Tíminn - 20.05.1979, Side 31

Sunnudagur 20. mai 1979.
31
Sovéskur
Sovétrikin fylgjast að vonum
ekki minnst með málefnum
Kina og dr. Kosoladov sagði að
Kinverjar mundu fyrr eða síðar
veröa að breyta um stefau og
hætta aö leggja svo mikinn
kostnað ihermál sin, en um 40%
rikisteknanna fara til hermála
þar i landi. Hann kvað Sovétrik-
in hafa boðiðþeim upp á viðræð-
ur og samninga um fjölmörg
efni, bæði gagnkvæma friðar-
sáttmála og samninga um
kjarnorkumál, en öilu shku
hefðu þeir þverlega neitað. Inn-
an tima sem hann áleit að yrði
ekki mjög langur, sagðist hann
eiga von á að Kinverjum yrði
þetta sjálfum ljóst og sambiið
rikjanna batnaði. En á meðan
afstaöa Kinverja væri óbreytt,
gætu Sovétrikin alls ekki litiö á
þaö sem framlag til slökunar-
stefnu, er ýmis vestræn riki
seldu Kinverjum bæði vopn og
hernaðarráðgjöf.
í heimsókn sinni hingað til
lands hefur dr. Kosoladov hitt
aðmáli marga sagnfræðinga og
heimsótt stofnanir og söfn, og
kvaðst hann vilja koma þökkum
á framfæri til þessara aðila
fyrir hlýjar móttökur, svo og
forráöamanna MtR.
I sólskini 0
allt i einu í tal, að þarna hefðu
séstsporeftír bjarndýr. Þá taldi
ég réttast aö sniía við;þvi mér
leist ekkertáað vera einn á ferö
i auönum Grænlands, og vopn-
laus. Nú minntíst ég þess, sem
ég hafði heyrt kennarann i
Kulusuk segja, að menn mættu i
raun og veru ekki fara byssu-
lausir á milli flugvallarins og
þorpsins.
Ég sner i þvi við, þótt ég hefði
gjarna viljað fylgja gestgjöfum
minum lengra og njóta þess að
vera á skiðum í þessu heil-
næma, tæra lofti og stillilogni.
En siöar kom þaö upp úr kafinu
aö þessi bjarndýrsspor höfðu
sést þarna i fyrra svo mér hefði
varla stafað mikil hætta af þvi
bjarndýri sem þar var á ferö.
— Þú hefur þá ekki orðið svo
frægur að sjá bjarndýr i
ferðinni?
— Nei, endaskilst mér aðekki
sé mikið af þeim þarna, þótt þau
getiauövitaöfarið þar um, fyrst
þau eru i landinu á annað borö.
— Þú minntist á hundasleöa.
En eru Grænlendingar ekki
farnir að nota vélsleða?
— Þeir eiga eitthvað af vél-
sleðum og nota þá dálitið en þó
ekki mikið. Ég held, að þeir
treysti þeim ekki fullkomlega
ennþá — þeir vita að þetta er
tækni sem getur bilað og telja
þvi hundasleðana öruggari.
— Gátuð þið ekki kynnt ykkur
dagleg störf Grænlendinga á
meðan þið voruð þarna?
— Jú, við notuöum hvert tæki-
færi til þess. Einn daginn fórum
viö þrfr íslendingar, út á isinn
þar sem Grænlendingar voru að
dorga en þeir veiða talsvert
þannig að vetrinum.
— Fórstu fleiri slikar ferðir?
— Já, já, og einu sinni fórum
við meö hákarlalóð, það átti að
veiða hákarl handa hundunum.
Beitan var úldinn selur og svo
var lóðinni rennt niður.
— Hvernig aflaðist?
— Daginn eftir að við lögðum
hákarlalóðina arkaði ég út á is-
inn tilþess að vita, hvort sá grái
væri búinn að bita á. Ég
rammaði á staðinn, þar sem há-
karlslóðin var og tók l linuna en
varekkert viss um hvortnokkur
skepna heföi bitiö á krók Ég fór
svo heim aftur en þegar þangað
kom vildi sá sem lagt haföi lin-
una endilega fara út á ísinn með
hundasleða þvi aö hann sagðist
vera nærri viss um að vera bú-
inn aö fá hákarl á linuna, en ég
kvaöst aftur á móti ekki vera
viss um að svo væri, en gæti
samt ekki ábyrgst það af þvi ég
heföi ekki vitaö hversu þung
beitan heföi veriö. Viö fórum
svo með hundasleða þangaö
sem hákarlslóðin var en þar var
þá ekki nein veiöi og lóðin var
aftur látin siga i sjó. Hvort
nokkuð hefur veiðst aö þvi sinni
veit ég ekki þvi við fórum heim
til Islands daginn eftir. En
annars skildist mér á Græn-
lendingum aö það væri ekki svo
mjög mikil von um hákarl
þarna, hann héldi sig á meira
dýpi.
Ánægjuleg og lær-
dómsrik ferð
— Þú nefndir heimferð. Hvaö
tók ferð ykkar langan tima?
— Við ætluöum að vera I átta
daga en heimferöin tafðist um
tvo daga vegna snjómuggu sem
kom svoflugvélingatekki lent á
Grænlandi. En á tíunda degi frá
þvi við lögðum upp i ferðina
birti upp og gerði hiö fegursta
veður. Þá var haldið heim og
flogið I glampandi sólskini alla
leiö þangaö til viö komum hér
r 1
Innilegar þakkir fyrir alla hjálp, hlýhug og samúð við
andlát og útför mannsins mins, fööur, tengdafööur og afa
Sigurðar Sigurbjörnssonar,
frá Gilsárteigi
Hringbraut 92a Keflavik,
Þorleif Steinunn Magnúsdóttir,
Asta Sigurðardóttir, Guðmundur Guðlaugsson,
Sigurbjörn Sigurðsson, Sigrún Helgadóttir,
Þorsteinn Sigurðsson, Anna Marfa Eyjólfsdóttir,
Margrét Sigurðardóttir, Stefán Bjarnason,
Sigriður Sigurðardóttir,
Helga Sigurðardóttir,
Þórhalia Sigurðardóttir,
og barnabörnin.
Hugheilar þakkir til allra þeirra er sýndu okkur samúð og
hlýhug við andlát og útför okkar ástkæra eiginmanns, föð-
ur, fósturföður, tengdaföður, afa og tengdaafa
Eiriks Kristjánssonar
véistjóra
Stigahlíð 18
Sérstakt þakklæti til starfsfólks gervinýrans og deildar
3D, Landspítalans.
Hulda Þorbjörnsdóttir
börn, fósturbörn, tengdabörn, barnabörn og barnabarna-
börn.
Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför föður okkar
Guðmundar Þ. Magnússonar,
kaupmanns,
Hellisgötu 16, Hafnarfirði.
Sérstakar þakkir skulu færðar læknum og starfsfólki St.
Jósefsspitala, Hafnarfiröi.
Börnin.
yfir Reykjavik. En það var
ill-lendandi I Reykjavik þennan
dag sem var sumardagurinn
fyrsti,— og Reykvikingar muna
sjálfsagt eftir þokunni daginn
þann.
— Það þarf auðvitaö ekki að
spyr ja aö þvf, — þú átt að sjálf-
sögðu góðar minningar um
þessa fyrstu ferð þina til Græn-
lands?
— Já, það er alveg áreiðan-
legt. Ferðin var bæði skemmti-
leg oglærdómsrik. Mérerefsti
huga þakklæti til þeirra sem
tóku okkur inn á heimili sin til
dvalar og greiddu götu okkar á
allan hátt. Enn fremur er skylt
að minnast með þakklæti
nefndarinnar sem Kópavogsbú-
ar stofnuðu á siðasta ári og
hefur það verkefni að auka
samskipti Kópavogs og Ang-
magssalik. En þaö mun hafa
veriö fyrir tilstilli þessarar
nefndar, sem ferö okkar var
farin.
Ég sendi Grænlendingum
kveðjurogárnaðaróskir um leið
og ég þakka þeim ógleymanleg-
ar móttökur. _vs
Dr. Halldór ©
einnig að fá skip hlaöin erlendis.
Ég verð að segja það að á siðustu
dögum hefur veriö brugðist vel
viö þessu, af hálfu verkfallsaðila.
Þeir hafa veitt ýmsar mjög mikil-
vægar undanþágur hvaö varðar
uppskipun, flutning milli hafna og
útskipun erlendis. Ég vil þvi
koma þakklæti á framfæri til far-
manna fyrir þann mikla skilning
sem þeir hafa sýnt á þessu vanda-
máli”.
— Veröur þá nægur fóöurbætir?
— Þetta hefur veriö kannað
bæði hjá innflytjendum, skipa-
félögunum, verslunum úti um
land og bændum. Eftir eins góða
úttekt og foröagæsla Búnaðar-
félagsins hefur getað gert, þá
virðist vera nokkurn veginn nóg
kjarnfóður i landinu miðaö viö
eðlilega eöa rlflega notkun til
næstu mánaöamóta. En það er
óvissa með júni og þá þarf
áreiðanlega mjög mikiö kjarn-
fóöur bæöi fyrir kýr og fé. Þó
getur svo farið að menn veröi að
auka kjarnfóöurgjöf svo mikiö að
fóðurbirgðirnar dugi ekki til
mánaöamóta.
Vona að bændur okri
ekki á heyi
Varðandi heysölu koma upp
ýmis vandamál. Það er t.d. ekk-
ert fast verö á heyi. Fyrripartinn
I vetur seldu sumir það mjög
ódýrt. Og ég t.reysti þvi aö bændur
sýni almennt þann þegnskap að
faraekki aðnota sér neyö þeirra,
sem eiga i erfiðleikum, meö þvi
aö okra á þvi heyi sem þeir geta
miðlað. Enauövitaö veröa þeir að
fá sanngjarnt og fullt verð fyrir
það. Þetta á lika við um greiðslu-
timann. Bóndinn, sem er að
framleiða vörur með heyinu fær
þær ekki greiddar strax, jafnvel
ekki fyrr en á næsta ári, ef það
eru sauöfjárafuröir.
Sauöfjárveikivarnirnar, sem ég
vil ekki gera litið úr, setja þarna
lika vissar þvinganir. Þaö má t.d.
ekki flytja hey frá bæjum, þar
sem vart hefur oröið við riðu á
aöra bæi þar sem hún er ekki og
þvi siöur á svæði þar sem riöa er
óþekkt. Svipaö gildir um garna-
veiki. Þetta þarf aö hafa I huga
sérstaklega ef flutt er milli lands-
hluta.
,,Það verður að spara”
Sfðan er gamla þrautaráðið
„Þaðveröuraöspara”. Þeir, sem
eru tæpir með hey veröa aö auka
kjarnfóðurgjöfina en treina heyin
sem mest. Þaö er hægt að gera I
stórum stil og margir bændur
kunna þá list. Ekki er hægt að
gefa neitt alhliöa ráð þvi aö-
stæðurnar eru svo ólikar, bæði
vegna mismikils heyforða og
mismunandi bústofns. Sumir eiga
mikið af geldneytum, sem þeir
ætla aðslátrai sumar. Ef þaueru
velfóöruðerágættaöslátra þeim
núna. Sérstaklega vil ég
ráöleggja þeim sem eru heytæpir,
aö slátra þessum gripum áður en
þeir fara að leggja af, vegna þess
að spara þarf viö þá fóður. Þaö
verður ekki svo ákaflega mikið
sem vel alinn gripur bætir við sig
yfir siöbúiö sumar ef hann leggur
af áður en hann kemst á góðan
gróður.
t neyð má nota sinubeit-
ina og fiskimjöl
Annað atriði sem allir geta not-
fært sér i neyð, þar sem ekki er
jarðlaust er sinubeit. Ollum
skepnum öðrum en mjólkurkúm
erhægt að beita á sinu, ef hægt er
að gefa nægt kjarnfóöur með
henni, og þá ekki sist fiskimjöl
eða loðnumjöl, þvi þaö er eggja-
hvituauðugt mjöl sem þarf meö
sinunni. Fjöldi manns gerir þetta,
þótt úr þvi hafi dregiö á undan-
förnum árum og þvi kunna ekki
allir þessa list. En neyðin kennir
nakinni konu aö spinna. Þetta
þarf heldur ekki að vera neitt
slæm meðferðá skepnum, t.d. má
láta eldishesta út ef nægt kjarn-
fóður er með. Þetta gera þó auð-
vitað ekki aðrir en þeir sem þurfa
þess meö. Þetta má lika gerameð
óbornar ær, en taka þær siðan á
hús nokkra daga þegar þær bera.
En varðandi útvegun á
fiski/loðnumjöli, hefur stundum
borið við aö verksmiðjurnar hafa
ekki viljað selja innlendum
kaupendum mjölið og sagt það
allt lofað. Ég vil þvi benda
bændum á aö verði þeir fyrir
þessu viö útvegun á loðnumjöli,
að þeir leiti þá til Búnaðarfélags-
ins eöa Landbúnaöarráðuneytis-
ins til aö fá mjöliö leyst úr banni.
Það er alveg frágangssök ef
menn fá ekki aögang aö þvi fóöri
sem til er i landinu.
En fyrsta og siðasta boöorðið
nú eraögeraallttil að treina hey-
in, þvi þegar allt er oröiö heylaust
er engu hægt að bjarga”.
Skynsamlegt ^
Bandarikjanna, þvi að enn er þó
þannig ástatt i þessum flugmál-
um, að engar vélar, svo aö mér sé
kunnugt um, geta flogið frá
Evrópu til Los Angeles eöa San
Francisco án þess að hafa ein-
hvers staðar viökomu til elds
neytistöku. Og þaö væri hugsan-
legt, að ísland gæti orðiö sá viö-
komustaður, þannig aö viö héld-
um áfram að hafa nokkrar tekjur
af þjónustu viö þaö fólk sem flýg-
ur þessa leið og þó miklu frekar
að það kysi að fljúga áfram með
Islenskum flugvélum.
Ég vænti þess og veit raunar,
að ráöherrann hefur gert
ráðstafanir til þess aö halda
áfram þessum umleitunum. Þær
voru hafnar fyrir nokkrum árum
og hef ur hingað til verið algerlega
synjað af ástæöum, sem ég geri
mér ekki fulla grein fyrir af
hverju það er erfiðara fyrir
Bandarikjamenn að leyfa oidcur
að lenda á vesturströnd heldur en
á austurströnd en eflaust hafa
þeir sinar ástæöur fyrir þvi.
Þróunarlöndin
Ég vil aðeins vikja að aöstoö við
þróunarlönd og þingmönnum til
glöggvunar hefur verið birt skrá
yfir framlög tslands vegna
þróunaraöstoöar yfir árin
1973-1979 og það verður aö segja
aö sú útkoma er ekki glæsileg.
Arið 1973 er þessi tala hlutfall af
þjóöarframleiðslu viökomandi
árs, 0.032%. Ariö eftir er hún
0.029%, árið 1975 er hún 0.044%,
árið 1976 0.030. Slðan fer þó heldur
að rofa til. 1977 er hún 0.056 og
1978 er hún 0.058 en þvi miöur er
hún á þessu ári áætluö 0.049%.
Þetta er þráttfyrir þaðaö bæði ég
og aörir þingmenn ræddu þessj
mál I sambandi við fjárlagagerð
og það fékkst nokkur hækkun á
framlagi Alþingis I þessu skyni.
Hér er auövitaö mjög slakur
hlutur Islands, einkum þegar haft
er I huga, hvert stefnumarkið var
á sinum tima og er raunar enn.
Og ég held, að við veröum að taka
okkur á i þessu efni. En það er
fleira hægt að gera fyrir þessar
þjóðir en það að gefa þeim pen-
inga. Viðhöfum hér offramleiöslu
af ýmsum vörum eða vöruteg-
undum og hugsanlegt væri að
kenna þessu fólki að borða þenn-
an mat og gefá þeim hann I stað
þess að greiða meö honum til
annarra þjóða. Þessi hugmynd er
ekki ný. Hún hefur komið fram
áöur en ég tel þaö vel þess viröi,
að hún sé skoðuö.
Við eigum sem sagt lltiö fjár-
magn en talsverö matvæli og væri
ekki hugsanlegt, aö það kæmi að
jafngóðu gagni að senda þeim
fæðu eins og fjármagn.
Þrátt fyrir nokkrar athuga-
semdir sem ég hef leyft mér að
flytja hér, þá vil ég I lokin færa
utanrikisráöherra þakkir fyrir þá
skýrslu sem hann hefur hér gefiö
Alþingi.
Það hefur margoft verið tekið
fram að þetta á að vera hefðog ég
vona aö hún verði aldrei rofin að
Alþingi verði gefm skýrsla um
utanrikismál svo þýöingarmikil
sem þau eru. Ég vil einnig færa
ráðherranum þakkir fyrir sam-
starf viö utanrikismálanefnd sem
hefur verið hið besta.
Starfsskilyrði öryggis-
málanefndar
Að lokum ætla ég svo aöeins, aö
'vikja að nýstofnaðri svokallaöri
öryggismálanefnd. Það er i inn-
gangi skýrslunnar greint frá þvi,
hver aðdragandinn að henni er og
hvert er verkefni hennar og ég
mun þessvegna ekki rekja það.
En ég vil segja að ef vel tekst til
og ef þessi nefhd fær þá aðstöðu
og það fjármagn sem nauðsynlegt
er til þess aö koma einhverju I
verk, þá tel ég þetta merkt fram-
tak og liklegt til þess, aö bæta
umræður um utanrikismál sem
hafa verið á heldur lágu stigi I
mörg undanfarin ár og raunar
alla tið siðan sjálfstæðismálið viö
Dani var til lykta leitt.
Það er litið búið að gera I þess-
ari nefnd af ýmsum ástæöum,
m.a. þeim aö henni hafa ekki
verið sköpuð skilyrði til starfa.
Og ég tel að það sé eitt brýnasta
verkefnið sem þessi rikisstjórn
ætti að beita sér fyrir að skapa
þessi skilyröi, þannig að þessi
nefnd geti hafist handa af krafti I
að vinna að þvi hlutverkvsem
henni er faliö.að upplýsa land og
lýð um ástand oghorfur i alþjóða-
málum og fleira Og ég tek það
enn og aftur fram að hér er ekki
um neinn ráðgefandi aðila ræöa
eða neinn stjórnandi aöila aö
ræða. Hér er um aö ræöa aöila
sem á að afla upplýsinga til þess
að þeir sem stjórna hafi betri
möguleika og skilyrði til þess að
taka réttar og skynsamlegar
ákvarðanir.
Gróður og
garðar
anveröu Alaska og vestanveröu
Kanada) gróöursett langmest
allra furutegunda og viröist
þrifast vel, ef vandað er til um
gróðursetningu. Sérlega vöxt-
ugleg er hún t.d. á Hallormsstaö
og I Skorradal. Drottnandi hæð I
stafafurulundi á Hallormsstað
er 10 m. Lofar það góöu. Gömlu
birkiskógarnir og ræktuö skjól-
belti hlifa furöu vel ungum trjá-
plöntum i uppvexti. „Göngum
fram að græða, sá og friöa,
gamla kjarriö skýlir ungri rót”.
Fræg tegund broddfura dafnar
vel i skógarskjólinu á Hallorms-
staö. Var þar sáð til hennar árið
1903 ogerunúmörgtré 5-6 m, en
þau hæstu 8 m. Broddfuran vex
hægt en hefur aldrei kaliö. Hún
er ættuö ofan úr fjöllum Kolo-
rado i Bandarikjunum og vex
þar jafnvel I ..öræfajökuls-
hæö”. En frægust er hún fyrir
þaö að geta náö hæstum aldri
allra trjategunda, getur orðiö
mörg þúsund ára gömul. Brodd-
fururnar þroska fræ á Hall-
ormsstaö. 1 heimkynnum sinum
vestra, hátt I „Hvitufjöllum”
vaxa þær hæagt og verða ekki
stórvaxnar. En margar þeirra
sem enn lifa, hafa verið vaxnar
úr grasi fyrir vort timatal, sum-
ar kannski splrað á dögum
konunganna Daviðs og
Salómons! Ótrúlegt, en árhring-
arnir sanna aldurinn. Venjuleg-
ar furu- og grenitegundir geta
orðið mikið eldri en trén okkar
birki og reyniviður.
Litum á myndirnar: Þau eru
þráðbein og vöxtuleg lerkitrén I
Hallormsstaðaskógi. önnur
mynd sýnir rauðgrenitré. Sproti
með köngli til vinstri. A þriðju
m. sést skógarfurugrein. Sér-
mynd af hinum tveimur sam-
hangandi barrnálum og af
þroskuöum köngli, sem er aö
opnast. Sú fjórða sýnir eini-
hrislu með berjum. Þau eru tvö
ár að þroskast, fyrra sumariö
enn grænleit, en veröa blá hiö
siöara.
Hinir fagurgulu, mjóvöxnu
hóffiflar vorubyrjaðir aö opnast
móti sól 7. mai, og einst<8cu
páskalisla farin aö sýna lit.
Stjörnuliljur standa i sinum
himinbláa skrúða.