Tíminn - 25.09.1977, Blaðsíða 19

Sunnudagur 25. september 1977
19
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siðumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 80.00. Askriftargjald kr. 1.500 á
mánuði.
Blaðaprent h.f.
Undirbúnúigur fjárlaga
og lánsf járáætlunar
Að vanda er nú unnið að þvi að ljúka undirbúningi
fjárlagafrumvarpsins, sem liggja á fyrir i þingbyrj-
un. Það hefur ósjaldan gerzt, að fjárlög, sem af-
greidd eru á siðasta þingi fyrir kosningar, beri þess
merki, að kosningar eru i nánd. Framlög til ýmissa
málaflokka eru þá oft i hærra lagi, þvi að ráðherrar
og þingmenn vilja geta vitnað til þess á kjósenda-
fundum. Jafnframt hefur sú tilhneiging verið nokk-
uð rik á siðasta þingi fyrir kosningar að setja ýms
útgjaldafrek lög, sem flaggað er með i kosninga-
baráttunni, en leiða siðan til stórfelldra útgjalda
eða eru ekki framkvæmd. Frægasta dæmið um
þetta er tryggingalöggjöfin, sem sett var af nýsköp-
unarstjórninni veturinn 1946, og átti sinn þátt i sigri
stjórnarflokkanna þá um sumarið. 1 þau þrjátiu ár,
sem siðan eru liðin, hefur enginn þáverandi stjórn-
arflokka sýnt minnstu viðleitni i þá átt að fram-
kvæma þau ákvæði hennar, sem hefðu orðið út-
gjaldafrekust. Þau hafa þvi hingað til verið dauður
bókstafur.
Ýms svipuð dæmi mætti nefna frá valdaferli við-
reisnarstjórnarinnar svo nefndu, þótt það verði ekki
gert hér.
Það væri til mikillar fyrirmyndar, ef núverandi
rikisstjórn og stuðningsflokkar hennar höfnuðu
slikum vinnubrögðum á þvi þingi, sem senn mun
hefjast og verður siðasta þing fyrir kosningar. Við
afgreiðslu fjárlaganna ætti að stefna að þvi, að þau
yrðu greiðsluhallalaus og framlögum til fram-
kvæmda stillt i hóf, en þó við það miðað, að atvinna
verði næg i landinu. Sú villa er alltof algeng, að
hægt sé að gera allt i einu, og láta það sjónarmið
marka afgreiðslu fjárlaganna og lánsfjáráætlunar-
innar, sem er i tengslum við þau. Af þessu hefur oft
leitt of mikil þensla á vinnumarkaðinum, sem hefur
verið ein af helztu orsökum verðbólgunnar.
Þjóðin vill hafa sem mestar framkvæmdir, og
þingmenn vilja ekki sizt sýna sig trúa þeirri stefnu,
þegar kosningar eru i nánd. En fleira verður að
hafa i huga. Það er einnig mikilvægt að reyna að ná
tökum á verðbólgunni og halda henni i hæfilegum
skefjum. Fjárlög og lánsfjáráætlun má ekki þenja
svo, að það verði vatn á myllu verðbólgunnar. Tak-
markið á að vera að tryggja næga atvinnu og fram-
kvæmdir, sem miðast við það, en heldur ekki meira.
Annað leiðir ekki til góðs.
Erlendu skuldirnar
Við gerð lánsfjáráætlunarinnar fyrir næsta ár
verður að hafa það rikt i huga, að erlendu skuldirn-
ar eru að komast i hámark. Að sönnu hafa þær að
langmestu leyti runnið til gagnlegrar uppbygging-
ar, sem mun svara góðum arði, en takmörk eru þvi
samt sett, hve langt má ganga i þeim efnum. ís-
lendingar eru áreiðanlega komnir mjög nálægt
þeim mörkum, svo að ekki sé meira sagt. Lánsfjár-
áætlunin verður að mótast af þessari staðreynd.
Það má ekki glepjast af þvi að Alþjóðabankinn, eða
einhverjar slikar stofnanir, kunni að vilja veita
okkur lán. Þessir aðilar vilja oft fá ihlutun i staðinn,
og má i þvi sambandi minna á, að kröfur um hækk-
un raforkuverðsins eru oft rökstuddar með þvi, að
þetta séu skilyrði Alþjóðabankans. Það mætti verða
áminning um að halda erlendri skuldasöfnun innan
hóflegra marka.
ERLENT YFIRLIT
Mikill sigur ungrar
konu í New York
Hún verður forseti borgarstjórnar þar
EINS OG AÐUR hefur veriö
rakið hér í blaðinu, urðu úr-
slitín þau I prófkjörum demo-
krata fyrir borgarstjórakosn-
ingarnar i New York, að
Beame borgarstjóri féll strax
út í fyrra prófkjörinu, og verð-
ur þvi,ekki i framboði aftur.
Paul O’Dwyer, forseti borgar-
stjórnarinnar, varð að þvi
leyti sigursælli, að hann var
efstur ifyrra prófkjörinu, fékk
um 3ff% atkvæðanna, en þurfti
að fá um 40% til þess aö ná
kjöri. Næst honum kom ung
kona, Carol Bellamy, sem
fékk um 20% atkvæöaanna.
Það kom á óvart, að Bellamy
skyldi fá svo mikið fylgi, þvi
að hdn mátti heita óþekkt I
New York fyrir prófkjörið.
Þetta mikla fylgi hennar þótti
benda til þess, að hún gæti
orðið O’Dwyer hættulegur
keppinautur i siðara prófkjör-
inu. Sú varð lika raunin. Hún
fékk þá um 55% atkvæöanna,
en hann um 45%. Þaö þykir
fullvist, að hún muni fara með
sigur af hólmi i sjálfum
borgarstjórnarkosningunum
og kona skipi i fyrsta sinn for-
sætið i borgarstjórn New York
eftir næstu áramót.
PAUL O’DWYER, sem er
orðinn s jötugur, mun ekki ætla
að gefa kost á sér til framboðs
aftur. Með honum hverfur af
pólitiska sviðinu einn litrikasti
stjórnmálamaður New York á
siðustu áratugum. Hann kom
kornungur frá Irlandi til
Bandarikjanna með bláfátæk-
um foreldrum sinum, yngstur
ellefu systkina. Hann hóf að
vinna fyrir sér, m.a. i hafnar-
vinnu, sem þá þótti mjög erfið,
en las jafnframt utan skóla og
tókst að ljúka lagaprófi. Bræð-
urhans brutu sér einnig braut
til frama, og var ednn þeirra,
William O’Dwyer, borgar-
stjóri i New York um skeið.
Paul O ’Dwyer tók að sér sem
lögfræöingur að fara með mál
ýmissa þeirra, sem stóðu höll-
um fæti i lifsbaráttunni, og
jafnframt geröist hann mikill
baráttumaður almennra
mannréttinda. Kolanámu-
menn, sem voru i ólöglegu
verkfalli, námsmenn, sem
efndu til mótmæla gegn
■ styrjöldum, og blökkumenn,
sem beittu umdeildum aöferö-
um i réttarbaráttu sinni, áttu
jafnan hauk i horni, þar sem
Carol Bellamy og móðir hennar
PaulO’Dwyervar. Hann hlaut
lika stuöning þeirra, en yfir-
leitt nægöi þaö honum ekki til
sigurs, þvi að hægri öflin hjá
demokrötum vantreystu hon-
um. Þannig féll hann i kosn-
ingum til fulltrúadeildar
Bandarikjaþings 1948 og i
öldungadeildarkosningum
1968, I bæði skiptin fyrir
Gyðingnum Jacob K. Javits,
sem er meðal frjálslyndari
leiðtoga republikana. Hægri
menn kusu hann heldur en
O’Dwyer. Fyrsta veigamikla
kosningasigur sinn vann
O’Dwyer fyrir fjórum árum,
þegar hann var kjörinn forseti
borgarstjórnarinnar i New
York. En honum hélzt ekki
lengi á honum.
AÐ ÞESSU SINNI féll
O’Dwyer ekki vegna skoöana
sinna. Milli hans og Carol
Bellamy var sáralitill eða
enginn skoðanamunur. Carol
Bellamy hældi O’Dwyer iðu-
lega fyrir baráttu hans, og
sjónvarpskappræöur, sem þau
þreyttu, voru málefnalegar og
hófsamar. Hún lagði helzt
áherzlu á að ungur og röskur
maður þyrfti að gegna fw-
setaembættinu. Embætti þetta
er fremur virðingarstaða en
valdastaöa, en þvi fylgir þó að
óbreyttir borgarar geta leitað
þangað til að fá leiöréttíngu
mála sinna, ef þeir telja sig
órétti beitta af borgaryfir-
völdum. Forsetinn er þannig
eins konar umboðsmaður
borgaranna. Bellamy sagðist
hafa áhuga á embættinu af
þessum sökum, og af aldurs-
ástæöum væri hún færari um
aö gegna þvi en O’Dwyer.
Þessi áróður hennar viröist
hafa fundið góðan hljóm-
grunn. O’Dwyer brást vel viö
ósigrinum og varö meðal
hinna fyrstu til að óska Carol
til hamingju með sigurinn.
Carol Bellamy er 35 ára
gömul, eða helmingi yngri en
O’Dwyer. Hún er ógift og
dvelstenn ofthjá móðursinni,
sem er hjúkrunarkona. Hún
lagði stund á sálarfræöi og
félagsfræði á námsárum sin-
um, og lauk prófum i þessum
fræðigreinum með góðum
árangri. Að námi loknu gekk
hún i friöarsveitirnar svo
nefndu, og var i þeim I tvö ár.
Hún dvaldi lengstum i af-
skekktum byggöum i Guate-
mala, þar sem hún veitti leið-
sögn um óliklegustu hluti, eins
og hænsnarækt, útvarpsdag-
skrá og rekstur heilsugæzlu-
stöövar. Eftir heimkomuna
hóf hún laganám, og lauk góðu
prófi i þeirri grein. Hún var á
þessum árum mikill and-
stæðingur striðsins i Vietnam,
og var formaöur lögfræðinga-
nefndar, sem beitti sér gegn
þvi. Að laganámi loknu starf-
aöi hún viö heilbrigöisráðú-
neyti New York-borgar, en
gegndi þvi starfi ekki lengi,
þvi að hún bauð sig fram 1972
við kosningar til öldungadeild-
ar þingsins i New York-riki.
Hún náði kosningu og hefur
verið endurkjörin siöan. t
öldungadeildinni hefur hún
unniö sér viðurkenningu fyrir
iðni og sjálfstæöar skoöanir.
Kosning Bellamy þykir
benda til þess, að konur geti
ekki siður en karlar háö sigur-
sæla kosningabaráttu. Liklegt
þykir, aö sigur hennar geti ýtt
undir þaö, að konur veröi fús-
ari til að gefa kost á sér til
framboðs en þær hafa yfirleitt
verið til þessa. Þ.Þ.
Bellamy og O’Dwyer voru þrevtuleg, þegar þau biöu
eftir að heyja sjónvarpseinvigi.
Þ.Þ.