Fréttablaðið - 31.01.2007, Blaðsíða 38

14
Þegar frjálsdjassarinn Han Benn-
ink kom í heimsókn á Jazzhátíð
Reykjavíkur í haust sem leið varð
ég ákaflega hugsi. Ég varð svo
hugsi að ég varð eiginlega huxi...
sem er meira. Þetta var nefni-
lega merkilegt kvöld. Krzysztof
Penderecki hafði verið að stjórna
Sinfóníunni og þar var ég vegna
þess að ég vinn þar stundum undir
stjórn fólks á borð við hann, fólks
sem getur þegar best lætur sving-
að af alefli þeirri hlussu sem heil
sinfóníuhljómsveit er (svo notað
sé orðalag Jóns Múla heitins). Og
þá er ekki átt við sving sem eitt-
hvert einkaástand djassins. Svo
er líka skemmtileg tilviljun að
þeir Penderecki og Bennink höfðu
spilað saman á Donaueschingen-
festivalinu í október 1971 með
Eilífðarhljómsveit Don Cherry
og nú voru þeir báðir að spila í
Reykjavík, sama kvöldið.
Nú, en þar sem ég dreif mig
á milli húsa eftir tónleikana í
Háskólabíói og yfir í Víkingasal
Hótel Loftleiða þar sem Han ætl-
aði að spila, voru slökkt ljósin í
Reykjavík, ekki í tilefni af djass-
hátíðinni heldur til að halda upp
á kvikmyndahátíð. Hvort sem um
var að kenna ljósleysinu eða ekki
var ákaflega fámennt á tónleikun-
um í Víkingasalnum, ólíkt fyrir 20
árum þegar haldin var spunahá-
tíð í Félagsstofnun stúdenta fyrir
troðfullu húsi mörg kvöld í röð.
Þá átti Han Bennink að spila en
komst ekki.
En ég var ekkert huxi yfir því
að fáir væru mættir þó að ég sé
reyndar á þeirri skoðun að vel
hefði mátt glæða áhuga almennra
tónlistarhlustenda á þessum hálf-
sjötuga karli sem spilar alltaf eins
og hann sé að spila í síðasta sinn...
eða í fyrsta sinn. Ég veit ekki
hvort er betra. Tónleikarnir voru
líka aldeilis frábærir og það var
eins og Bennink hefði alltaf verið í
hljómsveit með Flísurunum Davíð
Þór og Valda Kolla, sem voru
ekki einu sinni fæddir þegar hann
(Han) þeyttist um Evrópu með
frægustu tónlistarmönnum djass-
sögunnar. Mönnum sem flestir
hverjir voru fulltrúar ákveðinnar
stefnu í djasstónlist.
Yfir þessu var ég huxi þetta
kvöld. Ég hélt nefnilega að
íslenskir tónlistarmenn byggju
frekar en erlendir kollegar þeirra
yfir „breytilegri tónlistarhneigð“.
Með öðrum orðum væru íslenskir
tónlistarmenn það sem gæti kall-
ast „bi-musical“ eða „bæ!“ Ég hef
hins vegar komist að því að þetta
er alþjóðlegt fyrirbæri og allflestir
tónlistarmenn eru „til breytings“
eins og stundum er sagt. Í mús-
íkinni sem sagt. Það má svo velta
fyrir sér hvort þannig margbreyti-
leiki sé til góðs eða ills fyrir tón-
listina sem spiluð er. Reyndar held
ég að músíkinni sjálfri sé alveg
sama og tíminn leiði hér eftir sem
hingað til í ljós hvort við geymum
hana eða gleymum.
Við stöndum áfram frammi
fyrir því að músík hleðst upp í
kringum okkur (við erum meira
að segja farin að tala um að hlaða
upp og niður músík) og nýir flytj-
endur og höfundar takast á við
sístækkandi drauga fortíðarinnar.
Það er því kannski eitt helsta við-
fangsefni tónlistarfólks að gramsa
í þessu öllu og blanda görótta kok-
teila af nýju og gömlu, frumstæðu
og frumlegu, skemmtilegu og
leiðinlegu, klassík og djassi, poppi
og rokki - og staðsetja sjálft sig-
eða komast yfir sjálft sig - í þess-
ari hringiðu. „Og það er sko ekki
létt!,“ eins og maðurinn sagði. Síst
á okkar post- post-tímum.
Við erum eiginlega hætt að
kippa okkur upp við nýjungar,
þær eru svo sjálfsagðar. Samt
er það sem var kallað utangarðs
(avant-garde) fyrir 50 árum, ennþá
utangarðs. Þær hafa ekkert breyst
forsendur hjarðarinnar. Hún er
ennþá á höttunum eftir sterkum
leiðtogum, en eins furðulega og
það kann að hljóma þá leggur hún
talsvert á sig hjörðin til að hlúa að
þessum utangarðs einstaklingum
sem ekki vilja allir syngja sama
lagið. Og fyrir það getum við verið
þakklát.
Hvernig sem á það er litið er
talsvert um tækifæri fyrir tónlist-
arfólk sem bindur bagga sína ekki
sömu hnútum og gengur og gerist.
Það er sem betur fer skilningur á
því að til að komast hjá stöðnun
í tónlistarlífi er ein leiðin sú að
hvetja til sköpunar og tilrauna.
Það er auðvitað ekki verra ef ein-
hver er á staðnum til að heyra
þegar herlegheitin eru opinberuð,
en eins og fram hefur komið er líka
oft hægt að hlaða niður afrakstr-
inum og njóta hans í einrúmi. Og
þar er nú komin enn ein breytan í
tónlistarlífinu; nefnilega hlustun-
arhneigðir þeirra sem njóta. Hvar?
Hvernig? Hvenær? Og uppáhaldið
mitt: Til hvers?
Þessu svarar hver og einn fyrir
sig, hvar, hvernig og hvenær sem
hann kýs. Til hvers? Jú svo að
við höldum áfram að fá í eyrun
óvæntar samsuður ólíkrar tónlist-
ar til að rugla okkur í ríminu.
Er það ekki djass?
Pétur Grétarsson
Er það ekki djass?
HILMAR JENSSON
Hilmar er jafnvígur á flestar tegundir djass- og spuna-
tónlistar. Með tríói sínu Tyft hefur hann rutt nýja braut,
en hann er jafn skapandi í glæsilegum einleiksspuna
sínum á Varpi Jóels Pálssonar.
Djass } Flytjandi ársins
ATLANTSHAF: ATLANTSHAF
Atlantshaf er fyrsta skífa sam-
nefndrar hljómsveitar, en þeir félag-
ar hafa numið vestan hafs og aust-
an. Þetta er evrópskur djass eins og
hann gerist bestur með rætur í tón-
list Miles Davis fyrir rafvæðinguna.
JÓEL PÁLSSON: VARP
Varp er fjórða hljómsveitarskífa
tenórsaxófónleikarans og tón-
skáldsins Jóels Pálssonar. Á þessari
skífu heyrum við fullþroska lista-
mann, sem hefur tekist að móta
einstaklega persónulegan stíl með
rætur í norrænum djassi, þar sem
séríslenskum tóni bregður jafnt
fyrir sem alþjóðlegum.
TÓMAS R. EINARSSON: ROMM
TOMM TOMM
Romm Tomm Tomm er þriðja skífa
Tómasar R. Einarssonar þar sem hann
leiðir saman djass og kúbanska tón-
list. Þessi samruni tekst einstaklega
vel þar sem vel byggðar tónsmíðar
haldast í hendur við frábæra djass-
sólóa undir kúbanskri hrynjandi.
Djass } Hljómplata ársins
ÁSGEIR ÁSGEIRSSON: PASSING THROUGH
Titillag nýrrar skífu gítarleikarans Ásgeirs Ásgeirssonar þar sem
honum tekst að skrifa eftirminnilega laglínu sem jafnframt er
uppspretta líflegs spuna.
Djass} Lag ársins
KRISTJANA STEFÁNSDÓTTIR OG KVARTETT
SIGURÐAR FLOSASONAR
Kristjana Stefánsdóttir er ókrýnd drottning íslenskrar
djasssönglistar. Í ár hefur hún unnið margan listræn-
an sigur, ekki síst er hún hljóðritaði 24 lög Sigurðar
Flosasonar ásamt kvartetti höfundar sem skipaður er
fulltrúum þriggja kynslóða íslenskra djassleikara.
ÚTLENDINGAHERSVEITIN
Í Útlendingahersveitinni leika helstu snillingar bíbopps-
ins á Íslandi. Þeir búa víðsvegar í veröldinni, en hafa
komið nokkrum sinnum saman til að leika tónlist sína
jafnt sem standarda. Þroskaðir listamenn með áratuga
reynslu og þekkingu á klassískum djassi.
EINAR VALUR SCHEVING: LÍF
Undurfögur ballaða, sem minnir um margt
á hinar klassísku ballöður djassins, en er
fyrst og fremst íslensk í einfaldleika sínum.
JÓEL PÁLSSON: INNRI
Upphafsópus Varps Jóels Pálssonar. Rafræn
hrynjandi undirstrikar norrænar rætur höf-
undar sem blæs magnþrungna laglínu sína
glæsilega.
{ íslensku tónlistarverðlaunin }