Tíminn - 07.05.1978, Page 17

16
Sunnudagur 7. mai 1978.
Sunnudagur 7. mai 1978.
17
U ndursamlegas t, og þó eðlilegast aUs
Rætt við Huldu Jensdóttur, forstöðukonu Fæðingarheimilis Reykjavikurborgar
hægt, án þess aö bjóöa heim
óæskilegu erfiöi fyrir konuna, eöa
það sem verra er, aukinni áhættu,
þarf öll sú þjónusta, sem ég
nefndi áöan aö vera fyrir hendi.
Höfum við efni á þvi að
fæðingum fækki?
— En svo ég viki aftur beint aö
þessari stofnun, þar sem viö er-
um nú stödd: Hversu margar
sængurkonur geta legiö hér i
einu?
— Rúmin eru þr játiu, og þá eru
meðtalin svokölluö fæöingarrúm,
en þaö eru sérstök rúm, sem ein-
göngu eru notuö á meöan fæðing
stendur yfir.Þau erufjögur, —og
þá má i rauninni bæta þvi fimmta
við, — þannig aö raunveruleg
legurúm eru ekki nema tuttugu
og fimm. Auövitaö kemur þaö
fyrir annaö slagiö, aö hér er svo
yfirfullt, aö viö höfum þurft aö
láta konur liggja i fæöingarrúm-
unum þótt til þess hafi ekkikomið
nú nýlega.
Fæöingarheimiliö var stækkaö
fyrir fáum árum. Við erum hér i
húsasamstæöu, — eiginlega i
þrem húsum, þegar allt er talið.
Þegar heimiliö tók til starfa áriö
1960, var starfsemin i tveim hús-
um, Eirikisgötu-húsinu, oghúsinu
no. 16 við Þorfinnsgötu, en fyrir
nokkrum árum var þriöja húsiö
keypt og tengt viö hin með þvi aö
brjóta niður veggi sem voru á
milli húsanna, en eins og þeir
vita, sem lagt hafa leiö sina hing-
að, þá er þetta husasamstæöan á
horninu Þorfinnsgata/Eiriks-
gata. Það var hagkvæmt að geta
bætt viö húsnæöiö án þess aö
flytja sig úr staö, og aðstaðan til
allra starfa hér batnaði stórlega
þegar þriöja húsinu var bætt viö,
ogauk þess var þá hægt aö fjölga
legurúmunum nokkuö.
— Ég man ekki betur en nýlega
hafi eitt dagblaöanna haft þaö
eftir kunnum lækni i Reykjavik,
aö íslendingum se' nú hætt aö
fjölga, —■ eöa aö þeir séu aö
minnsta kosti alveg viö þau
mörk?
— Já, það er rétt, um
þettahefur verið rætt aö undan-
förnu. Þaö er vitanlega staö-
reynd, aö á siöastliönu ári fækk-
aöi fæöingum hér á landi til
muna, að þvi ógleymdu aö á sama
tima fjölgaöi fóstureyöingum
mikið. — Ég er hins vegar svo
bjartsýn, að ég vona að þetta
haldi ekki áfram, — hvorki aö
fæöingum fækki né fóstureyöing-
um fjölgi, þótt viöa annars staöar
hafi framvindan oröiö sú, að fóst-
ureyöingum hefur f jölgaö. Aftur á
móti þýöir ekkert aö loka augun-
um fyrir þvi, aö nú á dögum vill
fólk ógjarna eiga mjög mörg
börn. Þaö vill vera frjálst, geta
hreyftsigúr staö, án þessaö vera
bundiö af börnum, og svo eiga
margir sérstök áhugamál, sem
þeir vilja sinna.
Sumir segjast ekki vilja eiga
fleiri börn en svo, aö þeir geti
auöveldlega komiö þeim á legg,
án þess aö fjárhagsöröugleikar
segi til sin. Ég játa að ég viöur-
kenni ekki þetta sjónarmiö, nema
þá aðtakmörkuöu leyti. Auövitaö
er dýrara aö ala upp mörg börn
en fá, þvi neitar enginn. En hitt er
jafnvíst, aö oft hefur stór hópur
systkina komizt ágætlega til
manns. Börnum ogunglingum er
hollt að þurfa eitthvaö á sig að
leggja til þess aö komast áfram i
lifinu, ogsjálf þykistéghafa veitt
þvi athygli, að þar sem mjög fá
börn eru i heimili, kannski eitt
eða tvö, er tekjunum gjarna varið
arhjálpina. Mér hefur skilizt, aö
hægt sé bláttáfram aökenna kon-
um a.m.k. ákveöna þætti f hinu
liffræöilega starfi, aö ala af sér
barn. (Og hér hlýt ég þó aö spyrja
sem leikmaöur, þvi aö þaö er víst
eitt af fáu óhugsanlegu i veröld-
inni, aö karlmaöur geti fætt af sér
barn).
— Það var gott, aö þú skyldir
vekja máls á þessu. Rétt er þaö,
aö ekki geta karlmenn aliö af sér
börn og þvi miöur þekki ég ekki
nein ráö til þess aö kenna þeim
þaö. En einnig þvi miöur hefur
skapnaöur karlmannsins oröiö
þess valdandi, að pabbarnir hafa
löngum oröiö útundan, jafnvel
hálfgerðar hornrekur, þegar
þeirra eigin börn fæöast i
heiminn. Ég minnist þess þegar
ég var aö taka á móti börnum i
heimahúsum, eins og ég minntist
á áöan, og þá var þaö nær undan-
tekningarlaust þannig, aö pabb-
inn heilsaöi mér og kvaddi mig
um leiö. Hann var hjá konu sinni,
þangað til ljósmóöurina bar að
garöi, en eftir að hún var komin,
fannst honum sér vera ofaukiö —
og dró sig hljóðlega i hlé.
Þegar þessu haföi farið fram
um hriö, tók ég aö kynna mér
hverju þaö sætti, og komst þá aö
þvi, að feöurnir töldu, aö þeim
væri ofaukið viö fæöinguna. Nú
bar það oft viö, að ég átti þess
kostaðkynnastforeldrunum áöur
en kom að fæöingunni, og þá fór
ég aö tala um þetta og leiöa þeim
fyrir sjónir, aö ef faðirinn vildi
vera viöstaddur, þá væri honum
þaö velkomiö, og ég hvatti hann
meira aö segja til þess. Ég var þá
meö þaö i huga, aö karlmaðurinn
getur ekki alið af sér barn — hann
er frá náttúrunnar hendi sviptur
þeirrilifsreynslu, —enhins vegar
á hann kost á þeirri dýrmætu
reynslu aö vera viöstaddur þegar
barn hans fæöist i heiminn., og aö
taka á mo'ti þvi sjálfur.
— Notuöu ekki ýmsir sér þetta,
eftir aöþú hafðir veitt leyfi þitt og
jafnvei óskaö þess aö þeir væru
viöstaddir fæöingu barna sinna?
— Jú, sem betur fór var þaö
talsvert algengt. Ég minnist þess
varla aö hafa séö hamingjusamri
mannveru en fyrsta pabbann sem
„geröi þá tilraun” aö vera viö-
staddur. Ég sá gleöitárin velta
niöur kinnarnar á honum, og
þakklætið var ólýsanlegt. Þarna
fékk hann aö lifa hamingjustund,
sem hann haföi aldrei dreymt um
aö nokkru sinni myndi falla hon-
um i skaut.
Þaö er örugg vissa enda hefur
það veriö rannsakaö, aö feöur,
sem taka á móti börnum sinum,
veröa miklu nákomnari þeim en
hinir, sem voru viösfjarri, þegar
barniö fæddist. Sá, sem var
hvergi nærri, þegar barn hans
kom i heiminn, fær venjulega þá
alröngu hugmynd, aö hann geti
ekkert fyrir barniö gert, fyrr en
þaö er fariö aö stækka dálitiö
Margir feöur sögöu viö mig: Ný-
fæddbörneru öll eins, þaö er ekki
fyrr en þau eru oröin tveggja eöa
þriggja mánaða, sem fer aö veröa
eitthvaö gaman aö þeim. Þetta
varö til þess aö ég fór aö taka
myndir af nýfæddum börnum, og
siöan sýndi ég þessar myndir
feörum, sem voru á námskeiöi
hjá mér. Þá sáu þeir, hvilik reg-
infjarstæöa þaö er, aö nýfædd
börn séu öll eins.
En svo ég viki aö hinu atriðinu,
hvort konur geti lært aö ala barn
þá er ekki neitt vafamál, að þaö
er hægt. Ég segi ekki aö hægt sé
aö gera þessa liffræöilegu athöfn
alveg fyrirhafnarlausa, en hitt er
vist, aðallt sem ereinhvers viröi i
lifinu, þurfum viö aö læra til þess
aö hafa viöunandi tök á þvi. Þeg-
ar kona er oðrin barnshafandi, og
jafnvel áður en hún veröur þaö,
þyrfti hún aö læra ýmiss konar
viðbrögö, sem gera hana hæfari
til þess ab takast á viö fæöinguna,
þegar aö henni kemur. Þaö þarf
aðkennahenni aö slaka á, svo að
hún vinni ekki sjálf gegn fram-
gangi eölilegrar fæöingar og hún
þarf aö læra ýmsar æfingar og
þjálfa vööva sina, svo að þeir
vinni verk sitt betur, bæði um
meögöngutimann og i sjálfri fæö-
ingunni.
Eitt atriöiö er öndunin, hún
hefur mjögmikiöaö segja. Og þá
skiptirhugarfariðekki heldur litlu
máli. Kona sem er hrædd viö fæð-
ingu, getur gert sjálfri sér mikið
ógagn, en hin, sem er vel undir-
búin ogþjálfuö, vinnur se'r verkiö
i flestum tilvikum miklum mun
léttara. Þaö vita allir, sem viö
fæöingarhjálp vinna, hvilikur
reginmunur er á konu, sem kviöir
fyrir og er hrædd, og hinni, sem
er róleg og bjartsýn og gengur að
fæöingunni eins og hverju ööru
verki. Þess vegna ættu allar kon-
ur aö búa sig vel undir aö fæða
börn si'n, og þjálfa sig eins vel og
kostur er á.
Mikilvægast alls
— Er ekki lika reynt aö kenna
konum aö ala börn, — aö svo
miklu leyti sem slikt veröur kennt
og lært?
— Jú, vist hefur þaö verið
reynt. Ég byrjaöi aö halda slik
námskeiö 1953-’54, ogéghef veriö
að kenna þetta allar götur siöan.
Nú er svo komiö, aö þess háttar
kennsla fer fram viöar, senr betur
fer, svo ég vona, að þess verði
ekki langt aö biöa aö allarkonur
sem eiga von á barni geti átt kost
á námskeiðum i þessu skyni.
— Nú hefur þú nýlega flutt er-
indaflokk I útvarpiö. Er eitthvaö i
þeim erindum, ööru fremur, sem
þú vilt undirstrika hér, áöur en
spjalli okkar lýkur?
— Þaö yröi nú mikiö vanda-
verk, þvi aö sánnleikurinn er sá,
aö ef ég ætti þess kost aö leggja
sérstaka áherzlu á eitthvaö eitt
eöa tvennt sem ég sagöi i þessum
erindum, þá kemur svo margt
upp i hugann, að ég veit eiginlega
ekki hvaö ég ætti helzt aö nefna.
Núá dögum er ungu fólki kennt
1 skólum ótalmargt, sem á aö
gera þaö hæfara til hinna marg-
vislegustu starfa i þjóöfélaginu.
En mér finnst alltof litil áherzla
lögö á aö búa fólk undir aö takast
á hendur hiö mikilvægasta af öllu
mikilvægu: aö stofna heimili og
veröa faöir og móöir. Hver barn
sem fæöist á aö vera báöum for-
eldrum sinum kærkomið, og þau
eiga aö bera sameiginlega ábyrgö
á uppeldi þess og velferö frá
fyrstu stundu. Börn eru ekki leik-
föng, sem við getum skemmt okk-
ur viö aðra stundina, en kastaö
frá okkur hina. Börnin eru vaxt-
arbroddur hvers þjóöfélags,
þeirra er framtiöin. Viö getum
þvi aldrei vandaö of vel til fram-
komu okkar og breytni viö hina
uppvaxandi kynslóö, og okkur má
ekki heldur gleymast sú staö-
reynd, aö ábyrgb okkar gagnvart
barninu hefst á meöan þaö er i
móöurkviði, og aö uppeldi þess
byrjar um leiö og þaö kemur i
heiminn.
-VS.
Ekki eru þær allar á eina lund,
einkunnirnar, sem mannkindin
gefur sjálfri sér. Sumir segja aö
maöurinn sé dýrlegasta undur
veraldar, aörir að hann sé aum-
asta skepna jarðarinnar, verr
innrættur og á margan hátt lakar
úr garöi geröur en ýmsar aðrar
dýrategundir.
Hér eins og endranær mun
hyggilegast aö gæta hófs og forð-
ast alla sleggjudóma. Vist er
manninum margt vel gefið, en
óneitanlega er ábyrgö hans lika
þung, ekki sizt vegna þeirrar
miklu tækni, sem hann hefur náö
á vald sitt. En hvað sem öllum
hugleiöingum um þaö liður, þá er
hitt vist, að það er alltaf mikið
undur, þegar nýr maöur fæðist i
heiminn. Nýr einstaklingur hefur
orðiö tíl, og sannarlega hvilir
þung ábyrgð á þeim sem taka
hinn nýja einstakling inn i mann-
legt samfélag, og eiga siðan eftir
aö umgangast hann og leggja sitt
af mörkum til þess aö móta hann.
Aðsóknin lét ekki á sér
standa
Þetta og sitthvað fleira mun
bera á góma i eftirfarandi spjalli
viö Huldu Jensdóttur, forstööu-
konu Fæðingarheimilis Reykja-
vikurborgar. Við byrjum á þvi aö
leiða hugann aö þeirri stofnun,
þar sem Hulda starfar, og þvi
veröur fyrsta spurningin svona:
— Hvenær var Fæöingarheimili
Reykjavikurborgar stofnaö?
— Það var opnað 18. ágúst 1960
og vigt formlega 4. október sama
ár. En tilurð þess átti sér mikinn
aðdraganda, eins og flest annaö,
og þegar ég er spurö, hver hafi
veriö fyrstu drögin aö stofnun
Fæöingarheimilisins, hef ég
venjulega s varaö þvi til, aö ég viti
þaö ekki.
— En þú hefur veitt þessari
stofnun forstööu frá byrjun?
— Tveim árum áöur en Fæöing-
arheimilið tók til starfa, var mik-
iðlagtað mér aðkoma hingað, en
ég vann sjálfstætt um þaö leyti,
tók á móti börnum i heimahúsum
ogfannst þaöákaflega gaman, en
aftur á móti hafði ég ekki neinn
áhuga á þvi að veita fæðingar-
heimili forstööu. En margir ágæt-
ir menn héldu áfram aö ræða
þessa hugmynd viö mig, og til
þess aðgera langa sögu stutta, þá
fór það nú svo, að ég sótti um
stööuna hér og fékk hana, og hef
veriö hér siðan. Aö mörgu var að
hyggja, áður en heimilið gæti haf-
iö störf, og ég var vist farin aö
vinna hér strax i mai 1959.
— Var ekki strax mikil aösókn
aö Fæöingarheimilinu?
— Jú, hún lét ekki á sér standa.
Fyrstu konurnar komu hingaö á
fyrstu klukkutimunum eftir aö
opnunin var auglýst, fimm börn
fæddust straxnæstunótt,ogfleiri
bættust viö daginn eftir. Þörfin á
slikri stofnun leyndi sér ekki,
enda var vitað, að hún var fyrir
hendi.
Hér er illa á málum
haldið
— Þú sagöist hafa tekiö á móti
börnum í heimahúsum áöur cn þú
tókst aö þér forstööu Fæöingar-
heimilisins. Var þá, eða er
kannski enn, algengt aö konur
fæöi heima hjá sér?
— Svo ég svari siöari hluta
spurningarinnarfyrst, þá er þetta
orðið mjög fágætt núna. Fyrr á
árum var þaö algengara en nú en
ekki margirlæknar sem gefa kost
á sér til þess erilsama starfs.
Þannig er konunum i raun settur
stóllinn fyrir dyrnar og þeim
meinað að fæða heima, þótt þær
óskiþess. Hér er þvi illa á málum
haldið.
Reynsla
Hollendinga
— Er ekki miklu erfiðara aö
veita aðstoö i heimahúsum, ef
eitthvaö ber út af meö sjálfa fæö-
inguna?
— Jú, vitanlega er þetta lika
stórt atriöi i málinu. En þess ber
lika aö gæta, að hin tilvonandi
móðir er undir stööugu eftirliti
allan meögöngutimann. Þab er
fylgzt nákvæmlega meö heilsu-
fari hennar, og ef allar þær at-
huganir benda eindregið til þess
aö allt sé i stakasta lagi, á ekki aö
veraneittþvi til fyrirstöðu, út af
fyrir sig, aö konan fæöi heima,
þvi aö þaö er nú einu sinni svo, aö
fæöing er einhver eölilegasti og
sjálfsagðasti hlutur sem hugsazt
getur. Komi hins vegar eitthvaö
þab i ljós um meðgöngutimann,
sem bendir til þess aö ekki sé allt
meö felldu, — þá er auövitaö jafn-
sjálfsagt aö konan fæöi á opin-
berri fæðingarstofnun eöa sjúkra-
húsi, en ekki i heimahúsum.
Nú eru uppi sterkar raddir viöa
um lönd, og meöal annars i
Bandarikjunum.um aö taka aftur
upp fæðingar i heimahúsum. Auk
þess er viöa unnið markvisst aö
þvi aögera sjúkrahúsin sem allra
likust heimilum, og losa þau eins
oghægterviö þann stofnanablæ,
sem mörgum finnst óviðfelldinn,
þótt hann vilji viöa viö brenna. Og
eins og ég sagði áöan, þá er fæð-
ing svo eðlilegur og sjálfsagður
hlutur, að þaö er beinllnis skylda
okkar að láta allt sem snertir
þannatburð vera eins eðlilegt og
óþvingað og hugsanlegt er.
Þvi má skjóta hér inn, lesend-
um okkar til fróðleiks, aö til
skamms tima hafa áttatiu af
hverjum hundraö fæðingum i
Hollandi fariö fram I heimahús-
um, og þar er dánartala ung-
barna jafnframt ein hin allra
lægsta i' heiminum. A siöustu ár-
um hefur þó sá siður, aö konur
fæði heima, veriö á undanhaldi i
Hollandi. Siðast liöiö haust hitti
ég nokkra hollenzka lækna á fundi
i Róm og þeir sögöu mér aö lækn
ar í heimalandi sinu vildu fá fæö-
ingarnar inn á stofnanir, þar sem
auðveldara er aö veita þá þjón-
ustu og hjálp, sem bezt verður á
kosið og vegna þess aö þar væru
vaktaskipti, en ekki sá sifelldi er-
ill sem fylgdi starfi þess læknis,
er tæki aö sér fæöingarhjálp i
heimahúsum.
— Telur þú liklegt aö sú stefna
veröi tekin upp hér á landi aö
fjölga fæöingum I heimahúsum?
— Nei, ég hef ekki trú á þvi.
Viða um heim er sá háttur hafö-
ur á, aðkonur fæöa inni á stofnun-
um, en eru þar aðeins skamman
tima, kannski eitt dægur, einn
sólarhring eöa svo, og fá svo aö
fara heim. En þessu fylgir þaö, aö
þá hefur konan aöstoðina meö sér
heim af stofnuninni, þar sem hún
fæddi barn sitt. Ljósmóðirin, sem
haföi fylgzt meö konunni um
meðgöngutimann og tekö á móti
barni hennar, fylgir henni heim
ogsleppir ekki af henni hendinni.
Ungbarnaeftirlitiö sér um aö
fylgzt sé meö heilsu, vexti og viö-
gangi hins nýfædda borgara, og
auk þess er svo konunni séö fyrir
góðri heimilishjálp til allra
venjulegra innanhússtarfa. Þeg-
ar svo er aö unnið, horfir máliö
auövitað allt ööru visi viö, en þaö
eru einmitt þessar „hliöarráð-
stafanir”, sem eru alltof viöa i
molum. — Oft vilja konur, sem
eru nýbúnar aö fæða, komast
heim sem allra fyrst. Þeim liöur
svo vel, og þær eru svo hraustar,
að þeim finnst sér ekki vera neitt
að vanbúnaöi aö hverfa aftur til
húss sins og heimilis. Vist væri
æskilegt að þær gætu það, og
þyrftu að vera sem skemmst aö
heiman, en til þess að þaö sé
um mig er þaö annars aö segja,
aö ég geröi þetta mest aö gamni
minu, til þess aö kynnast þvi. Þaö
var auglýst eftir ljósmóður til
starfa i Garðahreppi, og mér var
veitt starfið. Ekki veit ég hvort
það hefur verið einhver tizka þá
aö fæöa heima, en hitt er aö
minnsta kosti vist, að ég hafði
alltaf nóg aö gera — og löngum
alltof mikiö — við aö sitja yfir
konum, sem ólu börn sin i heima-
húsum. Hitt tek ég skýrtfram, aö
þótt mikið væri aö gera, þá fannst
mér starfið bæöi skemmtilegt og
lærdómsrikt. Það var ákaflega
gaman aö kynnast fólkinu og
heimilum þess, einmitt þegar
þessi merkisatburöur gerðist, að
nýr einstaklingur bættist i fjöl-
skylduna.
— Kannski er æskilegra aö kon-
ur fæði börn sin i heimahúsum,
Hulda Jensdóttir
þegar þvi verður viö komið?
— Vist hefur það marga kosti.
Konan heldur þá öllum tengslum
viö heimili sitt, og það er mikils
virði, einkum ef börn eru fyrir.
Daglegt samband móöur og
barna rofnar ekki, þótt nýtt barn
bætist i hópinn. Þá er lika hlutur
fööurins mjög mikilvægur. Hann
kynnist barni sinu frá fyrstu
stundu, ef þaö fæöist heima, en
þvi verður naumast viö komið, ef
konan fæöir á sjúkrahúsi, þótt
fæöingarstofnanir reyni aö brúa
þetta bil og láta tengslin rofna
eins litið og auðið er.
Hin hliðin á þessu máli, — að
konur fæöi heima — er sú, aö nú á
dögum er ekki hlaupiö aö þvi að
fá húshjálp Og þótt konur eigi all-
ar hugsanlegar heimilisvélar, þá
þarf einhvern til aö stjórna þeim.
En öllum ætti aö vera ljóst, aö það
er mjög óæskilegt aö konur fæöi
heima, ef þær eiga ekki kost á
góðri heimilishjálp, auk góörar
læknis- og ljósmóöurhjálpar. En
þannig er um hnútana búið hér i
Reykjavik, aö embættum hinna
tveggja borgarljósmæöra er enn
óráöstafaö, þótt þær væru óform-
legaskipaðariþaufyrir nokkrum
árum. Þess vegna er mjög erfitt
aö fá ljósmóður til yfirsetu og
„Þar mundi þreyttum/þægtaöblunda...”Fátt er eins gott á þessum
aldri og aö sofna meö höfuöiö I lófa mömmu sinnar.
,,Ég sá gleðitárin velta
niður kinnarnar á hon-
um...”
— Næst langar mig aö spyrja
um sérgrein þina llulda, fæöing-
til ýmissa hluta, sem ekki eru
nauösynlegir, og jafnvel ekki
æskilegir.
Þaðeruþannig margar hliðar á
þessu máli. Ein er sú, aö viö Is-
lendingar erumjög fámenn þjóö,
eins og allir vita. Hvernig tekst
okkur aö halda öllu landi okkar i
byggö, rækta þaö og bæta og efla
atvinnuvegi okkar til lands og
sjávar, ef þaö á aö veröa tizka um
ókomin ár aö hver hjón eigi
ekki nema eitt eöa tvö börn?
Lærum heldur að skipta
gæðum jarðarinnar.
— Nú segja margir, aö þaö sé
ábyrgðarhluti aö setja börn inn i
Ungir tslendingar i fyrstu rúmunum sfnum. Myndin er tekin á Fæö-
ingarheimili Reykjavikurborgar fyrir nokkrum árum.
Viöa um heim eru lika land-
svæöi, sem éiín eru litt eöa ekki
notuö. Enn eru oræktaöar eyöi-
merkur, sem gætu brauöfætt heil-
ar þjóöir. Israelsmenn hafa á fá-
um áratugum ræktaö land, sem
haföi veriö blásin eyöimörk i
margar aldir. Og viö þurfum ekki
aö fara svolangt. Hérna austur i
Rangárvallasýslunni hafa svartir
sandar veriö ræktaöir og gerðir
aö fögrum túnum, og fyrst hægt
er aö gera slik kráftaveíkTjáfn-
harðbýlu landi og Islandi, hvaö
mun þá vera hægt i öörum og
frjósamari löndum?
Matur er mannsins megin. Maöur, sem vex ört, er oftast matiystugur,
og þá er gott aö geta gengiö aö þvi foröabúri, sem ekki bregst.
Nei, viö eigum ekki aö reyna aö
lækna meinsemdir veraldarinnar
meö þvi aö hætta aö eignast börn.
Viö eigum aö læra aö skipta gæö-
um jaröarinnar á þann hátt, aö
allir fái nóg, og enginn þurfi aö
liöa skort. Við eigum aö kenna fá-
kunnandi þjóöum að hjálpa sér
sjálfar, þvi aö viöa um heim er
bjargræöiö viö bæjardyr manna,
en þeir kunna ekki aö rétta út
höndina eftir þvl. Kannski getum
> viö oröaö skyldur okkar i einni
stuttri setningu: Viö eigum aö
lærá aÖ haga ókkur'þannfg, áð viö
veröskuldum aö kallast mann-
eskjur. Þaö réttlætir okkur ekki,
þótt viö gefum Hjálparstofnun
kirkjunnar nokkrar krónur einu
sinni á ári eöa svo, til þess aö
seöja örfáa munna I eitt eöa tvö
skipti. Viö tökum aurana, sem viö
gefum, af allsnægtum okkar, viö
leggjum ekki nokkurn skapaöan
hlut i sölurnar, og þess vegna er
þetta ekki nein fórn.
Hvaö æti hann sé aö hugsa, þessi
ungi maöur? Hér skyldi þó ekki
vera á feröinni efni i prófessor?
heim, yfirfullan af fólki, — og
ekki betri en veröldin er á okkar
dögum.
— Rétt er þaö, þetta heyrist oft
sagt. Þóttsumtliti betur útá yfir-
boröinu nú en oft áöur, þá
hefur heimurinn liklega aldrei
veriö verri en einmitt nú, þvi aö
nú er hiö illa oröið almennings-
eign, og alheimseign. Ekkert fer
leynt lengur, og ekkert er lengur
einangraö. Hins vegar held ég að
ekki sé neinu bjargaö meö þvi að
hætta aö setja börn inn i heiminn.
Helöur er þó von til þess aö ný
kynslóö meö ný og heilbrigöari
viöhorf geti þokaö einhverju til
betri vegar.
Auövitaöer hörmulegra en tár-
um taki aö vita til þess, aö víöa i
heiminum fæöist mikill fjöldi
barna, sem ekki eiga neitt fyrir
höndum annaö en aö veslast upp
og deyja úr hungri og volæöi Hins
vegar vita þaö allir sem vita
vilja, aö þetta þarf alls ekki aö
vera svona. Viös vegar um heim
eru stór landflæmi notuö i þeim
tilgangi einum aö græöa á þeim
sem allra mesta peninga — pen-
inga, sem renna i vasa þeirra,
sem áttu meiraen nógfyrir. En ef
þessi landsvæöi værunotuö til al-
menningsheilla gætu þau mettað
milljónir. Viöa um heim er verö-
lag á matvælum óhæfilegahátt og
ef maturinn selst ekki fyrir þetta
okurverö, þá er honum hreinlega
hent, þótt milljónir manna séu að
deyja úr hungri — i staðinn fyrir
aö selja matinn viö vægu veröi
eða hreinlega gefa hann hungruö-
um þjóöum.