Fréttablaðið - 27.09.2007, Síða 31

Engin krabbamein fá meiri
umfjöllun í fjölmiðlum en krabba-
mein í brjóstum og kemur þar
margt til. Þessi tegund krabba-
meins er algengasta krabbamein
meðal kvenna og nýgengi þess
hefur jafnt og þétt aukizt á síð-
ustu áratugum. Á sama tíma
hefur skilningur manna á tilurð
þess, áhættuþáttum og eðli sjúk-
dómsins vaxið hröðum skrefum,
sem aftur hefur leitt til þess að
greining sjúkdómsins og með-
ferð hefur gerbreytzt á síðustu
áratugum, Allt hefur þetta orðið
til þess að horfur þeirra, sem
greinast með krabbamein í
brjóstum hafa stórbatnað.
Gera má ráð fyrir að nær
tíunda hver kona á Íslandi
greinist með krabba-
mein í brjósti ein-
hvern tíma á ævinni
og nær tíðnin
hámarki á sex-
tugsaldri.
Takast má á við
krabbamein með þrennum
hætti. Fyrst ber að nefna
forvarnir, sem hægt er að
beita ef áhættuþættir eru
þekktir og unnt er að forðast
þá. Arfgenga áhættuþætti er
ekki unnt að forðast en komið
hefur í ljós að lífsstíll getur
haft áhrif á tilurð brjósta-
krabbameins. Þannig er
æskilegt að konur stundi lík-
amsrækt í einhverju formi,
haldi sig sem næst kjörþyngd,
forðist mikla áfengisneyzlu og
gæti varúðar við notkun horm-
ónalyfja eftir tíðahvörf. Þótt ekki
hafi verið sýnt fram á sterkan
þátt reykinga í tilurð brjósta-
krabbameins þá hafa nýlegar
rannsóknir sýnt að konum, sem
reykja eftir að hafa verið með-
höndlaðar vegna sjúkdómsins, er
hættara við að fá sjúkdóminn
aftur en þeim, sem ekki reykja.
Næsta skref í því að minnka
sjúkleika vegna krabbameina er
snemmgreining. Það er gert með
leit að ákveðnum sjúkdómum
meðal einkennalausra einstakl-
inga. Oftast eru þá stórir hópar
heilbrigðra kallaðir til skoðunar
(hópleit) og nákvæmri en hættu-
lausri tækni beitt til að greina
forstig eða frumstig sjúkdóma.
Meðferð sjúkdóms, sem þannig
greinist er mun líklegri til að
lækna sjúklinginn en ef beðið er
með aðgerðir þar til einkenni
sjúkdómsins fara að gera vart
við sig.
Þriðja skrefið í meðferð
sjúkdóma eru aðgerðir,
skurðlækningar, lyf-
lækningar, geisla-
lækningar o. fl. sem
beitt er þegar sjúk-
dómurinn greinist á
því stigi að slíkra
aðgerða er þörf til að gefa
sem bezta von um lækn-
ingu.
Það að á einni öld hefur
tekizt að breyta brjósta-
krabbameini úr sjúkdómi,
sem fáir lifðu af, í sjúkdóm,
sem flestir lifa af er vitn-
isburður um þrotlaust
starf vísindamanna,
lækna og annarra
heilbrigðisstarfs-
manna, tækjafram-
leiðenda, lyfjafram-
leiðenda, og ekki sízt
milljóna hugaðra kvenna
og karla, sem hafa tekið þátt
í því að stíga hin stóru framfara-
skref með þátttöku í rannsókn-
um, sem spanna allt frá þátttöku í
hópleit, til klíniskra rannsókna á
sviði skurðlækninga, lyflækn-
inga og geislalækninga. Vísinda-
rannsóknir undanfarinna áratuga
hafa leitt í ljós að bætt lifun og
lífsgæði þeirra, sem greinast
með krabbamein í brjósti má
fyrst og fremst þakka því að nú
greinist sjúkdómurinn á mun
fyrri stigum en áður var og leyfir
það skurðaðgerð, sem laskar
minna brjóstið sjálft en áður, án
þess að lækningalíkur skerðist
og síðan hinu að tekizt hefur að
þróa margar tegundir virkra
lyfja, sem gefin eru jafnframt
staðbundinni meðferð – skurðað-
gerð og geislameðferð – í þeim
tilgangi að vinna á þeim illkynja
frumum, sem kunna að hafa orðið
eftir í líkamanum. Sem betur fer
linnir ekki þróun og framleiðslu
nýrra og betri lyfja.
Um leið og ég hvet allar íslenzk-
ar konur til að taka boði um þátt-
töku í hópleitarstarfinu vil ég nota
tækifærið og þakka öllum, sem
lagt hafa hönd á plóginn við að
tryggja þann árangur í greiningu
og meðferð brjóstakrabbameins á
Íslandi, sem tryggt hefur okkur
sæti í fremstu röð meðal þjóða.
Þar á ég við fólkið í landinu, þá
sem sýsla með fjárveitingar hins
opinbera, fjölmörg fyrirtæki stór
og smá og einstaklinga, sem af
örlæti hafa stutt hin ýmsu verk-
efni, starfsmenn heilbrigðisþjón-
ustunnar og stjórnendur hennar.
Hærra verð á bensíni gæti
orðið til þess að létta fleira
en veski Bandaríkjamanna,
samkvæmt nýrri rannsókn sem
gerð var í Washington-háskóla
í St. Louis.
Rannsóknin segir að ef bensínverð
hækki um einn dollara á hvert
gallon geti það fækkað offitusjúk-
lingum í landinu um fimmtán pró-
sent á fimm árum. Ástæðuna segir
Charles Courtemance, sem gerði
rannsóknina, vera þá að fólk gangi
þá frekar eða hjóli í stað þess að
keyra, og borði frekar léttan mat
heima í stað þess að sækja skyndi-
bita- eða veitingastaði.
Charles fékk hugmyndina að
rannsókninni þegar hann var að
dæla bensíni á bílinn sinn einn
daginn og fannst bensínverðið svo
hátt að það borgaði sig heldur að
taka lest. Með því að ganga á stöð-
ina fengi hann þrjátíu mínútur af
hreyfingu aukalega á dag.
Léttari Bandaríkjamenn