aðilar standi
nokkurn veginn jafnréttir og
áður hvað fjármagn snertir.
Flutningsmenn telja, að verði
frumvarpið að lögum leiði það
til þess að færri sveitarfélög
óski eftir að verða sjálfstæðir
kaupstaðir, enda sé ekki ástæða
til að láta óþörf og óheppileg
lagaákvæði verða til þess að
sundra lögsagnarumdæmum.
Annar tilgangur þessa frum-
varps er sá að kveða skýrar á
um sjálfstæði sýsluvegasjóða og
rétt sýslunefnda til að annast
vegaviðhald og fjárreiður sýslu-
vegasjóða á eigin spýtur.