Tíminn - 02.07.1976, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Föstudagur 2. jiili 1976
Föstudagur 2. júli 1976
TÍMINN
11
Frá prestastefnunni.
PRESTASTEFNAN 1976 hófst á þriðjudag
Að þessu sinni eru fundir presta-
stefnunnar i nýju safnaðarheimili Bústaða-
kirkju, sem verið er að taka i notkun. Aðalmál
prestastefnunnar er sálgæzla, en prestar lita
raunar svo á að allt þeirra starf sé sálgæzla. Á
stefnunni er sálgæzlan rædd i þrengri merk-
ingu og fjalla margir prestar um málið og auk
þeirra læknir. Timinn hitti nokkra presta utan
af landi að máli á prestastefnunni og ræddi við
þá um málefni safnaða þeirra og það sem efst
er á baugi á prestastefnunni.
Kennir unglingum
trúarbragðafræði
Sr. Gylfi Jónssoti/
Hornafiröi:
— Ég hef veriö prestur i
Bjarnanesprestakalli I Horna-
firöi siöan haustiö 1974, en áöur
var ég prestur i Báröardal, siöan
var ég viö nám I Sviþjóö og þjón-
aöi þar einnig prestsembætti viö
geðsjúkrahús um tima. Ég kynnt-
ist kirkjustarfinu i Sviþjóö vel, en
sænska kirkjan er vel efnuö og
kirkjustarfiö mjög vel skipulagt.
— Ég haföi aldrei komiö til
Hornafjaröar áöur en ég tók þar
viö prestsembætti. Þaö tók tima
aö kynnast fólki og aðstæöum en
þarna likar mér mjög vel. Söfn-
uöurinn er I kringum fimmtán
hundruð manns og þjóna ég þrem
kirkjum, en prestsetriö er aö
Bjarnanesi, sem er um átta kiló-
metra frá Höfn.
— 1 Höfn búa um 1200 manns.
þar er ný, skemmtileg kirkja og
gott safnaðarheimili, en þar
starfræki ég m.a. kirkjuskóla á
vetrum, fyrir börn á aldrinum 4-6
ára, sem eru heldur of ung fyrir
sunnudagaskólann. Ég segi þeim
sögur, og syng fyrir þau, kenni
þeim einnig aö syngja og litlar
bænir. Þetta hefur mælzt vel
fyrir, bæöi hjá foreldrunum og
börnunum sjálfum. Barnaguös-
þjónusta er hálfsmánaöarlega.
— 1 Bjarnanessókn er söfn-
uöurinn um tvö hundruö manns,
en þar hefur hingað til veriö
messaö i skólanum, en um næstu
helgi veröur vigö þar ný kirkja og
mun biskup Islands, hr. Sigur-
björn Einarsson, vigja hana. Viö
þetta gjörbreytist aöstaöan i
kirkjustarfinu I Bjarnanesi.
— Þá er þaö Stafafellssókn, en I
henni eru um 60-70 ibúar. Kirkjan
þar er rúmlega eitt hundraö ára
gömul og þar er afskaplega góö
kirkjusókn.
— Hornafjöröur er eiginlega
„einskismannsland” ef svo má
segja, þar sem hann telst varla til
Austfjaröa og þá varla til Suöur-
lands heldur. Þaö er langt á milli
presta i prófastdæminu og þvi
hittast þeir sjaldnar en skyldi t.d.
eru um 100 km til næsta prests
fyrir austan, og um 50 km til
næsta prests fyrir vestan og 200
km aö Klaustri.
— Komiö hefur veriö á trú-
bragöafræðslu I unglingaskólan-
um á Höfn og kenni ég þar. Þessi
kennsla fér aö rnestu fram i
umræöuíormí, og reyni ég aö fá
unglingana til aö ræöa um trú-
brögöin almennt, þá ræöum viö
um fjölmarga hluti viðvikjandi
hinum ýmsu trúbrögöum og
margt annaö, svo sem fjöl-
skylduvandamál, áhugamál
þeirra, og svo reyni ég aö kenna
þeim aöbera viröingu fyrir lifinu,
Eins og ég sagöi áöan fer þetta
mest fram i umræöuformi, en
einnig fjölrita ég handa þeim efni.
Engin próf eru tekin I þessari
námsgrein en hún viröist mælast
mjög vel fyrir hjá unglingunum,
og þetta er lykill aö þvl aö kynn-
ast þeim vel. Ég hef heldur ekki
oröið var viö annaö en aö foreldr-
arnir séu þessu hlynntir. Kennsla
I þessu formi er ekki algeng hér,
en þó tel ég vlst, aö hún hafi veriö
stunduö I einhverjum skólum hér
á landi.
— Aö lokum vil ég segja þetta,
aö ég er þvi mjög og eindregiö
fylgjandi, aö prestkosningar
veröi lagöar niöur, og álit aö allt
sé betra en þaö form sem nú er.
Þaö hefur aö visu ekki komið
nema ein opinber tillaga um,
hvernig þeim skuli breytt, þ.e. aö
sóknarnefndirnar velji sjálfar úr
umsækjendum, en eins og
kunnugt er, var þetta mál nokkuö
rættá þingi s.l. vetur. Þaö þarf aö
dreifa miöstjórnarvaldinu i
Reykjavik.
BREYTINGAR Á STARFSHÁTT
UM ERU NAUÐSYNLEGAR
en ekki þarf síður að beina athyaiinni inn
á við að eigin trúarlífi
AAaðurinn lifir ekki á
brauði einu saman
Sr. Stefán Eggertsson á
Þingeyri:
— Einn aöalgallinn viö búsetu
presta á Vestfjöröum eru erfiö-
leikarnir á aö þeir geti komiö
saman. Vestfiröirnir eru einangr-
aöir og erfitt aö komast á milli
byggöarlaga allan veturinn. Þaö
er aö minu áliti mikilvægt fyrir
presta, hvar sem þeir starfa, aö
„fara og finnast oft”. Þeim er
nauösynlegt aöræöa sin mál ekki
aöeins þau andlegu heldur lika
veraldleg. Þessum samskiptum
eigum viö erfiöara meö aö halda
uppi en aðrir prestar á landinu
Auöveldaraer aö komastá höfuö-
borgarsvæöiöen til annarra staöa
á Vestfjöröum mestan hluta árs-
ins. Prestafélag Vestfjarða held-
ur þó einn fund á ári. Formaöur
þess, sr. Siguröur Kristjánsson
prófastur á ísafiröi hefur meö
prýöi reynt aö halda þessu félagi
saman þrátt fyrir verulega erfiö-
leika.
Þessir erfiöleikar eru tvímæla-
laust einn af griöarlega mörgum
afleiöingum siæmra samgangna
á landinu. Góöar samgöngur eru
alger undirstaöa þess, aö nokkurt
menningar- og félagslif geti þrif-
izt i landinu. Menn leggja ekki á
sig idagþaösem þeir geröu I gær,
aö eyöa hálfum öörum degi I aö
komast á eitt ball eða búnaöar-
námskeiö. Þvi hjóli tímans verö-
ur ekki snúiö viö.
Þaö væri þó vanþakklæti aö
segja aö samgöngurnar heföu
ekki batnaö á undanförnum ár-
um. Samgöngubótum hefur
einnig þokaö áfram á Vestfjörö-
um, en of hægt.
Svo vikiö sé aö starfinu innan
safnaöanna á Vestfjöröum þá há-
ir þvi mest óhóflega mikill og
langur vinnutimi. Eöa einnig
mætti oröa þaö svo — óhagstætt
hlutfall langs vinnutima og dugn-
aöar prestanna og annarra for-
ystumanna safnaöarstarfsins.
Þegar aöeins örfáar stundir eru
aflögu, sem menn eru ekki i slori
uppaööxlum, erekki von ágóöu i
safnaöarstarfinu, nema þar hafi
yfirburöamenn læröra og leikra
forystu. Þar meö er ég ekki aö
koma allri ábyrgöinni yfir á
blessaöan þorskinn. En þaö þarf
gifurlega mikiö til aö halda
safnaöarlifi lifandi á stööum þar
sem allt byggist á sjávarafla og
bátar eru sifellt aö koma aö á öll-
um hugsanlegum timum sólar-
hringsins. 1 þorpum þar sem tölu-
veröur hluti ibúanna eru hand-
verksmenn, verzlunarmenn eöa
vinna viö landbúnaö er ákveöinn
stofn manna ávallt til taks, sem
heldur safnaöarstarfinu gang-
andi. Þessi hópur er sibur til i
sjávarþorpunum. Mér finnst aö
þaö gleymist stundum aö maöur-
inn lifir ekki á brauði einu saman.
Þaö er vinsælt aö taka svo til oröa
aö verið sé aö bjarga verömæt-
um. í þessum orðum liggur óbeint
aö þaö eitt séu verömæti sem
vegib er á bryggjuvigtinni. Þaö er
rétt aö fólk sýnir oft mikla fórn-
fýsi viö aö vinna úr aflanum, sem
á land berst. En þaö er eins og
þaö gerisér ekki alltaf grein fyrir
hverju það fórnar. Jú, kannski
veit það aö þaö fornar likams-
kröftum sinum og stundum
heilsu. En þaö er lika aö fórna
andlegum verömætum, því að
taka þátt i trúarh'fi, njóta lista,
landslags og hvildar.
Mér finnst oft, að i þessari
stefnu sé fólgið rangt verömæta-
' mat. En þaö verður sjálfsagt allt-
af hætt viö aö þjóö, sem lifir á
veiðum til sjávarins og rányrkju
til landsins hafi þann hugsunar-
hátt,sem einbllnir á stundargæöi.
Þaö þarf aö veiða fiskinn með-
an hann gengur. Þvi finnst mér aö
fiskimönnum og fiskmeöhöndlur-
um fyrirgefist fremur en bóndan-
um, sem ofbeitir skefjalaust land
sitt. Til slikra verka knýr hann
engin fiskigengd né önnur sam-
bærileg knýjandi orsök. Og for-
ystumönnum landbúnaöarins
viröist hættan, sem af þessu staf-
ar engan veginn svo ljós sem
skyldi.
Sjálfsagt dregur ysog þys, svo-
kölluð streita, úr þvi aö vel gangi
Kirkjusóknin sæmi-
leg vetur og sumar
Sr. Ingibergur J. Hannes-
son, Hvoli, Saurbæ:
— Ég hef verið prestur i Dölun-
um i sextán ár og finnst gott að
starfa þarna og það fer vel á með
mér og söfnuðunum. Ég þjóna
fimm kirkjum, Staðarhólskirkju i
Saurbæ, Skaröskirkju á Skarðs-
strönd, Dagveröarneskirkju,
Staöarfellskirkju og Hvamms-
kirkju. Þannig hefur þetta verið
siöan áriö 1971, en áður þjónuðu
þrír prestar i sýslunni.
— Söfnuðurinn er ekki mjög
fjölmennur, hátt á sjötta hundrað
manns. Við missum mikiö af
unga fólkinu úr sveitinni til náms
i kaupstööunum og þvi miöur vill
þaö veröa, aö margt af þvi vill
ekki snúa heim i sveitina aftur.
— Ég get ekki kvartaö yfir
kirkjusókn i þeim kirkjum sem ég
þjóna og er hún sæmileg yfirleitt.
Ég kenni viö Laugaskóla i Dölum,
sem er heimavistarskóli og við
skiptumst á, ég og presturinn i
Búðardal að halda þar messur
annan hvorn þriöjudag að vetrin-
um til. Ég messa þar einnig á
sumrin, en þá yfir nýjum söfnuði,
ef svo má segja, en þar eru hús-
mæöur i orlofi meiri hluta
sumars. Þær vilja fá messu á
sumrin og mér finnst þær góöur
söfnuður.
Organista vantar
Sr. Jón Baldvinsson,
Staðarfelli í Kinn:
— Ég var vigöur að Staöarfelli
þann 7. júli 1974 og hef verið þar
siöan. Mér likar ljómandi vel aö
starfa þarna, enda er þetta min
heimasveit, en ég er frá Rangá i
Kinn. Ég þjóna þarna þrem kirkj-
um,en engin kirkja er á prest-
setrinu aö Staðarfelli. Heima-
kirkja min er að Ljósavatni, en
hinar tvær eru aö Þóroddsstaö og
aö Lundarbrekku i Bárðardal.
— Oft er færö erfið á veturna og
hefur veriö erfiðleikum bundiö að
komast til kirknanna á stundum.
T.d. auglýsti ég einn veturinn
fjórum sinnum messu á Þórodds-
stað, án þess aö komast til að
messa i eitt skipti. Kirkjusókn er
hins vegar afburöa góö og get ég
tekið sem dæmi, að eitt sinn er ég
var að ferma aö Þóroddsstað
komu 193 manns til kirkju, en alls
eru i sókninni tæplega 150 manns.
Alls eru það um 470 manns sem
eru i þessum þrem sóknum. Ég
tek þó fram ab ég messa ekki i
hverri kirkju nema um einu sinni
i mánuöi.
— 1 Kinninni er rikjandi sú hefö
eða siöur frá gamalli tiö, aö
a.m.k. einn maöur frá hverjum
bæ sæki kirkju hverju sinni sem
messaö ér og tel ég aö þessi siður
sé rlkjandi á mörgum fleiri stöö-
um. Þessi hefð myndi samt
áreiðanlega ekki haldast ef mess-
að væri um hverja helgi. Þá er
það lika samþykkt þarna, að ekki
er messaö um hásauðburöinn, en
þarna eru flestir sauðfjárbændur,
né heldur er messað um háslátur-
tiðina.
— Stærsti og raunar eini erfiö-
leikinn i kirkjustarfinu er, að þaö
vantarstundum organista. Þaö er
t.d. organisti sem leikur i tveim
kirkjum hjá mér en alls er hann
organisti viö átta kirkjur. Viö höf-
um hins vegar ágætt söngfólk i
öllum kirkjunum.
— Ég kenni timakennslu viö
Stóru-Tjarnarskóla, á vetrum, en
hann er barna- og unglingaskóli.
um safnaöarstarf hér I þétt-
býlinu. En úti um land og sérstak-
lega i sjávarþorpunum er þaö
þetta kapphlaup viö nýtingu
lands- og sjávargæöa, sem er
safnaöarstarfi fjötur um fót.
Þar meö er ég ekki aö segja aö
engu sé ábótavant um starfshætti
prestanna, og ég held aö skilning-
ur sé vaxandi meöal þeirra á aö
þar megi ýmislegt betur fara.
Mér hefur einkum oröiö starsýnt
á það ytra, sem blasir viö og þarf
minni útlistunar viö. Mér er ljóst
aö viö prestarnir þurfum ekki siö-
ur aö beina athyglinni inn á við —
aö okkar eigin trúarlifi.
Mest af tima minum yfir veturinn
fer hins vegar i félagsmál, en fé-
lagslif i sveitinni er mjög mikiö,
sérstaklega s.l. vetur, þar sem
mjög snjólétt var.

Biskup tslands, hr. Sigurbjörn Einarsson fiytur ávarp og yfirlitsræöu
Rík safnaðarvitund
og tilfinning
gagnvart kirkjunni
Sr. Þórhallur Höskuldsson,
Möðruvöllum:
— Ég hef veriö prestur að
Mööruvöllum i Hörgárdal i tæp
átta ár, og þjóna Möðruvalla-,
Glæsibæjar-, Bakka og Bægisár-
sóknum, auk elliheimilisins i
Skjaldarvik, þar sem eru nálægt
80 vistmenn. Ég rek auk þess bú-
skap á Mööruvöllum og lit svo á,
aö það sé óhjákvæmilegt, aö
prestar deili að einhverju leyti
sömu kjörum og þau sóknarbörn,
sem þeir eiga aö lifa og starfa
með.
— Jú, ég kann vel viö mig i
starfi nyröra en þvi er ekki aö
neita að kirkjulegt starf á erfitt
uppdráttar i fámennum sveita-
söfnuðum, fyrst og fremst vegna
rekstrarörðugleika kirknanna.
Það er brýnt hagsmunamál
strjálbýiisins, aö rekstrarafkoma
þeirra sé betur tryggð en nú er.
Allar kirkjur minar eru meira en
100 ára gamlar, og það er ekki
hvað sizt um rekstur þessara
gömlu húsa, sem skórinn kreppir
Skýrslan, sem nú veröur lögð
fram til kynningar og umhugsun-
ar er 46 siður, og hefur samning
hennar verið mikið verk, en viö
höfum m.a. unniö saman á starfs-
fundum i um 20 daga á þessu
synodusári.
1 skýrslu okkar eru nú lagöar
fram allitarlegar tillögur um
breytingar á ytra starfsskipulagi
kirkjunnar. islenzka kirkjan
starfar eftir starfsskipan, sem
hún hefur þegið i arf frá gamla
bændaþjóðfélaginu, og tilgangur
þessarar endurskipulagningar er
aö aölaga starf kirkjunnar
þörfum samtimans.
Tekiö er á ýmsum vandamál-
um, og kann mörgum við fyrstu
sýn að þykja tillögurnar um
breytingar allróttækar. Þó hefur
veriö reynt að miöa viö aöstæður
og möguleika á aö koma breyt-
ingum i framkvæmd. Þaö skal
einnig tekiö fram, aö þetta eru
ekki fyrst og fremst okkar tillög-
ur, heldur hefur þaö veriö hlut-
verk okkar að vinna úr áliti og
umræðum fýrri prestastefna og
annarra aöila, sem um kirkjunn-
ar mál fjalla.
Tilgangurinn með tillögunum
er sá, að kirkjan geti betur en nú
gegnt þjónustuhlutverki sinu, og
allt skipulag kirkjunnar sé byggt
upp að neðan frá söfnuöinum, sem
grundvallareiningu og miöi við
þarfir hans og réttindi. Aður
miðaöi skipulagið við kerfi, sem
byggt var upp að ofan frá —
el'stur var konungurinn en undir
honum embættismennirnir einn
af öörum, þeirra á meðal prest-
arnir. Eins og nú er má ef til vill
segja, aö kirkja okkar sé fyrst og
fremst prestakirkja. Prestarnir
eru kirkjan i hugum margra, sem
um leiö finna siður til stööu sinnar
og ábyrgöar sem þegnar kirkj-
unnar. Jafnframt er i tiilögunum
miðaö við að auka mjög starf
ieikmanna innan kirkjunnar. Ég
held að prestar elmennt kæmu til
meö aö fagna auknu leik-
mannastarfi og beinu frumkvæöi
leikmanna i safnaöarstarfi.
— Telur þú að vandamál
kirkju samtimans verði leyst með
breyttum starfsháttum einum
saman?
— Nei, ég vil leggja áherzlu á,
aö tilbeiöslan er og verður miðlæg
i öllu starfi kristinnar kirkju og á
virkri þátttöku fjöldans i sam-
eiginlegri tilbeiöslu hvilir allt
kirkjulegt starf og I gegnum far-
vegi tilbeiöslunnar verður þaö að
sækja næringu sina. Á presta-
stefnunni nú veröa einmitt lagðar
fram tillögur til nýrrar handbók-
ar fyrir presta og söfnuði, sem er
orðiö mjög aökallandi og þvi for-
vitnilegt aö fylgjast meö þróun
þeirra mála.
að.
Aftur á móti er safnaöarvitund
og tilfinning gagnvart kirkjunni
mjög sterk meðal sóknarbarna
minna. Og ég held, aö einkenni
safnaöanna á landsbyggðinni sé
einmitt þessi tilfinning, þessi
safnaöarvitund. Sé aftur á móti
boriö saman viö Reykjavik, þá tel
ég aö hér sé miklu frekar um aö
ræöa prestavitund — fólk vill
sækja þjónustu til þessa eða hins
prestsins, en hefur siöur eins rika
tilfinningu gagnvart söfnuöi sin-
um og sóknarkirkju.
— Svo viö vikjum aö presta-
stefnunni, hvað finnst þér
athyglisveröast á dagskrá henn-
ar?
— Aðalmál prestastefnunnar
er sálgæzlan og þar er vissulega
tekið fyrir mikilvægt mál.
Auk þess veröur lögð fram hér i
dag (þriöjudag) skýrsla starfs-
háttanefndar kirkjunnar, sem
skipuö var fyrir tveimur árum og
skila á lokaáliti á næsta ári, 1977.
Nú verður lögö fram skýrsla um
töluveröan hluta starfs nefnd-
arinnar, mjög athyglisverö að
minu mati.
— Átt þú sæti i þessari nefnd?
— Já, en formaður hennar er
sr. Jón Einarsson i Saurbæ og auk
okkar skipa hana sr. Halldór
Gunnarsson i Holti, sr. Jón
Bjarman fangaprestur og sr.
Jónas Gislason lektor.
— Þetta eru allt fremur ungir
prestar?
— Já, en það er ekki siður
starfsreynsla og áhugi hinna eldri
sem er orsök þeirrar hreyfingar,
sem nú er að komast á þessi mál.
Skjaldhamrar Jónasar Árnasonar voru frumsýndir á ensku i Iönó I fyrrakvöld. Sem áöur hefur veriö
skýrt frá fara Irskir og islenzkir leikarar mcö hlutverkin, en leikritiö veröur tekiö til sýningar á trlandi
innan tíðar. Meöal gesta á frumsýningunni voru forsetahjónin, scm hér sjást heilsa upp á leikstjórann
Anthony Matheson og Vigdisi Finnbogadóttur, leikhússtjóra. Sýningunni var mjög vel tekið af áhorf-
endum og hefur nú vcriö ákveöiö, aö siöasta sýning leiksins I þessum búningi veröi á föstudagskvöld.
-