Fréttablaðið - 06.10.2007, Síða 76

Atlaga að jólatuggum, lummum
og klisjum. Húmorinn svo svartur
að hann greinist varla, háðið djúpt
en beitt, sjónarhornið nýstárlegt,
afhjúpunin ögrandi, ljóðin svolítið
fráhrindandi og óyfirstíganleg
við fyrstu sýn en sækja á við
stífan lestur. Víða flugskörp smíði
með frumlegu og persónulegu
(kvenlegu) myndmáli, skynvillum,
hráslaga og margvísandi táknum
... „inn gengur óskráður sonur“
(13), gull í rauðri buddu sem bítur
(8), hljóðnað almætti (10), gólandi
sléttuúlfar (37) og fleiri fuglar,
vængstýfing (17), hakkavél (15),
jól í ósköpum náttúrunnar og
ljóðagerð sem fangar þann
umsnúning, skrælir slepjuna af.
„Í pakkanum er ég“ (51).
Ljóðmælandinn, sem er kona
og skáld, hringir öllum gömlu
jólabjöllunum, hristir pakkann,
gjöfina, snjóinn, tréð, barnið,
sveininn, guðspjallið, englana,
álfinn, ljósið, helgina, heiðnina,
kjólinn, köttinn, sokkinn, jafnvel
baksturinn, en „spinnur öllu í
hringi ... dregur í öfuga átt“ (27)
með náttúrukrafti himnahverf-
ingarinnar að vopni, „sporar út
sykurhvíta jólakökuna“ (7) og
bendir á sporin, hamflettir sak-
lausa rjúpu á hvítum jólum og
fleygir henni blóðugri út í hund-
heiðna fönn. Náttúran er öðrum
þræði skepnuskapur, gredda,
„ímynduð vissa um yfirvegun“
(46). Seiður skáldkonunnar vekur
upp spurningar um manneðlið
(sem líka er mikið jólaspursmál)
og náttúruna sem kynhvöt (sem
er forsenda allrar sköpunar) með
vangaveltum um tvíeðli manns og
náttúru, daður við íslenskar
andrógýnur, „góð, góður, góð,
góður, eitthvað þarna á milli“
(11), tvíkyneðlið, náttúruna í
manninum, innri togstreitu nátt-
úrunnar, tvöfeldni hennar; sköp,
eðli og náttúra eiga sér ljóslifandi
andhverfu í þessum jólaljóðum
með bókstaflegum öfugum for-
merkjum; ósköp, óeðli, ónáttúra.
Eðlileg átök andstæðra krafta.
Álfurinn „þefar af sokkabuxunum
þínum“ í skjóli nætur (43), jóla-
sveinninn „fer með börnin upp í
fjöllin og klæðir þau úr“ (21), kött-
urinn eltir pilslausar telpur í
stanslausum ófriði uns „stóra
stundin rennur upp“ (9). Engar
grýlur, en alvöru sveinar, oj. Jólin
í uppnámi af náttúrulegum sökum
ónáttúrunnar. Hryllilega raunsæ
jól. Kortagoðsögnin snjóuð í kaf.
Tilvistin, tilgangurinn, tíminn,
upphafið og dauðinn eru
klassískir jólasálmar og óma
víða í Jólaljóðum – með sínu lagi;
„munurinn á stofufangelsi og
frjálsu lífi“ (45) er að hvorugt er
raunverulegt, hvort tveggja er
ímyndun, blekking, eftiröpun á
list. Veruleikinn er í „ylhýrri
stofu“ á blaðsíðunni á móti (44)
þar sem þrír nafntogaðir íslensk-
ir myndlistarmenn (karlar) sitja
fyrir naktir „í stellingum“, þrí-
einir og varnarlausir eins og
ræningjarnir og frelsarinn á
efsta degi og konurnar „horfa
grannt á“ þegar móðir náttúra
rennir sér fyrirvaralaust blaut
og köld „niður af himnafesting-
unni“ og færir þá alla á kaf í
heiðna mjöll. Skáldkonan fylgir
þessu eftir til loka; „allt var áður.
En hlífðu mér ekki við endur-
tekningunni“ (46), „geimverurn-
ar“ í „heimi náttúrunnar“ eru (í
raun og veru), „hláturinn faldi
veggina“ (22) en englarnir eru
fallnir, „grundin“ (17) lét undan.
Ef vill.
Það er ekki auðfundið „sam-
hengi tilverunnar“ (14) í þessari
bók, skin og skúrir, gull og svepp-
ir á víxl í kynjaskógi. En kvikindið
í náttúrunni er þar mjög raun-
verulegt.
Kvikindi í náttúrunni
Boðið verður upp á leiðsögn um
sýningu á kínverskum forn-
minjum og fágætum listmunum
í Gerðarsafni nú um helgina.
Hjörleifur Sveinbjörnsson sér
um leiðsögn í dag og dr. Geir
Sigurðsson á morgun. Leiðsögn-
in hefst klukkan þrjú báða
dagana.
Sýningin í Gerðarsafni kemur
frá borgarlistasafninu í Wuhan í
Hubei-héraði. Alls eru sýndir
107 gripir, margir hverjir æva-
fornir, en sýningin bregður ljósi
á helstu tímabilin í sögu Kína
allt aftur til 31. aldar fyrir Krist.
Ekki er vitað til þess að svo
gamlir listmunir hafi áður komið
til landsins.
Meðal sýningargripa í Gerðar-
safni eru munir úr bronsi og jaði,
en þessi efni skipa svipaðan
heiðursess í kínverskri list og
gull og demantar gera í hinum
vestræna heimi. Einnig eru
sýndir munir úr leir og postulíni,
til dæmis frá Ming-tímabilinu.
Þá má líka sjá ýmsa skraut-
muni útskorna úr bambus og
gleri auk þess sem sýnd eru
fágæt dæmi um lakklist og
skrautskrift auk málverka á silki
og pappír. Sýningin er sérhönnuð
af Borgarsafninu í Wuhan og
hafa munirnir aldrei áður verið
sýndir utan Kína.
Leiðsögn um kínverska menningu
Miðasalan er opin alla daga nema mánudaga kl. 14-18 og fram að sýningu sýningardaga.
Símasala kl. 10-18 þriðjudaga - föstudaga. Miðasala á Netinu allan sólarhringinn.
www.opera.is opera@opera.is Sími: 511 4200
ARIADNE eftir Richard Strauss
Í kvöld 6. október kl. 20 örfá sæti laus
Kynning Árna Heimis Ingólfssonar í boði VÍÓ kl. 19.15
3. sýn: Miðvikudaginn 10. október örfá sæti laus
4. sýn: Föstudaginn 12. október örfá sæti laus
5. sýn: Sunnudaginn 14. október örfá sæti laus
Lokasýning: Föstudaginn 19. október örfá sæti laus
á K r i ng l u k r ánn i
E y j a s t uð í k v ö l d
f r á V e s t m a n n a e y j u mLogar
E i n e l s t a og mes t a r o k kh l j óms ve i t l a nd s i n s