Fréttablaðið - 06.10.2007, Qupperneq 22

M
aðurinn sem
sumir vilja
draga til ábyrgð-
ar fyrir glæstan
feril okkar
stærstu leikara
í dag, svo sem Ingvars Sigurðssonar,
Hilmis Snæs, Ólafíu Hrannar Jóns-
dóttur, Baltasars Kormáks, Stein-
unnar Ólínu Þorsteinsdóttur og
Elvu Óskar Ólafsdóttur, fann fljótt
að sjálfur vildi hann ekki verða
leikari. En listin. Hún átti við hann.
Og að því komst hann fljótt og var
ungur að árum farinn að sækja
leiksýningar borgarinnar, ekki
aðeins í fylgd foreldra sinna heldur
líka einsamall.
Þrátt fyrir óvenjulegan leikhús-
áhuga segist Stefán hafa verið
fremur venjulegt og stillt barn,
fæddur á Hjalteyri við Eyjafjörð
og sonur hjónanna Baldurs
Stefánssonar verkstjóra hjá ÁTVR,
en hann lést fyrir ári, og Margrétar
Stefánsdóttur húsmóður. Stefán
var þó ekki farinn að að geta gert
mikið af sér þegar hann fluttist
ásamt foreldrum sínum á mölina
þar sem þau settust fljótlega að í
Kópavogi. Að vera komin þangað í
kringum 1950 gerir fjölskylduna
að einum af Kópavogsfrumbyggjum
og þótt Stefán sjálfur sé fyrir löngu
fluttur úr bæjarfélaginu búa
bræður hans tveir þar enn og
móðir. „Sem barn hugsa ég að ég
hafi farið í gegnum allt það sem
börn fara í gegnum. Átti fjöruga og
skemmtilega félaga. Var í fótbolta,
skátunum en þó var það þessi áhugi
á listum sem kom tiltölulega
snemma til sögunnar. Sérstaklega
man ég eftir leikhúsferð með
skólanum þar sem við fórum að sjá
Dagbók Önnu Frank. Sú sýning
hafði gríðarleg áhrif á mig og ég
skrifaði ritgerð sem var svo lesin
upp fyrir bekkinn. Leikhúsið fór
fljótt að verða mjög spennandi í
mínum augum og ég var svona 11
til 12 ára þegar ég fór að fara einn
í leikhúsið, á barnasýningar og sá
ákveðin fullorðinsleikrit. Þegar ég
var komin í menntaskóla var ég
orðinn staðráðinn í því að fara í
einhvers konar framhaldsnám er
tengdist leikhúsinu – sem varð
svo leikhúsfræðin.“
Stefán segist hafa þó verið tví-
stígandi fram á síðustu stundu,
hélt utan til Stokkhólms til að
kynna sér námið og um leið mögu-
leikana á því að innrita sig í sál-
fræði sem honum þótti líka mjög
spennandi fag. Til „allrar lukku“
hafi verið fullt í sálfræðinni. Að
sögn þeirra sem sáu Stefán teikna
hefði líka komið til greina að hann
yrði myndlistarmaður. „Ég hef
stundum strítt henni Karólínu
Lárusdóttur málara, því við vorum
saman í landsprófi, á því að hún
fékk bara 9,5 í teikningu og ég 10.
Að því gríni slepptu hafði ég mjög
gaman af því að mála en hef svo
sem ekkert ræktað það. Sá þáttur
nýtist mér samt gríðarlega vel í
leikstjórastarfinu því leikstjóri er
alltaf að vinna myndrænt í svið-
setningum. En hvað sálfræðina
snertir þá fór samt svo að að ég las
hana ásamt hagnýtri heimspeki
sem hliðarfag í háskólanum í
Stokkhólmi en aðalfagið var leik-
hús- og kvikmyndafræðin.“
Stefán segir eitthvað til í því að
hann hafi fullorðnast á Stokkhólm-
sárunum. Að hans eigin sögn hafi
þetta verið ein mestu mótunarár í
lífi hans. Ungt fólk víðs vegar um
Evrópu hafði áttað sig á því að það
gæti haft áhrif á eigið líf og haft
eitthvað mikið um það að segja.
Sænsku stúdentarnir horfðu til
Parísar þar sem stúdentaóeirðir
blossuðu upp í kringum 1968 og
Stefán spreytti sig á mótmælenda-
hlutverkinu og lét vígbúna lög-
reglumenn lumbra á sér með smá
slettu af táragasi í kaupbæti.
„Þessi tími hafði áhrif á mig sem
manneskju til frambúðar. Það
verður að viðurkennast að maður
kom svolítið grænn út úr mennta-
skóla og þarna fullorðnaðist maður
og vaknaði til þjóðfélagslegrar
meðvitundar.“ Hipparnir lumbruðu
á efnishyggjunni og borgaralegum
gildum og lögreglan á hippunum
og Stefán lumar á kaldhæðnislegum
aðstæðum. Óperustjórinn hefur
áður reynt að hertaka óperu. „Það
þykir grátbroslegt núna þar sem
ég sit hér sem óperustjóri
áratugum síðar en auðvitað þótti
okkur á þessum tíma óperan
hámark niðurnjörvaðra borgara-
legra gilda. Barsmíðarnar áttu sér
stað þegar við ætluðum að hertaka
óperuhúsið í Stokkhólmi. Mann
grunaði eflaust ekki hvar maður
ætti eftir að lenda tæpum 40 árum
síðar.“
Fljótlega eftir heimkomu upphófst
einkar afkastamikill ferill í lífi
Stefáns sem leikstjóra. Rétt áður
en heim kom náði hann þó að stofna
fjölskyldu. Kom til Íslands í verk-
lega hlutann af náminu og hitti
fyrir eiginkonu sína, Þórunni
Sigurðardóttur þar sem hún lék
aðalhlutverkið í Yvonne Búrgundar-
prinsessu hjá LR þar sem Stefán
var aðstoðarleikstjóri. Með þeim
tókust svo ástir stuttu síðar í Popp-
leiknum Óla. „Það er nú kannski
svolítið erfitt að skilgreina hvað
það er sem heillar mann við mann-
eskju í byrjun. En hún var og er
gríðarlega opin, lifandi og skemmti-
leg og við náðum tiltölulega fljótt
saman. Hún kom svo með mér út til
Stokkhólms til að klára síðasta
Frá Hverfisgötu í Ingólfsstræti
Mörgum er í minnum þegar heil kynslóð ungra afburðaleikara leit dagsins ljós í stærstu hlutverkum leikhússins. Ungum
mönnum og konum, sem hefðu öllu jafna þurft að bíða fram á miðjan aldur eftir hlutverki Rómeó og Júlíu, var treyst til að
veifa pálmanum af þáverandi nýskipuðum Þjóðleikhússtjóra, Stefáni Baldurssyni. Fjórtán árum síðar er þetta unga fólk okkar
ástsælustu leikarar. Leikhússtjórinn sjálfur hefur yfirgefið einn heitasta stól landsins og er sestur í annan aðeins götu ofar. Júlía
Margrét Alexandersdóttir ræddi við dagfarsprúða uppreisnarsegginn um listina að tolla á heitum stólum.
Það fýkur ekki oft í
mig, ef ég á að lýsa
sjálfum mér – sem
enginn á auðvitað að
gera. Í gruninn er ég
húmanisti en þrjósk-
ari en andskotinn
segir konan mín.