Tíminn - 16.04.1978, Blaðsíða 20

Tíminn - 16.04.1978, Blaðsíða 20
20 Sunnudagur 16. apríl 1978 Egilssta&ir á Fljótsdalshéra&i. Þar hefur myndazt glæsileg byggö á skömmum tfma. Mesta heillaspor ævinnar — Þú hefur svo fariö til Stöövarfjaröar? — Já, og þaö er áreiðanlega mesta heillaspor sem ég hef stigiö um dagana. Þangað sótti ég mestu gæfu lifs mins, eiginkonu mina, Þorbjörgu Einarsdóttur. Hún er dóttir Einars Benedikts- sonar, simstöövarstjóra á Stöövarfiröi. Og þannig á ég hjónaband mitt að verulegu leyti að þakka hinum ágæta manni, Siguröi Kristinssyni. Við gengum i hjónaband 9. mai 1941 og höfum deilt kjörum siðan. — Hvaö varst þú svo lengi á Stöðvarfirði? — 1 fimmtán ár. Þar var gott aö vera, en annrikið var gifurlegt. I rauninni var ekki um neitt annað að ræða en að vinna öllum stund- um, og um eftirvinnu var ekki aö tala — það þekktist ekki að gera neinn mun á dagvinnu og eftir- vinnu, og kaupið varð ekkert hærra, hvort sem unnið var i átta, tiu, tólf eða fjórtán tima á sólar- hring — eða jafnvel enn lengur. A þessum árum voru flestir menn þar um slóðir tekjulitlir. Laun min voru líka lág, en ég var ekkert óánægður með þau. Lik- lega er ég fæddur með einhverja jafnaðarmennskutrú i blóðinu, þvi ég hef frá þvi ég man fyrst eftir óskað þess, að kjör manna væru sem jöfnust. A Stöðvarfirði bar ég mig saman við fólkiö sem ég vann með daglega, og komst að þeirri niðurstöðu, að ég væri með tekjuhæstu mönnum staðar- ins. Ég kunni þvi siður en svo vel, og fannst kaupið mitt frekar of hátt en of lágt. Sjálfsagt finnst sumum þetta undarlegt, og ekki kæmi mér á óvart þótt einhver yrði tíl þessað hlæja að þessu við- horfi minu, en það verður þá að hafa það. Éger svona gerður, og ef þetta er galli á mér, þá er hann þeim að kenna sem skapaði mig, en ekki mér. Ég veit; að það hefði verið erfitt að haga sér eins og ég gerði, — hugsa aldrei um aö eignast neitt — ef ég hefði ekki verið svo lán- samur að vera kvæntur konu, sem var sömu gerðar og ég að þessu leyti. Hún skildi viðhorf mitt, vildi að við lifðum hófsam- lega sjálf, en reyndum heldur að verða öðrum að liði, eftir þvi sem i okkar valdi stæði. Það er þess vegna staðreynd, að ef mér hefur tekizt eitthvað sæmilega i störf- um minum sem kaupfélagsstjóri, þá er það fyrst og fremst konu minni að þakka. Hún hvatti mig og studdi með ráöum og dáð til þess að greiða götu manna og vinna að almannaheill eins og mér væri unnt. Sjálfsagt hefur vinnutimi minn á Stöðvarfirði oft veriö heimsku- lega langur. Ég þurfti iðulega aö vera sjálfur i búðinni allan daginn og vinna skrifstofustörfin á kvöldin eða nóttunni, eftir af- greiðslutima. En aldrei kvartaði kona min. Hins vegar vissi ég að þeir voru til, sem sögðu, að ég tæki kaupfélagið og viðskipta- menn þess fram yfir mitt eigið heimili og sinnti þeim meira en fjölskyldu minni. Auðvitað höfðu þeir sem svo töluðu talsvert til sins máls, en viö þvi er ekki svo gott að gera, þegar menn lenda i aðstöðu eins og þeirri sem ég bjó við á meðan ég var kaupfélags- stjóri á Stöðvarfirði. Kynntist miklum félags- hyggjumönnum á Siglu- firði — En svo hafa timarnir verið breyttir, þegar þú komst til Siglu- fjarðar árið 1954? — Já, að visu. Ég réðist þangað vegna þess, að kaupfélagsstjór- inn þar var sendur til Ameriku til þess að vinna á skrifstofu Sam- bandsins þar. Sem sagt: Nú bað Vilhjálmur Þór, þáverandi for- stjóri Sambandsins, mig að fara til Sigluf jarðar til þess að taka að mér stjórn kaupfélagsins þar. — Ég man, að ég svaraði Vilhjálmi þvi, að ég vissi ekkert um Siglu- fjörð, og ég vissi ekki hversu heppilegt það væri að ég gerðist kaupfélagsstjóri i bæ, sem ég þekkti ekki neitt. Vilhjálmur svaraði, að ég væri ekki ráðinn til lifstiðar, þótt ég færi til Siglu- fjarðar. Um þann stað væri margt gott að segja, og að hann treysti mér til þess að taka þetta aðmér, þótt ókunnugur væri. Það varðsvoúr, að ég fór til Siglufjart ar með fjölskyldu mina, og þar vorum við frá þvi um vorið 1954 til hausts 1961. — Og hvernig likaði þér svo á Siglufirði? — Arin, sem ég var þar, voru góðurtimi. Siglfirðingar reyndust mér mesta ágætisfólk, ogég efast um að ég hafi nokkurs staðar kynnzt meira félagshyggjufólki en þar. Þetta kann lika að eiga sér ýmsar ytri skýringar. Staður- inn var mjög einangraður mikinn hluta ársins. 1 sjö til átta mánuði á ári nutu Siglfirðingar ekki neinna samgangna, annarra en skipaferða, sem að visu voru reglulegar og veittu ómetanlega þjónustu. Mér þykir liklegt, að einangrunin hafi þjappað fólkinu saman, og eflt með þvi félags- hyggjuna, þvi að ég hygg það haf- ið yfir allan efa að Siglfirðingar hafi verið meiri félagshyggju- menn en almennt gerist. Þar voru til dæmis mjög margir ágætir kaupfélagsmenn, og mörg dæmi vissi ég þess, að konur gengju i kaupfélagið og væru þar virkir starfskraftar, þótt eiginmenn þeirra hefðu átt i einhverjum úti- stöðum við félagið, en vitanlega voru félagsmálastörf ekki ein- tómur dans á rósum — á Siglu- firði fremur enannarsstaðar, þar sem mannleg samskipti eiga sér stað. Já, það var gaman að vinna á Siglufirði, og þar komst ég i snertingu við atvinnugrein, sem ég hafði ekki kynnzt fyrr, það var sildarútgerð. Kaupfélagið á Siglufirði rak sildarsöltun, og ég var svo lánsamur, að söltun var talsverð þessi ár sem ég var þarna, svo rekstur kaupfélagsins gekk vel. Okkur leið vel á Siglufirði, og það var miklu léttara að starfa þar en verið hafði á Stöðvarfirði. Þetta stafaði ekki sizt af þvi, að á Stöðvarfirði var kaupfélagið ekki aðeins þjónustufyrirtæki, heldur lika banki staðarins. Þannig var ekki i pottínn búið á Siglufirði, þar var peningastofnun, og þess vegna var ég þar laus við þessa eilifu spurningu um, hvað ég mættí teygja mig langt til móts viðhagsmuni félagsmannanna án þess að það kæmi niður á hag félagsins. A Siglufirði var ein- göngu staðgreiðsla, ég var að mestu laus við fjármálaáhyggjur, og aö öllu saman lögðu held ég að árin þar hafi verið léttasti timinn i lifi okkar hjónanna, það er að segja á meðan ég fékkst við að veita kaupfélögum forstöðu. Og Siglfirðingar eru ágætisfólk. I hugum okkar hafa þeir fyrir löngu hlotið sess við hliðina á Austfirðingum, — og þá er langt til jafnað, eins og þú getur nærri! Enn var stofnað til nýrra kynna En þó að okkur liði vel á Siglu- firði, þá vorum við þó fyrst og fremst Austfirðingar, og löngum var hugurinn fyrir austan. Svo gerðist það einn góðan veðurdag, að enn komu óskir frá Sambandi islenzkra samvinnufélaga. Nú var Erlendur Einarsson orðinn forstjóri Sambandsins, ognú voru óskirnar á þá leið, hvort ég vildi ekki veita forstöðu Kaupfélagi Héraðsbúaogeiga heima áEgils- stöðum. Þorsteinn Jónsson var að láta af störfum, og hafði bent á mig sem eftirmann sinn. Þá stóðu fyrir dyrum nokkrar breytingai hjá KaupfélagiHéraðsbúa.og þar á meðal að kaupfélagsstjórinn sæti ekki á Reyðarfirði, heldur Egilsstöðum. Það varð svo úr, að við fluttumst austur i Egilsstaði haustið 1961, og þar var ég kaup- félagsstjóriþangað til á miðju ári 1967. — Var ekki gaman að eiga heima á þeim fagra staö, Egiis- stööum? — Jú, það var sérlega ánægju- legur timi, sem viðáttum þar. Við eigum margar ánægjulegar minningar frá Héraðinu. Við er- um bæði þannig gerð, hjónin, og konan min ekki siður en ég, að okkur þykir gaman að bjóöa fólki heim til okkar o g að eiga með þvi ánægjulega stund yfir kaffibolla eða við matborð. Það var gest- kvæmt hjá okkur hjónunum árin sem viðáttum heimaá Egilsstöð- um, en gróðinn var mestur á okk- ar hlið, —ánægjan af þvi að kynn- ast þessu ágæta fólki og blanda geði við það. — Þið hafið auðvitaö kynnzt mörguin Héraösbúum á þessum árum? — Já, ákaflega mörgum. Við erum sammála um það, hjónin, að við höfum hvergi kynnzt jafn- mörgum sjálfstæðum og þroskuð- um einstaklingum og á Héraði. Við höfum alls staðar kynnzt góðu fólki, en á Héraði er óvenjumargt af eftirminnilegum mönnum, sjálfstæðum í hugsun og athöfn- um. — Svo kom aö því að þú hættir störfum sem kaupfélagsstjóri á Egilsstöðum? — Já, ég ákvað að vera ekki of lengi þar, fremur en annars stað- ar. Ég vildi ekki þrauka svo lengi, að ég væri kannski orðinn til meira ógagns en gagns. Eftir tæplega sex ára dvöl á Egilsstöð- um fluttumst við hjónin „suður”. Égvissi, að i Reykjavik var rikis- fyrirtæki, sem heitir Afengis- varnaráð. Ég vissi enn fremur, að þar stóðmér til boöa starf, og það heillaði mig, eins og störfin að málefnum samvinnuhreyfingar- innar. Mig hafði alla ævi langað til þess að vinna að bindindismál- um, þvi aö ég haíði oft og viða orðið vitni að þvi böli, sem áfengisnautn olli fjölda manna. Það er svo ekki að orðlengja, að ég gerðist erindreki Afengis- varnaráðs og starfaði þar i tiu ár. Ég ferðaðist um allt land, kom i allar sýslur landsins og I flestar sveitir og þorp. Enn einu sinni gafst mér tækifæri tíl þess að kynnast mörgu fólki og eiga við það samskipti, en það hefur mér alltaf þótt eftirsóknarvert. ,,Ég vinn i fiski” — Svo hættir þú hjá Áfengis- varnaráöi eftir tiu ára starf þar. Hvaö gerir þú núna? — Ég vinn i fiski. — Hvað segirðu? Misheyrðist mér ekki? — Nei, þú heyrðir vist alveg rétt. Ég vinn hjá Hjalli h.f., sem er fiskverkun við Hafnarbrautina i Kópavogi. Ég hef um árabil átt heima þarna úti á Kársnesinu, svo sem tiu eða tólf minútna gang frá Hjalli, svoþaðer ekki langt að fara á milli vinnustaðar og heimilis. —Það getur vel verið að sumir undrist hegðun mina, en ég get fullvissað hvern sem er um það, að þetta á vel við mig. Nú þjóna ég lund minni, vinn likam- lega vinnu, er mikið úti, og hefur sjaldan liðið betur um dagana. A sumrin fer ég austur á Austfirði, áfornarslóðir,ogslæ þar túnblett með orfi og ljá. Heyskapurinn er að visu ekki stór i sniðum, en hvað gerir það til? Þú getur reynt að bera þetta háttalag mitt saman við ráða- breytni sumra embættísmanna, sem sitja i sama skrifstofustóln- um I tuttugu, þrjátiu eða fjörutiu ár, hætta svo allt i einu og falla saman, þegar embættisferlinum er lokið. Seinasti vinnudagurinn þeirra á skrifstofunni er nokkurs konar dánardægur. Það er blátt áfram hörmulegt, þvi að oft eiga þessir menn mikið eftir af and- legu og likamlegu þreki, sem þeir geta notfært sér til elli, ef rétt er að farið. — Ég verð sjötugur eftir nákvæmlega tvö ár, —• ég er fæddur i april — en mér dettur ekki i hug að setjast i helgan stein á þeim degi sem ég fylli sjöunda tuginn. Ég ætla að stunda útiveru og slá túnblettinn fýrir austan, eins lengi og ég get, hvað sem árunum litur. — Þér finnst þú þá kannski ekki hafa tapað á þvi aö skipta svona oft um aðsetur, þött þú hafir oft- ast flutt þig um set samkvæmt beiðni annarra manna? — Nei, ég hef ekki tapað neinu við það. Ef ég ætti kost á þvi að lifa öðru sinni, myndi ég endur- taka lif mitt. Ég segi ekki að ég myndi ekki reyna að gera sumt skynsamlegar en raun hefur orðið á hjá mér á liðnum áratugum, en i megindráttum myndi ég haga. mér eins. Það er ávinningur að kynnast nýjum mönnum, nýjum viðhorfum og nýjum stöðum. Ég hef alltaf grætt eitthvað við hver bústaðaskipti. -VS. Skólar — Æskulýðs- heimili Félagsheimili Klúbbar Póstsendum! Leikspíl 30 geröir Efnafræöisett no. 1/ 2, 3, 4, og Billiardborð Bingó Bobborð Geimfaraspil Halma Hoppla Hokus pokus Iþróttaspil Kinaskák Kúluspil Kúrekaspil Kappakstursspil Ludo Manntaf I Mastermind Mindmovers Myndabingó Paddington Rúlletta Siglingaspil Söguspilið Teiknispil utvegsspiliö Knattspyrnuspil 4 tegundir Myndir til að mála eftir númerum. Leikfangahúsið Skólavörðustíg 10, sími 14806

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.