Tíminn - 11.04.1976, Blaðsíða 26

26
TÍMINN
Sunnudagur 11. aprfl 1976.
KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR —
Ógnvekjandi staðreyndir um þrot
einkalífsins í þjóðfélagi okkar
Háskólabió:
Hleranir
Leikstjórn: Francis Ford
Coppola
Aðalhlutverk: Gene Hackman,
John Cazale, Allen Garfield,
Fredric Forrest, Cindy YVilliams.
Hleranir, persónunjósnir og
yfirleitt hvers kyns innrásir á
einkatilveru persónunnar í nú-
tima þjóöfélagi, hafa undanfarin
ár sett svip sinn mjög á umræðu
manna á meðal.
Hefur þar borið margt á góma,
enda á hver maður sitt „voter-
geit” að kljást við, og kemst varla
nokkur hjá því að viðurkenna að
öryggi gagnvart tækni persónu-
njósnara er þvi sem næst ekkert.
Við höfum dæmi þess úr okkar
eigin litla þjóðfélagi, að upp-
lýsinga um einstaklinginn er leit-
að, bæði með alls kyns út-
fyllingarformum, svo og með öðr-
um aðferðum, sem jafnvel varða
við ákvæði laga. Við höfum jafn-
vel dæmi þess, að slikar upplýs-
ingar séu notaðar á þann veg að
óviðurkvæmilegt verður að telj-
ast.
Ef við ihugum ofurlitið það
eftirlit, sem með okkur er haft
hér, komumst við að þeirri niður-
stöðu að upplýsingasöfnun um
okkur hvert og eitt er nánast
óhugnanleg. Flest erum við áætl-
uð á skrám stjórnmálaflokka,
sem reyna að gera sér grein fyrir
afstöðuokkar i stjórnmálum, alls
kyns fyrirtæki og stofnanir safna
okkur saman á lista, með tilliti til
neyzluvenja okkar og afstöðu
okkar til ýmissa þátta þjóðlifsins,
upplýsingar um menntun okkar,
starf og starfsferil, tekjur, hjóna-
bandsstétt, trúarskoðanir og
fleira liggja fyrir, og eru i mörg-
um tilvikum aðgengilegar fyrir
hvern sem er.
Við höldum stundum, aö með
þróun okkar úr sveitarsamfélagi I
borgarsamfélag höfum við losnað
viö hnýsni náungans, en þvi fer
ákaflega fjarri. Það eru að visu
ofurlitið aðrir þættir einkalifs
okkar, sem nú eru undir eftirliti,
en engu að siöur þó einkalifið
sjálft.
Þó búum viö ef til vill enn við
friðsæld, sem búið er að svipta
þegna margra annarra rikja, þar
á meðal Bandarikjanna. Hér eru
þó ekki enn starfandi opinberlega
sérstakar stofnanir, sem hafa það
eitt markmið að stunda persónu-
njósnir.
Um slika stofnun, eða fyrirtæki,
og meðferð þess á einu máli fjall-
ar kvikmynd sú sem Háskólabió
hefur nú til sýninga, kvikmyndin
„The Conversation”, eða
„Hleranir”, eins og hún nefnist á
islenzku.
Harry Caul, sem veitir fyrir-
tæki þessu forstööu, er einn af
fremstuséríræöingum ihlerunar-
og hlustunartækni i Bandaríkjun-
um. Hann tekur að sér að fylgjast
með einstaklingum, mynda at-
hafnir þeirra og ná samtölum
þeirra upp á segulband. Til þessa
notar hann allviðamikinn tækja-
útbúnaö, enda hefur hann sýnt
árangur, sem er allt að þvi ein-
stakur.
Kvikmyndin „Hleranir” fjallar
um eitt af málum þeim, sem
Harry fær til meðferöar, þróun
þess Ihöndum hans og afleiðingar
þær sem málið hefur fyrir hann
sjálfan.
Harry hefur áður orðið fyrir þvi
að vegna hlerana hans og þess
sem þær hafa leitt i ljós, hafa ver-
ið framin morö. Hann þykist
greina þess nokkur merki, að
sagan ætli að endurtaka sig og
gripur þvi inn i rás atburða sjálf-
ur, i þeirri von að honum takist að
koma i veg fyrir glæp.
Myndin fjallar um atburði
þessa á nokkuð sérstæðan hátt,
þannig að áhorfandanum verður
fyrst og fremst ljós ógn þessara
hlerana, bæði fyrir einstaklinginn
sem ruðzt er inn á, svo og fyrir
þann sem hlerar. Myndin sýnir
fram á það hvernig einstakl-
ingurinn er að verða með öllu
varnarlaus gegn tækni þessarri,
en hlerunarmenn i Bandarikjun-
um eru nú orðnir nægilega marg-
ir til að eiga sér stéttarfélag,
stéttarvitund og geta haldið stétt-
arþing.
A þeim sannast þó hið forn-
kveðna að sér grefur gröf þótt
grafi, þvi meö þvi að fullkomna
innrásartækni sina gagnvart
einkalifi annarra, eru þeir einnig
að svipta sjálfa sig öryggi.
Það er engum blööum um að
fletta, að kvikmynd þessi er ógn-
vekjandi, vegna sannleikans sem
i henni felst. Hún er einnig nokkuð
spennandi á að horfa og vel unnin,
sem og var við að búast frá hendi
Coppola.
Að venju er Gene Hackman
góður og skilar hlutverki sinu
með hinni mestu prýði.
Harry Caul (Gene Hackman) við hleranir á hótelherbergi. Þar
veröur hann vitni að válegum atburðum og einmitt þeir atburðir
sanna eina hættuna til viðbótar, sem stafað getur af hlcrunum,
sumsé hættuna á þvi aö orð manna misskiljist.
Ekki klám og engir ódýrir brandarar, en þó....!
Dönsk
Stjörnubió:
PER
Leikstjóri: Erik Crone
Aðalhlutverk: Ole Ernst, Fritz
Helmuth, Agneta Ekmanner.
Danir hafa til þessa einkum
getið sér orð fyrir framleiðslu
kynlifsmynda og grinmynda —
oft kynlifs-grinmynda — og
hefúr sú framleiðsla þótt æði
misjöfn að gæðum. Þó hefur
nokkur aðsókn verið á myndir
þeirra hér, þvi kynlifið hefur jú
allnokkurt aðdráttarafl, hvort
heldur er i kvikmyndasal eða
svefnherbergi.
Ekki byggist þó öll kvik-
myndaframleiðsla Danaveldis á
berum rössum eða átökum á
rúmstokknum. Þar i landi eru
einnig gerðar myndir, sem
byggja gildi sittá öðrum þáttum
mannlegrar tilveru, meðal
annars á afbrotamálum.
Stjömubió gefur okkur þess
kost nú, að sjá eitt eintak af „al-
vöruframleiðslu” danska kvik-
myndaiðnaðarins, kvikmynd,
sem hvorki snýst um kynlif né
ódýra brandara.
Kvikmyndin „Per” er að
nokkru leyti sakamálamynd,
enda auglýst sem slik. Ferli
hennar byggist i upphafi á
tilraunum ungs róna i Kaup-
mannahöfn til þess að verða sér
úti um peninga á sem auðveld-
astan máta. Honum fellur að
visu einna bezt að betla, en er
engu að siður reiðubúinn til
stórræða, ef afraksturinn er
góður og áhættan takmörkuð.
Pertekur að sér verkefni fyrir
iðnrekenda nokkurn, sem er i
fjárkröggum og hyggst rétta
hag sinn meö tryggingabótum.
Verkefni Pers er að kveikja i
verksmiðju jöfursins og út frá
þvi verki spinnst þráöur mynd-
arinnar.
Sambandið miili rónans Pers
Per er leikinn af Ole Ernst, sem skilar þvi hlutverki með mestu
ágætum. Hann er að visu nokkuð likur öðrum ieikara, bandariskum,
en ekki svo að það hái honum.
Sambandið milli Pers og frú Lorenzens þróast fljótlega til þess að
hún verður ástfangin af honum. Hún kennir honum ýmislegt um
leyndardóma ástarlifs.
og mjög góð
og iðnjöfursins Lorenzens verð-
ur tilþess, að frú Lorenzen flæk-
ist i málið og nokkurs konar
samhand skapast miili hennar
og Pers. Gegnum það samband
neyðisthún til endurskoðunar á
sambandi sinu við eiginmann-
inn og áður en varir eru hjónin
orðin önnum kafin við uppgjör,
sem um tima virðist ætla að
verða Per afdrifarikt, ekki siður
en þeim tveim.
Per er i' upphafi innrás óviss-
unnar og ljótleikans i fágaða
einbýlishússveröld Lorenzens-
hjónanna, en áður en lýkur
snýst koma hans i eins konar
sannleiksboðun, sem veldur
þeim hjónum endanlegri skýr-
greiningu á stöðu þeirra.
Þvi fer sem fer, og hinn eini
sem breytist, hinn eini sem
hefur sársauka af svo um mun-
ar, er einmitt Per, sem þö var
jafnframt hinn eini utanaðkom-
andi.
Kvikmyndin um Per er
athyglisverð fyrir margar sak-
ir, en þó einkum fyrir það
tvennt, að gera skil myndun og
slitum mannlegra sambanda i
nútimaþjóðfélagi, svo og
samanburður sá á þjóðfélags-
stéttum sem hún setur upp.
Um myndun og slit mann-
legra sambanda virðist höf-
undur „Per” einkum álita, að
au skapist af nauðsyn og gagn-
kvæmum hagnaði. Þó ekki i öll-
um tilvikum að þau skapist af
hagnaðarvon, en oft slitni þau
vegna hagsmunaárekstra.
Samband Pers og Lorenzens
er hart og kalt hagsmunasam-
band, sem aldrei getur falið i
sér nokkra hlýju og hlýtur að
snúastupp i beina glimu þeirra
á milli. Samband Pers og frú
Lorenzens er þó með nokkrum
öðrum hætti, þar sem hún virð-
ist fá útrás gagnvart honum
fyrir ótölulegar niðurbældar
hvatir, svo sem móðurhvöt,
verndarhvöt og fleira. Þar er
ekki um beina hagsmuni að
Frh. á bls. 39
Engu að siður vaknar þó sú spurning hvort hún elskar hann af eigin
hvötum, eöa hvort vilji eiginmanns hennar hefur þar nokkur áhrif.
Hvaðan er ástin upprunnin?
V
KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR —