Fréttablaðið - 17.07.2007, Blaðsíða 14

fréttir og fróðleikur
Í síðustu viku var greint frá
því að ensk-ástralska náma-
félagið Rio Tinto hefði gert
tilboð í kanadíska álfyrir-
tækið Alcan, móðurfélag
Alcan á Íslandi sem rekur
álverið í Straumsvík. Þessi
tíðindi hafa farið misvel í
menn hér á landi því fyrir-
tækið er umdeilt.
Össur Skarphéðinsson iðnaðarráð-
herra sagði á Morgunvaktinni á
Rás 1 á föstudaginn að hann hefði
ekki áhuga á að fá hingað til lands
fyrirtæki sem hefði átt í hörðum
deilum við umhverfisverndarsam-
tök. Hann sagði að ekki væri þörf
fyrir annan álrisa á Íslandi og sér-
staklega ekki ef orðspor hans væri
slæmt. Össur sagði að það væri
ekki sjálfgefið að þeir samningar
sem gerðir hefðu verið við Alcan
myndu einnig gilda ef kaup Rio
Tinto á fyrirtækinu myndu ganga
í gegn.
Valgerður Sverrisdóttir, fyrr-
verandi iðnaðarráðherra, hefur
gagnrýnt orð Össurar og spurt
hvort ríkisstjórnin hyggist beita
sér fyrir því að álverinu í Straums-
vík verði lokað ef tilboðinu verður
tekið.
Rithöfundurinn Andri Snær
Magnason fer hörðum orðum um
Rio Tinto í bók sinni Drauma-
landinu sem kom út í fyrra. Andri
segir í bókinni að fyrirtækið hafi
verið kallað „versta fyrirtæki í
heimi“ og vísaði til þingsályktun-
artillögu sem 57 þingmenn skrif-
uðu undir í breska þinginu árið
1998 þar sem Rio Tinto var for-
dæmt fyrir skeytingarleysi í
umhverfismálum.
Félagið Rio Tinto var stofnað árið
1873 þegar það byrjaði að stunda
námagröft við ána Rio Tinto nærri
Huelva á Suður-Spáni. Tilboð þess
í Alcan hljóðar upp á 2.300 millj-
arða króna. Stjórn Alcan hefur
mælt með því að hluthafar í fyrir-
tækinu samþykki yfirtökutilboðið.
2/3 hlutar þeirra þurfa að sam-
þykkja tilboðið til að kaupin gangi
eftir.
Ef Rio Tinto kaupir Alcan mun
nýja fyrirtækið heita Rio Tinto
Alcan og verður stærsti álfram-
leiðandi í heimi. Fyrirtækið er
með starfsemi úti um allan heim
en þó mest í Bandaríkjunum og í
Ástralíu, og mun Ísland bætast í
hópinn ef tilboðið í Alcan verður
samþykkt.
Hagnaður fyrirtækisins á síð-
asta ári var nærri 500 milljarðar
króna.
Rio Tinto hefur verið gagnrýnt
harðlega í mörgum löndum, til
dæmis á Englandi þar sem það rak
málmbræðslu nærri Hull frá 1967
til ársins 1991. Rannsóknir sýndu
fram á að háa tíðni krabbameins
meðal 1.500 fyrrum starfsmanna
málmbræðslunnar mátti rekja til
þess að fyrirtækið fór ekki eftir
reglum um mengunarvarnir og
starfsmennirnir voru ekki nægi-
lega varðir gegn alls kyns eitur-
efnum eins og blýi, arseniki og
geislavirkum efnum sem þeir
komust í snertingu við í verk-
smiðjunni. Auk þess bárust eitur-
efnin út í andrúmsloftið og ollu
íbúum í nærliggjandi byggðum
heilsutjóni. Á sjöunda hundrað
skaðabótakröfur voru lagðar fram
gegn fyrirtækinu og stóðu mála-
ferlin gegn því yfir í sjö ár.
Annað þekkt dæmi um meint brot
Rio Tinto eru málaferli sem íbúar
á Bougainville-eyju á Papúa Nýju-
Gíneu norðaustan við Ástralíu
hafa rekið gegn því í Bandaríkjun-
um. Rio Tinto stundaði námugröft
á eyjunni frá því á fyrri hluta átt-
unda áratugarins þar til í lok þess
níunda og væna íbúar eyjunnar
fyrirtækið um að hafa orðið vald-
ur að heilsutjóni og dauða margra
íbúa hennar vegna þess að það
hugaði ekki nægilega vel að meng-
unarvörnum. Jafnframt halda þeir
sem reka málið því fram að fyrir-
tækið hafi átt í samvinnu við ríkis-
stjórn Papúa Nýju-Gíneu til að
berja niður mótmæli eyjarskeggja
gegn námunni, ofbeldi sem talið
er að hafi orsakað dauða þúsunda.
Jafnframt er talið að Rio Tinto
hafi reynt að fá starfsmenn þess í
Ástralíu til að segja sig úr verka-
lýðsfélögum í lok tíunda áratugar-
ins og olli það miklum deilum í
landinu.
Margar slíkar sögur er hægt að
finna um meinta vanrækslu og
brot Rio Tinto og rökstyðja Össur
og Andri fyrirtækið með því að
vísa til slíkra sagna. Hvort þær
verði til þess að því verði meinað
að reka álverið í Straumsvík er
enn um sinn óvíst, meðal annars
vegna þess að ekki hefur verið
gengið frá sölunni á Alcan. En það
hljóta að teljast nýmæli að ráð-
herra lýsi skoðunum sínum á slíku
fyrirtæki opinberlega á eins
afdráttarlausan hátt og Össur
Skarphéðinsson iðnaðarráðherra
gerði í síðustu viku eftir að frétt-
ist af yfirtökutilboði Rio Tinto í
Alcan.
Harðar deilur um Rio Tinto
Vindröst ræð-
ur ferðinni
Auglýsingasími
– Mest lesið
Getur lokað starfsstöðvum fyrirtækja