Tíminn - 05.03.1978, Blaðsíða 6

6
Sunnudagur 5. marz 1978
menn og málefni
Krónutölupólítíkin
Ólögleg
verkföll
Ólöglegu verkföllin, sem voru
háð á miðvikudag og fimmtudag
i siðastliðinni viku, munu engu
breyta um stöðuna i launamálum.
Þau standa i sömu sporum eftir
sem áður. Þótt þeir leiðtogar
launþegasamtakanna, sem geng-
ust fyrir verkföllunum, beri sig
karlmannlega og láti vel af
þátttökunni, hafa þeir vafalitið
orðið fyrir miklum vonbrigðum.
Þeir gerðu sér vonir um allsherj-
arstöðvun, sem næði til landsins
alls. Þetta brást alveg. Þátttaka
opinberra starfsmanna varð telj-
andi litil. Þátttaka félagsmanna i
aðildarfélögum Alþýðusam-
bandsins var mjög misjöfn. Alger
var hún ekki, nema i þeim félög-
um, þar sem forustumennirnir
létu beita hreinum þvingunum,
likt og i Dagsbrún og neyddu
menn með hótunum til' að hætta
vinnu. Hiklaust má draga af
þessu þá ályktun, að fólk er mjög
ófúst til þátttöku i ólöglegum
verkföllum, þótt það sé fylgjandi
samstöðu launafólks, þegar hún
byggist á löglegum grundvelli.
Það má þvi telja vist, að forustu-
menn launþegasamtakanna muni
hugsa sig vel um áður en þeir
halda aftur út á þá braut að boða
til ólöglegra verkfalla.
1 Hatnarfirði var unnið af fullum krafti viö uppskipun þá daga sem hvatt var til verkfalla. Timamynd GE
Samnings-
rétturinn
Þeir leiðtogar launþegasam-
takanna, sem beittu sér fyrir
ólöglegu verkföllunum, hömpuðu
mjög þeirri röksemd, að rikis-
stjórnin hefði með efnahagslög-
unum ekki aðeins gert sig seka
um samningsrof, heldur einnig
reynt að afnema samningsrétt-
inn. Þessir menn vita þó manna
bezt, að þetta er tilhæfulaust.
Kjarasamningar þeir, sem
voru gerðir milli Alþýðu-
sambandsins og vinnuveitenda á
s.l. ári gera ráð fyrir þvi, að rikis-
valdið geti þurft að gripa til
gengisfellingar eða verðbóta-
skerðingar. Eitt ákvæði samning
anna fjallar beinlinis um þetta.
Samkvæmt þvi er vekalýðs-
félögunum heimilt, ef stjórn-
völd gripa til umræddra að-
gerða, að segja samningunum
upp með mánaðarfyrirvara. Að
þeim tima liðnum geta þau hafið
lögleg verkföll, ef þau telja það
nauðsynlegt til að knýja fram
kjarabætur. Ekkert i efnahagslög
unum skerðir þennan rétt verka-
lýðsfélaganna. Mörg þeirra
hafa.lika notfært sér hann og sagt
upp samningunum. Þau hafa svo
fullan rétt til löglegra verkfalla,
þegar uppsagnarfresturinn er út-
runninn. Það er þvi algerlega
ósatt, að ríkisstjórnin hafi með
efnahagslögunum gert einhverja
tilraun til að rjúfa samninga eða
takmarka samningsréttinn og
lögleg verkföll. Verkföllin, sem
háð voru i siðustu viku, voru ólög-
leg vegna þess, að umræddur
uppsagnarfrestur var ekki út-
runninn.
Opinberir
starfsmenn
Um opinbera starfsmenn er svo
það að segja, að sérstök lög gilda
um þá. Þeir hafa lengi barizt fyrir
samningsrétti, en þeirri ósk
þeirra hefur verið hafnað af öll-
um rikisstjórnum, sem Alþýðu-
flokkurinn og Alþýðubandalagið
hafa tekið þátt i. Það var núver-
andi rikisstjórn sem veit.ti þeim
verkfallsrétt með vissum tak-
mörkunum, sem samtök þeirra
samþykktu fyrir sitt leyti. Sam-
kvæmt þessu samkomulagi hafa
þeir ekki rétt til að segja upp
samningum á samningstimanum,
en hins vegar er þeim tryggður
réttur til að fá hliðstæðar kjara-
bætur og aðrar launastéttir kunna
að fá á samningstímabilinu. A
sama hátt verða þeir lika að sætta
sig við efnahagsráðstafanir, sem
launastéttirnar innan Alþýðu-
sambandsins sætta sig við. Þann-
ig er þeim tryggt að þeir standi
jafnfætis öðrum i launakjörum á
samningstimanum.
Af þvi, sem hér er rakið, er
ljóst, að rikisstjórn eða Alþingi
hafa ekki á neinn hátt brotið
kjarasamningana með efnahags-
lögunum, né reynt að skerða
samningsréttinn eða verkfalls-
réttinn.
Villandi út-
reikningar
önnur röksemd þeirra leiðtoga
launþegasamtakanna, sem stóðu
að ólöglegu verkföllunum er sú,
að efnahagslögin hafi mikla
kjaraskerðingu i för með sér. Þvi
til sönnunar hafa verið birtir út-
reikningar, sem eiga að sýna
kjaraskerðinguna svonefndu i
krónutölu. Samkvæmt þessum út-
reikningum á tap launþega að
nema háum upphæðum i krónu-
tölum. En tvennt er rangt við
þessa útreikninga. I fyrsta lagi
taka þeir ekki tillit til þess, að
umrædd kaupskerðing leiðir til
minnkandi verðbólgu og eykur
kaupmáttinn á þann hátt, þótt
krónutala launanna lækki. An
þessarar kaupskerðingar hefði
verðbólgan alltaf farið i 36% á ár-
inu, en á ekki á fara i meira en
30% vegna kaupskerðingarinnar.
Hér er byggt á útreikningum
Þjóðhagsstofnunarinnar. t öðru
lagi er svo það, að umrædd
kaupákerðing styrkir afkomu at-
vinnuveganna og kemur I veg
fyrir atvinnuleysi. Ekkert er
meira hagsmunamál launþega en
að atvinnuleysi verði afstýrt.
Þótt útreikningar þessir séu
þannig villandi, eru þeir þó lær-
dómsríkir á einn hátt. Þeir sýna
glöggt ranglæti þess verðbóta-
kerfis, sem launþegasamtökin
halda I dauðahaldi. Samkvæmt
þessum útreikningum tapar sá,
sem hefur 106 þús. króna mán-
aðarlaun 114 þús. krónum á ári
vegna efnahagslaganna, en sá
sem hefur 300 þús. króna mán-
aðarlaun, 444 þúsund krónum. Af
þessu er meira en augljóst fyrir
hverja þeir forkólfar launþega-
samtakanna eru að berjast.
Krónutölu-
pólitíkin
Þeir leiðtogar launþegasam-
takanna, sem beittu sér fyrir
ólöglegu verkföllunum, segja það
nú kröfu sina, að fá samningana
afturi gildi, eða m.ö.o. þær hækk-
anir i krónutölu, sem greint er frá
hér að framan.
Hér kemur það fram, eins og
svo oft áður, að margir forvig-
ismenn launþegasamtakanna
miða kjarabaráttuna alltof mikið
við krónur, án tillits til þess hvers
virði þær eru. Þetta var ein orsök
þess, að krónutala launanna jókst
um 60-80% á siðasta ári, þótt
kaupmatturinn ykist ekki nema
um 6-8%. Þetta varð jafnframt
ein orsök þess að verðbólgan sem
var komin niður i 26% á miðju sið
astl. ári, var komin upp i 50% um
áramótin. Alíta menn það rétta
stefnu að halda áfram á þessari
braut? Er ekki kominn timi til að
hugsa meira um kaupmáttinn og
atvinnuöryggið en krónutöluna?
Areiðanlega eru það orð i tima
töluð, sem höfð eru eftir Hrafni
Sæmundssyni prentara i Alþýðu-
blaðinu 1. þ.m:
„Það er sannfæring min að
krónutölupólitik verkalýðshreyf-
ingarinnar eigi ekki lengur við
núverandi aðstæður, og beri eng-
an árangur.”
Stjórnar-
andstaðan
Þótt það væru nokkrir leiðtogar
launþegasamtakanna, sem form-
lega beittu sér fyrir ólöglegu
verkföllunum, var augljóst, að
upphaflegu ráðin voru ekki runn-
in undan rifjum þeirra. Leiðtogar
stjórnarandstöðunnar voru hér
fyrst og fremt að verki og hvöttu
þá forustumenn launþegasam-
takanna, sem þeir höfðu mest
áhrif á, til að beita sér fyrir verk-
föllunum. Einkum voru leiðtogar
Alþýðubandalagsins kappsamir i
þessum áróðri, en innan þess gæt-
ir nú vaxandi áhrifa þeirra öfga-
afla, sem vilja beita verkalýðs-
hreyfingunni pólitiskt og stefndu
þess vegna að þvi á siðasta þingi
Alþýðusambandsins, að Alþýðu-
bandalagið fengi meirihluta i
stjórn þess.
Þvi fer vafalaust fjarri, að
þessi öfgaöfl séu af baki dottin,
þótt ólöglegu verkföllin háfi tekizt
miður en þau gerðu sér vonir um.
Þess vegna má búast við i náinni
framtið, að veruleg átök geti orð-
ið innan launþegasamtakanna
um næstu aðgerðir Hin öfgafyllri
öfl munu vilja halda krónutölu-
pólitikinni til streitu og heimta
árlega 444 þús. árlega launa-
hækkun hjá þeim, sem hafa 300
þús. kr. mánaðarlaun, þótt þeir,
sem hafa 106 þús. mánaðarlaun,
fái ekki nema 114 þúsund.
Hinir hyggnari og hófsamari
leiðtogar munu hins vegar vilja
beina baráttunni inn á þær braut-
ir að tryggja kaupmáttinn og hlut
hinna láglaunuðu, jafnframt þvi,
sem atvinnuöryggið er tryggt.
Það er heilbrigð kjarabarátta.
Hræsni
Mikið má vera, ef mönnum
blöskrar ekki sú hræsni leiðtoga
stjórnarandstæðinga, þegar þeir
eru að ræða um vísitöluákvæði
kjarasamninga eins og helgidóm.
Alþingi hefur margsinnis skert
þessi ákvæði, þegar slikt hefur
þótt nauðsynlegt af efnahagsá-
stæðum. Alþýðuflokkurinn hefur
undir forustu þeirra Gylfa Þ.
Gislasonar og Benedikts Grön-
dals margsinnis stutt slika lög-
gjöf. Þeir Gylfi og Benedikt sam-
þykktu meira að segja löggjöf á
Alþingi 1960, þar sem bannað var
að greiða visitölubætur á laun.
Lúðvik Jósepsson og Magnús
Kjartansson stóðu að frumvarpi,
sem vinstri stjórnin flutti vorið
1974, þar sem lagt var til að
fresta greiðslum á verðlagsbót-
um og vissum grunnkaupshækk-
unum, sem fóru yfir ákveðið
mark. Bæði i þessi skipti og mörg
önnur hafa leiðtogum Alþýðu-
bandalagsins og Alþýðuflokksins
gleymzt friðhelgi visitöluákvæða
kjarasamninga sem þeir tala fag-
urlegast um nú. Hver tekur mark
á slikum mönnum?
Markmið
efna-
hagslaganna
Efnahagslög rikisstjórnarinnar
hafa ferns konar tilgang.
1 fyrsta lagi er það tilgangur
þeirra að tryggja sama kaupmátt
launa og var á siðasta ári og er
einhver sá mesti, sem hér hefur
verið á einu ári.
1 öðru lagi er það tilgangur
þeirra að tryggja næga atvinnu
og afstýra þannig böli atvinnu-
leysis.
1 þriðja lagi er stefnt að bvi að
draga úr verðbólguvexti og reyna
að láta hann ekki fara yfir 30% á
árinu, en að óbreyttum aðstæðum
hefði hann farið yfir 36%, sam-
kvæmt útreikningum Þjóðhags-
stofnunar.
1 f jórða lagi er stefnt að þvi að
koma i veg fyrir halla á utanrikis-
viðskiptum og stöðva skuldasöfn-
un erlendis.
Islenzk stjórnvöld eru ekki einu
stjórnvöldin sem telja sig ekki
geta gert betur en að tryggja
sama kaupmátt og á siðasta ári.
Þetta er nú t.d. markmið stjórn-
valda i Noregi og Sviþjóð, og er þó
efnahagsstaðan á margan hátt
traustari þar. óneitanlega mætti
það teljast góður árangur, ef hægt
væri að ná þessum markmiðum
við rikjandi aðstæður. Það er
hagur allra, að það geti tekizt.
Þ.Þ.